گونه «لامبدا» اولین بار در پرو شناسایی و در نمونه‌های ویروس کرونای مربوط به سال ۲۰۲۰ کشف شد.

این گونه -که به سویه سی.۳۷ (C.37) نیز شناخته می‌شود- تا ماه آوریل در سراسر این کشور گسترش یافت و عامل بیش از ۸۰ درصد موارد ابتلا بوده است. اکنون این گونه در سراسر آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی و اروپا انتشار یافته است و سازمان بهداشت جهانی آن را «سویه علاقه» نامیده است.

نوع لامبدا کجا بیشترین شایع است؟

داده‌های سازمان گیسید (Gisaid) یا ابتکار جهانی اشتراک‌گذاری داده‌های آنفلوآنزا (Global Initiative on Sharing All Influenza Data) نشان می‌دهد که گونه لامبدا در ۲۹ کشور جهان شناسایی شده است. بیشترین این موارد در شیلی (۸۴۰ مورد)، ایالات متحده آمریکا (۶۰۸ مورد) و پرو (۲۳۹ مورد) بوده است.

شمار نسبتا قابل توجهی از موارد آن هم در مکزیک (۸۹ مورد)، آرژانتین (۸۷ مورد‌) و اکوادور (۵۰ مورد) شناسایی شده‌ است. چهار مورد در برزیل، یک مورد در اروگوئه و ۱۹ مورد هم در کلمبیا کشف شده‌اند.

در بریتانیا از آخرین بروز‌رسانی در تاریخ دوم ژوییه به این سو، در مجموع هشت مورد کشف شده؛ هرچند احتمالا دست‌کم گرفته شده است.

آیا باید نگران باشیم؟

بنا بر بروزرسانی هفتگی سازمان بهداشت جهانی در مورد همه‌گیری‌شناسی که در نیمه ژوئن منتشر شد، گونه لامبدا «با افزایش نرخ انتقال در جوامع چندین کشور مرتبط بوده و به مرور زمان با افزایش سرایت کووید-۱۹ شیوع یافته است.»

اولین نمونه‌های توالی در اوت ۲۰۲۰ در پرو گزارش شد و از ۱۵ ژوئن ۲۰۲۱ بیش از یک هزار و ۷۳۰ توالی از ۲۹ ناحیه در پنج منطقه سازمان بهداشت جهانی در وب‌سایت «گیسید» بارگذاری شده است.

بر اساس بروزرسانی سازمان بهداشت جهانی، «از ابتدای شناسایی در محل تا به امروز، افزایش شیوع به ویژه در آمریکای جنوبی و در کشورهایی چون شیلی (۳۱ درصد شیوع در میان توالی‌های ثبت شده) مشاهده شده و از ابتدا شناسایی در این محل تا به امروز، پرو (۹ درصد)، اکوادور (۸ درصد) و آرژانتین (۳ درصد) مورد توجه قرار گرفته است.

در این بروزرسانی آمده است: «مقام‌ها در پرو گزارش داده‌اند که ۸۱ درصد از موارد کووید-۱۹ که از آوریل ۲۰۲۱ توالی‌یابی شده‌اند، با لامبدا مرتبط بوده‌اند. آرژانتین افزایش شیوع لامبدا از هفته سوم فوریه ۲۰۲۱ به این سو را گزارش داده است و بین دوم آوریل تا ۱۹ مه ۲۰۲۱، این گونه ۳۷ درصد موارد توالی‌ کووید-۱۹ را تشکیل داده است.»‌

این گزارش همچنین می‌افزاید: «در شیلی، شیوع لامبدا با گذشت زمان افزایش یافته است و ۳۲ درصد توالی‌های گزارش‌ شده در ۶۰ روز اخیر را تشکیل می‌دهد که گردشی مشابه نرخ نوع گاما (۳۳ درصد) دارد، اما از گونه آلفا (۴ درصد) در بازه زمانی مشابه سبقت گرفته است.»

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که نوع لامبدا «حامل شماری از جهش‌ها با مفاهیم مشکوک فنوتیپی مانند افزایش بالقوه سرایت یا افزایش احتمالی مقاومت در برابر آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده است».

این نهاد جهانی بهداشت افزود که مشخصه نوع لامبدا، «جهش در پروتئین اسپایک است… با این حال در حال حاضر شواهد محدودی درباره اثرگذاری کامل مرتبط با این تغییرات ژنومی وجود دارد و باید مطالعات بیشتری درباره تاثیرات فنوتیپی آن صورت گیرد تا فهم بهتری از اثر آن بر اقدام‌های متقابل و مهار انتشار آن به دست آید. همچنین برای تایید اعتبار تداوم اثرگذاری واکسن به مطالعات بیشتری نیاز است.»

ژائیرو مندر-ریکو، ویروس‌شناس سازمان بهداشت جهانی، گفته است:‌ «تاکنون هیچ نشانه‌ای از تهاجمی‌تر بودن نوع لامبدا مشاهده نکرده‌ایم. ممکن است که این نوع نرخ سرایت‌پذیری بیشتری داشته باشد اما هنوز برای مقایسه آن با نوع گاما یا دلتا داده‌های قابل اتکا و کافی نداریم.»