روستای کوچک لیتون در ایالت بریتیش کلمبیای کانادا تا این اواخر چندان شناخته شده نبود؛ قریه کوچکی با ۲۵۰ ساکن. در چند روز گذشته اما نام این روستا جایگاه شومی در تاریخ یافته است. موج گرمایی که ساحل غربی آمریکای شمالی را در می‌نوردد، باعث شد دمای لینتون به ۴۹.۶ درجه برسد که گرم‌ترین دمای ثبت‌شده در تاریخ  کانادا است. 

این موج ادامه دارد و صدها نفر را کشته است و موجب بیش از ۲۴۰ آتش‌سوزی جنگلی در سراسر بریتیش کلمبیا شده است که در زمان نوشته شدن این مطلب همچنان ادامه دارند. 

شبکه خبری سی‌ان‌ان در گزارشی که روز یکشنبه، چهار ژوئیه، راجع به موج اخیر گرما در نیم‌کره شمالی منتشر کرد، با اشاره به لیتون نیز یادآوری کرد که دمای این روستا در ماه ژوئن سال گذشته حداکثر به ۲۵ درجه می‌رسید. اما در هفته گذشته شب‌های لیتون از روزهایش گرم‌تر شده‌اند و سه روز متوالی جهنمی را پشت سر گذرانده است. آن‌چه باعث مرگبار شدن این موج شده است، این است که مردم محل اصلا آمادگی گرما را ندارند. کمتر کسی کولر دارد و خانه‌ها برای مقابله با سرمای زمستان ساخته شده‌اند. 

لیتون حالا به خاکستر بدل شده و تمامی ساکنانش فرار کرده‌اند. صدها نفر از مردم اطرافِ این منطقه کوهستانی نیز که در نزدیکی رودخانه فریزر است، آواره شده‌اند.  

سال‌هاست که دانشمندان و کنشگران هشدار می‌دهند که تغییرات اقلیمی باعث افزایش موج‌های گرما می‌شود. کانادا از آخرین کشورهایی است که اکنون دارد بهای بی‌توجهی در این زمینه را می‌پردازد.

هفته گذشته در منطقه شمال غرب آمریکا (ایالت‌هایی همچون واشنگتن و اورگون) شاهد ذوب شدن آسفالت جاده‌ها بودیم. در آن سوی کشور،‌ در نیویورک، از شهروندان خواسته شد از وسایل پرانرژی مثل ماشین لباس‌شویی، خشک‌کن و حتی کولر استفاده نکنند تا برق شهر قطع نشود.

گزارش «سی‌ان‌ان» نشان می‌دهد که این دشواری‌ها محدود به آمریکای شمالی نیست. در روز ۲۳ ژوئن مسکو شاهد دمای ۳۴.۸ درجه بود که بالاترین دمای ثبت ‌شده آن در ماه ژوئن در تاریخ است. در منطقه سیبری گرما چنان زیاد شده است که کشاورزان محصولات‌شان را از دست می‌دهند. حتی در مدار شمالگان نیز دما به بالای ۳۰ درجه رسیده است. در روز ۲۰ ژوئن یک ایستگاه هواشناسی در شهر ورخویانسک واقع در سیبری دمای ۳۸ درجه ثبت کرد و همین باعث شد که سازمان جهانی هواشناسی در ژنو مشغول بررسی شود که آیا این گرم‌ترین هوای تاریخ ثبت‌شده مدار شمالگان است یا نه.

در منطقه شمال‌غربی هند نیز ده‌ها میلیون نفر تحت تاثیر موج گرما قرار گرفته‌اند. اداره هواشناسی هند روز چهارشنبه هشدار داد که دهلی نو، پایتخت کشور، و مناطق اطراف آن، به «گرمای شدید» دچار شده‌اند. دمای این منطقه به بالای ۴۰ درجه رسیده است که حدود هفت درجه گرم‌تر از حد معمول است. گرما از یک طرف و تاخیر در بادهای موسمی امسال از طرف دیگر، باعث شده است که کشاورزان در ایالاتی مثل راجستان دوران سختی از سر بگذرانند.

در عراق، مقامات در چند استان و شهر، از جمله بغداد، روز پنجشنبه را به دلیل گرمای شدید تعطیل اعلام کردند. قطع گسترده برق و رسیدن دمای هوا به بالای ۵۰ درجه، دلیل این اقدام بوده است.

علت دقیق این موج روشن نیست، اما هم‌زمانی آن در این همه کشور نمی‌تواند تصادفی بوده باشد.

پیش از موج کنونی، در اواسط ماه ژوئن شاهد افزایش بی‌سابقه دما در مکزیک و برخی نقاط هم‌مرز با آن در آمریکا (مثل شهر فینیکس در ایالت آریزونا) بودیم. به نظر می‌رسد که همان سامانه پرفشاری که باعث آن موج شده بود، به شمال حرکت کرده است و حالا به شمال غربی آمریکا و جنوب غربی کانادا رسیده است. 

در گزارش «سی‌ان‌ان» می‌خوانیم: «برخی رهبران سیاسی هر روز بیشتر می‌پذیرند که تغییرات اقلیمی نیروی پیش‌راننده‌ای است که باعث بروز بسیاری رویدادهای شدید آب و هوایی همچون موج گرما و توفان می‌شود.»

در آمریکا، بسیاری از رهبران جناح راست و حزب جمهوری‌خواه یا منکر تغییرات اقلیمی هستند، یا محدود کردن صنایعی مثل ذغال سنگ و نفت را برای محدود کردن آن، نمی‌پذیرند. در حزب دموکرات اما اوضاع متفاوت است.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز چهارشنبه گفت: «تغییرات اقلیمی باعث تقاطع خطرناک گرمای شدید و خشکیِ طولانی‌مدت است. می‌بینیم که آتش‌های جنگلی شدت گرفته‌اند، سرعت‌شان بیشتر است، و فرای ماه‌های سنتیِ فصل آتش پایدار می‌مانند.»

نیکوس کریستیدیس، کارشناس اداره هواشناسی بریتانیا، در رسانه‌ها از تحقیقات سازمان متبوعش خبر داد و گفت: «ما به این نتیجه رسیدیه‌ام که بدون فعالیت انسانی، رسیدن به رکوردهای جدید و ماه ژوئنی به این داغی در منطقه [مرز آمریکا و کانادا در ساحل غربی آمریکای شمالی] ناممکن می‌بود.»

این کارشناس گفت، در دوران پیش از تغییرات اقلیمی شاید هر چند ۱۰ هزار سال یک بار چنین موج‌هایی در این منطقه در می‌‌گرفت، اما اکنون به هر ۱۵ سال یک بار رسیده است. او گفت اگر تشعشعات گازهای گلخانه‌ای ادامه یابند، تا کمتر از ۱۰۰ سال دیگر ممکن است هر سال یا هر دو سال یک بار شاهد چنین موجی باشیم. 

آمریکا، بریتانیا، و کشورهای اتحادیه اروپا اخیرا تعهدات خود را برای مقابله با تغییرات اقلیمی افزایش داده‌اند. اما دانشمندان و کنشگران می‌گویند این اقدامات برای رسیدن به هدف جنبش اقلیمی که نگاه داشتن دما زیر سقف حداکثر ۱.۵ درجه بالاتر از دوران پیشاصنعتی است، کافی نیست. رهبران جهان در توافق پاریس ۲۰۱۵ وعده داده بودند که برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنند. آمریکا در چهار سال دولت دونالد ترامپ، اعلام کرد که به این توافق وقعی نمی‌گذارد و در ماه‌های آخر بالاخره از آن خارج شد. دولت بایدن اما به آن توافق که تقریبا تمام کشورهای جهان آن‌را امضا کرده‌اند، بازگشته است. ایران، ترکیه، و عراق تنها سه کشور عمده‌ جهان هستند که به‌رغم امضا کردن توافق، هنوز آن‌را تصویب نکرده‌اند تا کشورشان رسما به آن بپیوندد.

کانادا هم جزو کشورهایی است که استفاده بسیاری از نفت و گاز می‌کند و تعهدات کافی در این زمینه نداده است. کنشگران کانادایی اکنون با توجه به این اوضاع اضطراری، خواهان حرکت در این زمینه شده‌اند. ادی پرز، از مدیران «شبکه کنش‌گری اقلیمی کانادا» به رسانه‌ها گفت که این «مرگ‌بارترین هوای ثبت‌شده در تاریخ منطقه شمال‌غربی پاسیفیک آمریکا و جنوب غربی کانادا است»، و افزود: «کانادا تولیدکننده نفت و گاز است و هنوز به فکر گسترش صنعت سوخت‌های فسیلی است که مستقیما باعث افزایش دمای جهان شده‌‌اند.»