بازی‌های المپیک ۲۰۲۰ قرار بود در ماه اوت ۲۰۲۰ انجام شود اما با یک سال تاخیر به دلیل دنیاگیری کووید‌ـ‌۱۹ هفته گذشته در تابستان ۲۰۲۱ در شهر توکیو، ژاپن، آغاز شد.

این نخستین باری است که بازی‌های المپیک به جای لغو به تعویق می‌افتد و برنامه‌ریزی دوباره می‌شود. بازی‌های ۲۰۲۰ شاهد معرفی مسابقات جدیدی از جمله بسکتبال سه نفره، بی.ام.ایکس آزاد و بازگشت دوچرخه‌سواری مدیسون، بیس‌بال و سافت‌بال است. قرار است ۲۰۵ کشور با مجموع ۱۱ هزار و ۳۲۶ ورزشکار در ۴۱ رشته ورزشی در ۳۳۹ مسابقه با یکدیگر رقابت غیر سیاسی انجام دهند. آمریکا با ۶۵۷ ورزشکار بیشترین تعداد شرکت‌کننده را دارد و ۱۳ کشور کوچک هر کدام تنها با ۲ ورزشکار در این مسابقات شرکت کرده‌اند. تعداد ورزشکاران ایران در این مسابقات المپیک ۶۸ نفر (۱۱ ورزشکار زن در ۱۶ رشته ورزشی و ۱۴ رشته انفرادی و ۲ رشته تیمی والیبال و بسکتبال) است.

با ازدیاد افراد گریزان از کشورشان به دلیل مسائل سیاسی، مذهبی، نژادی ... در اکتبر سال ۲۰۱۵ مجمع عموعی سازمان ملل تشکیل شد و شرکت تیم‌های پناهنده در کشورهای مختلف را تصویب کرد. امسال (۲۰۲۱) نیز برای دومین بار ۲۹ پناهنده  از ۱۱ کشور جهان زیر پرچم سفید یا کشور متبوع جدید خویش در رقابت‌ها شرکت می‌کنند.

بنا به آخرین آمار بخش پناهندگان سازمان ملل، در حال حاضر بیش از ۸۲.۴ میلیون انسان به دلیل ترس از حکومت وطن و زادگاه خود را ترک کرده و در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند. اگر قرار بود این افراد کشوری برای خود تشکیل دهند، بیستمین کشور جهان از نظر جمعیت، پس از آلمان به شمار می‌آمدند. ۲۶.۴ میلیون از این افراد بین سنین ۱۲ تا ۱۸ سال هستند که سازمان ملل به طور رسمی آن‌ها را پناهنده محسوب می‌کند. هر یک از این ۲۹ نفر مشکلات سیاسی و مذهبی، از جمله شکنجه و زندان را تجربه کرده‌اند و با ترس و وحشت از حاکمان کشورهای خود به کشورهای دیگری گریخته‌اند تا جانشان را نجات دهند. از هر ۹۵ نفر در دنیا یک نفر به علت جنگ یا ترس از حکومت در کشور دیگری زندگی می‌کند.

شرکت ورزشکاران تیم پناهندگی در بازی‌های المپیک مشکلات و شرمندگی‌های فراوانی برای این ۱۱ کشور به وجود می‌آورد. برای نمونه هنگام مسابقه تکواندو بین کیمیا علیزاده، پناهنده از ایران، مقابل رقیبش ناهید کیانی، او هم از ایران، سازمان صدا و سیمای ایران نه‌تنها گزارش این مسابقه را پخش نکرد بلکه از تفسیر خبری این رویداد عجیب نیز سر باز زد و مورد هجمه وسیع گزارشگران و مجریان این شبکه تلویزیونی قرار گرفت. تلویزیون جمهوری اسلامی ایران علیزاده را «بی وطن» خواند و مدعی شد که او با «پول مردم ایران» به موفقیت رسیده است.

کیمیا علیزاده نخستین بار در مسابقات المپیک ۲۰۱۶ اولین مدال تاریخ زنان ایران در رقابت‌های المپیک را به دست آورد. او در آن زمان تنها ۱۸ سال داشت. ناهید کیانی، بازنده مسابقه با کیمیا علیزاده، پس از بازگشت بدون استقبال به ایران، مورد بی‌توجهی مسئولان ورزشی قرار گرفت و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار وی خواهد بود. علیزاده در مقابل حملاتی که از جانب حاکمان زادگاهش به او شده بود در پیامی اعلام کرد: «من یکی از میلیون‌ها زن سرکوب‌شده در ایرانم که هر طور خواستند بازی‌ام دادند. هرکجا خواستند بردند، هرچه گفتند پوشیدم، هر جمله‌ای گفتند تکرار کردم و هر زمان صلاح دیدند مصادره‌ام کردند. مدال‌هایم را پای حجاب اجباری گذاشتند و به مدیریت و درایت خودشان نسبت دادند. من نمی‌خواستم از پله‌های ترقی که بر پایه فساد و دروغ بنا شده بالا بروم. کسی به اروپا دعوتم نکرده و درِ باغ سبز به رویم باز نشده. اما رنج و سختی غربت را به جان می‌خرم چون نمی‌خواستم پای سفره ریا کاری، دروغ، بی‌عدالتی و چاپلوسی بنشینم.» این جملات قهرمان زن ایرانی است که در دوره پیشین بازی‌های المپیک برای نخستین‌بار مدالی را برای زن ورزشکار ایرانی به کشور آورده بود اما به دلیل شرایط رفتار با زنان و عدم رعایت حقوق اولیه انسانی ۲۰ ماه پیش او را مجبور به ترک وطن کرد. «رنج و سختی غربت را به جان» خرید اما مقابل «ریاکاری، دروغ و  بی‌عدالتی نتوانست طاقت بیاورد». میلیون‌ها ایرانی، آزرده و افسرده از چنین رفتارهایی و حتی شدیدتر از آن، مجبور به ترک وطن شده‌اند و در آرزوی رفتاری شایسته و انسانی دولت خود روزگار و ظرفیت‌های فکر خلاق ایرانی خود را هدر می‌دهند.

در این میان ورزشکار ۲۱ ساله جودو شهروند زن عربستان سعودی «طاهانی القحطانی»، مقابل «راز هرشکو» ورزشکار اسرائیلی به میدان مسابقه ورزشی قدم گذاشت و بدون جنجال و هیاهوی سیاسی مسابقه داد. گرچه عربستان سعودی رابطه رسمی سیاسی با اسرائیل ندارد، اما با توجه به پذیرش واقعیت زندگی مسالمت‌آمیز بین ملت‌ها به ورزشکار خود اجازه مقابله با ورزشکار اسرائیلی داد. القحطانی به علت مسابقه با یک اسرائیلی مورد بی‌مهری کشور خود واقع نشد و مجبور نشد که ترک وطن کند. ورزشکاران ایرانی از زمان پیدایش جمهوری اسلامی ایرانی حق مسابقه با رقبای اسرائیلی را ندارند. در سال ۲۰۱۹ سعید ملائی، قهرمان جهانی جودو، در پی دستور مسئولان تیم خود در مرحله نیمه‌نهایی مقابل جودوکار اسرائیلی حاضر نشد و همراه با تیم جودو با حکم محرومیت کامل روبه‌رو شد. قوانین کمیته بین‌المللی المپیک و فدراسیون‌های ورزشی هرگونه دخالت سیاست در ورزش را ممنوع کرده و ورزشکاران حق ندارند به دلایل مذهبی، سیاسی، نژادی ... از رقابت با حریفان خود خودداری کنند.

صعود ورزشکاران در چنین مسابقاتی، با توجه به «رنج و سختی غربت به جان خریدن» تحسین‌شدنی است. شاید دولتمردان ایران پس از زورآزمایی ۴۲ ساله در عرصه سیاست و شکست پی در پی، از وجود قهرمانان ایرانی برای پیام دوستی و آشتی با کشورهای دیگر استفاده کنند تا زنان و مردان قهرمان زیر پرچم ایران متعلق به ایرانی در سکوهای بین‌المللی باعث افتخار هم‌وطن ایرانی خود باشند نه آنکه مسئول کشوری هم‌وطن قهرمان خود را «بی وطن» بخواند.