کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو روز شنبه با تشکیل جلسه‌ای اینترنتی که از فوژوی چین مدیریت می‌شد، نام پنج مکان فرهنگی را به فهرست اماکن میراث جهانی خود افزود. از این پنج مورد، یکی در عربستان سعودی است که تعداد آثار ثبت‌شده آن کشور را در این فهرست به شش می‌رساند. چهار مورد دیگر در اروپا هستند؛ در فرانسه، آلمان و ایتالیا، و یک مورد «چندکشوری» که در هفت کشور مختلف اروپای غربی قرار دارد.
آخرین عضو فهرست میراث جهانی یونسکو در خاورمیانه، منطقه فرهنگی «حمی» است که در استان نجران عربستان سعودی واقع شده است و شامل نقاشی‌های دیواری‌ای می‌شود که با سابقه تاریخی بین ۳۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال، به دوران پارینه‌سنگی و نوسنگی باز می‌گردند. چنین نقش‌هایی در سراسر جزیره‌العرب، از شمال عربستان سعودی تا یمن، پیدا می‌شوند و حالا منطقه «حمی» با قرار گرفتن در این فهرست، از توجه بیشتری برخوردار خواهد شد.
در سال‌های اخیر، عربستان سعودی کوشیده است توجه بیشتری به میراث فرهنگی خود نشان دهد. گرچه باستان‌شناسان و نهادهای فرهنگی از ده‌ها سال پیش با این نقاشی‌ها و احتمال وجود آن‌ها در نقاط مختلف آشنا بوده‌اند، تلاش‌های اخیر است که امکان دیدار و بازدید از آن‌ها را ممکن کرده است. منطقه «حمی» در ۲۰۰ کیلومتری شهر نجران قرار دارد که در جنوب غربی عربستان، نزدیک مرز آن کشور با یمن واقع شده است. این نقاشی‌های باستانی یادگار مسافران و لشکرهای بسیاری هستند که در طول تاریخ، جزیره‌العرب را زیر پا گذاشتند.
کمیته میراث جهانی یونسکو ضمن اعلام این تصمیم در مورد عربستان، منطقه حمی را «بخشی از راه‌های باستانی کاروانی در شبه‌جزیره عربستان خواند»، و گفت که نقاشی‌های غارهای آن از «تداوم فرهنگی ۷۰۰۰ ساله» در آن ناحیه حکایت دارند. علاوه بر نقاشی‌ها، نوشته‌هایی به خطوط مختلف، از یونانی و عربی تا ثمودی و آرامی-نباطی، نیز در این غارها مشاهده می‌شود.
واحه الاحسا، نقاشی‌های روی غار منطقه الحائل، محله‌های تاریخی بندر جده، منطقه تاریخی الطریف، و منطقه صحرایی مدائن صالح، دیگر اماکن عربستان سعودی در این فهرست مهم جهانی هستند.
به سیاهه بلند اماکن اروپایی این فهرست نیز روز شنبه چهار مورد جدید افزوده شد. جالب‌ترین مورد، شاید فانوس دریایی کوردوآن در ژیروند فرانسه باشد که هنوز فعال است و از سال ۱۸۶۲، به عنوان بنایی تاریخی شناخته می‌شود. ساخت این بنا که یکی از بلندترین فانوس دریایی‌های جهان است، در سال ۱۵۸۴ آغاز، و در سال ۱۶۱۱ تمام شد و از همین رو، قدیمی‌ترین فانوس دریایی فرانسه و میراث دوره رنسانس در آن کشور محسوب می‌شود. حالا این فانوس واقع بر کرانه اقیانوس اطلس در سواحل غربی فرانسه، حتما بازدیدکنندگانی بیش از پیش خواهد یافت. کمیته میراث جهانی ضمن افزودن این فانوس دریایی به فهرست میراث جهانی، گفت که در آن می‌توان مراحل «تاریخ معماری و فن‌آوری فانوس‌های دریایی» را دید، و آن را نمادی از «خواست تداوم این نشان‌های مشهور دوران باستان» دانست.
محله هنرمندان شهر دارمشتات در آلمان، موسوم به «ماتیلدنهوهه»، مورد دیگری است که روز شنبه به فهرست میراث جهانی اضافه شد. این شهر واقع در ایالت هسه در غرب آلمان، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، همراه با شهرهای مشهورتری چون مونیخ، از مراکز جنبش هنری «یوگنداستیل» (سبک جوانان) بود که تحولی در هنرهای تزئینی و طراحی داخلی در آلمان و اروپا پدید آورد. «محله هنرمندان» در سال ۱۸۹۷ به همت ارنست لودویگ، دوک بزرگ هسه، به عنوان مرکزی برای این جنبش ایجاد شد. در تصمیم کمیته می‌خوانیم که ساختمان‌های این محله «به دست اعضای هنرمند آن به عنوان تجربه‌های دوران اوایل مدرنیسم در زمینه ساخت محیط‌های زیست و کار» ساخته شدند، و این محله اکنون «شاهدی است بر معماری و برنامه‌ریزی شهریِ اوایل دوران مدرن.»
پیش از جلسه روز شنبه، ایتالیا با ۵۷ مورد صدرنشین فهرست بود، و البته چین هم با ۵۵ مورد آن‌را از نزدیک تعقیب می‌کند. حالا این کشور جذاب یک مورد دیگر هم یافته است: دیوارنگاری‌های قرن چهاردهمی شهر پادوآ که در شمال شرقی ایتالیا و در نزدیکی بندر ونیز قرار دارد. مجموعه دیوارنگاره‌های موسوم به «فرسکو»ها که از سال ۱۳۰۲ تا ۱۳۹۷ از سوی هنرمندان مختلف در این شهر ایجاد شده‌اند، موجب راه یافتن آن به این فهرست شدند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
کمیته میراث جهانی همچنین ۱۱ شهر اروپای غربی با چشمه‌های آب گرم را نیز زیر عنوان واحد «شهرهای بزرگ چشمه‌های آب گرم اروپا» به فهرست میراث جهانی افزوده است. استفاده از چشمه‌های آب گرم برای مصارف تفریحی و درمانی (که در ایران نیز در شهرهایی مثل سرعین اردبیل رایج است)، از قرن هجدهم در اروپا باب شد و تا دهه ۱۹۳۰ بسیار رواج داشت. به شهرهایی با چنین مراکزی، در زبان‌های اروپایی «اسپا» گفته می‌شد؛ در اشاره به نام شهر اسپا در بلژیک، که یکی از نخستین شهرها با این ویژگی است. حالا شهر اسپای بلژیک همراه با ۱۰ شهر دیگر اروپا، به فهرست یونسکو اضافه شده است: بادن بی وین در اتریش؛ کارلووی واری و دو شهر دیگر در جمهوری چک؛ ویشی در فرانسه؛ باد امس، بادن بادن، و باد کیسینگن در آلمان؛ بات در بریتانیا، و مونته‌کاتینی ترمه در ایتالیا. شهر «کارلووی واری» شاید امروز بیشتر با جشنواره سینمایی آن شناخته شود، اما در قرن نوزدهم که «کارلس‌باد» نام داشت و بخشی از دنیای آلمانی‌زبان وقت بود، شاید بیش از هر چیز، به چشمه‌های آب گرمش معروف بود. یکی از مشتری‌های معروف آن چشمه‌ها که به امید درمان بیماری‌های پوستی متعددش به کارلس‌باد می‌رفت، کارل مارکس، فیلسوف برجسته قرن نوزدهم و پدر نگرش کمونیستی معاصر، بود.
اما توجه بیشتر رسانه‌ها بیش از آن‌که جلب جلسه کمیته میراث جهانی در روز شنبه شود، جلب جلسه پیشین آن در روز چهارشنبه شده است. کمیته در آن روز در تصمیمی بسیار نادر، مقرر کرد که بندر لیورپول از فهرست اماکن میراث جهانی خارج می‌شود. این سومین بار در تاریخ این نهاد است که موردی از آن فهرست خارج می‌شود. از دو مورد قبلی، یکی مربوط به یک پناهگاه حیات‌وحش در عمان در سال ۲۰۰۷ بود که به علت شکار بی‌رویه، از فهرست خارج شد، و نیز دره رود البه در درسدنِ آلمان که در سال ۲۰۰۹، پس از احداث پلی چهاربانده روی آن رودخانه، منظر و جذابیت باستانی- تاریخی خود را از دست داد و از آن فهرست حذف شد.
کمیته در رایی جنجالی تصمیم گرفت که ساختمان‌های جدیدی که در لیورپول ساخته شده است، جذابیت لنگرگاه‌های عصر ویکتوریایی لیورپول را از میان برده است و آن شهر دیگر شایستگی حضور در این فهرست پرافتخار را ندارد. لیورپول در سال ۲۰۰۴ به این دلیل در آن فهرست جای گرفته بود که از مهمترین بنادر جهان در قرن‌های هجدهم و نوزدهم بوده است و میراث معماری زیبای آن، یادآور آن گذشته تاریخی بود که سویه‌های تاریکی همچون نقشِ محوری لیورپول در تجارت بردگان آفریقایی را نیز با خود داشت. جوآن اندرسون، شهردار لیورپول، تصمیم یونسکو را «غیرقابل‌درک» خواند و گفت امیدوار است بتواند خواهان بازبینی در آن شود. یونسکو البته از سال ۲۰۱۲ هشدار داده بود که ادامه روند آپارتمان‌سازی در مناطق تاریخی، می‌تواند منجر به این تصمیم شود. به نظر می‌رسد آن‌‌چه تصمیم این کمیته را قطعی کرد، آغاز ساخت استادیوم جدیدی برای تیم فوتبال «اورتون» بود که قرار است بر کرانه رودخانه مِرسی و کنار لنگرگاه‌های تاریخی لیورپول ساخته شود.
استرالیا اما خوش‌اقبال‌تر از لیورپول بود. پس از لابی‌گری گسترده از سوی دولت آن کشور، کمیته میراث جهانی که ۲۱ عضو دارد، تصمیم گرفت «سد بزرگ مرجانی» در آن کشور را که شامل ۲۹۰۰ مرجان می‌شود و بزرگترین سامانه مرجانی در جهان است، به فهرست «اماکن در خطر» یونسکو اضافه نشود. منتقدان یونسکو، کمیته میراث جهانی را (که متشکل از دیپلمات‌های کشورهای مختلف است) متهم می‌کنند که در تصمیم‌گیری‌های خود، گاه سیاسی و نه علمی عمل می‌کند. برخی کنشگران محیط زیست امیدوار بودند که اعلام در خطر بودن «سد بزرگ مرجانی»، به تلاش‌ها برای حفظ آن یاری رساند.
ایران با ۲۴ مورد حضور در فهرست اماکن میراث جهانی که ۲۲ مورد آن فرهنگی هستند و ۲ مورد طبیعی، همچنان در خاورمیانه پیشتاز است. از کشورهای نزدیک به ایران، تنها هند است که با ۳۸ مورد، از جمله بنای معروف «تاج‌محل»، فراتر از ایران قرار دارد. ژاپن با ۲۳ مورد، ترکیه با ۱۸ مورد، کره جنوبی با ۱۴ مورد، و اسرائیل و مراکش هر یک با ۹ مورد، کشورهای صدرنشین قاره آسیا و شمال آفریقا هستند.
