دهم سپتامبر آخرین روز فعالیت بیش از ۲ هزار مرکز درمانی در سراسر افغانستان بود. بر اساس قرارداد بانک جهانی با وزارت بهداشت، تا دهم سپتامبر عرضه خدمات درمانی با حمایت بانک جهانی در افغانستان صورت می‌گرفت. چند روز پیش برنامه جهانی بهداشت اعلام کرد به احتمال زیاد تا چند روز دیگر عرضه خدمات بهداشتی برای ۹۰ درصد از مردم افغانستان قطع خواهد شد.
سازمان بهداشت جهانی گفت که بودجه پروژه بهداشتی که ستون فقرات بهداشت افغانستان بود از اواخر ماه اوت قطع شده است و حدود ۲ هزار و ۳۰۰ مرکز بهداشت که بودجه‌شان از این پروژه تامین می‌شد در حال تعطیل شد‌ن‌اند. هم‌زمان با آن ۲۰ هزار کارمند بهداشت و درمان نیز که در این مراکز فعالیت داشتند بیکار خواهند شد. به این ترتیب حدود ۹۰ درصد مردم افغانستان از عرضه خدمات بهداشت و درمان محروم خواهند شد و در کنار آن وضعیت سلامتی مادران و نوزادانی که با این پروژه پیوند دارند با خطر بیشتری روبه‌رو می‌شود.
افغانستان یکی از کشورهایی است که عرضه خدمات بهداشتی در آن در پایین‌‌ترین حد خود قرار دارد. با سقوط گروه طالبان در افغانستان در سال ۲۰۰۱، برای ارائه خدمات بهداشت و درمان سی استان افغانستان بین سه نهاد بانک جهانی، اتحادیه اروپا و موسسه یواس‌‌آید (USAID) مربوط کشور آمریکا، تقسیم شد و هر نهاد ۱۰ استان افغانستان را زیر پوشش گرفت. این نهادها بسته‌‌هایی را به نام عرضه خدمات ابتدایی در سطح روستاها و عرضه خدمات ثالث در سطح استان‌ها در نظر گرفتند و از طریق این بسته‌ها صدها هزار نفر در سراسر افغانستان به خدمات درمانی دسترسی پیدا کردند.
این خدمات را نهادهای غیردولتی با نظارت وزارت بهداشت افغانستان ارائه دادند. این راهبرد جامعه جهانی باعث شد تا بخش خصوصی در عرصه بهداشت شکل بگیرد و نهادهای غیردولتی حدود ۳ هزار و ۵۰۰ مرکز بهداشتی شامل بیمارستان‌های استانی، شهرستانی و مراکز و درمانگاه‌های روستایی ایجاد شود. این پروژه هر سه سال یک‌بار با بستن قرارداد تمدید می‌شد. شش ماه پیش قرارداد سه ساله این پروژه تمام شد و قرار شد تا قرارداد جدیدی بسته شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما با توجه به وضعیت کرونا در جهان، بانک جهانی تصمیم گرفت تا یک قرارداد موقت شش ماهه ببندد و پس از شش ماه روی قرارداد سه ساله کار شود. اما با سقوط دولت افغانستان و رسیدن طالبان به قدرت، بانک جهانی همه کمکهای خود را به افغانستان قطع کرد که پروژه بهداشت نیز شامل آن است. از سوی دیگر اعتبار قرارداد شش ماهه نیز تمام شده و دیگر پولی برای ادامه فعالیت مراکز عرضه خدمات درمانی وجود ندارد.
یک منبع آگاه در وزارت بهداشت افغانستان به ایندیپندنت می‌گوید که قطع کمکها به حوزه بهداشت افغانستان می‌تواند دستاوردهای این عرصه را از بین ببرد. او می‌گوید در مدت این ۲۰ سال با افزایش کیفیت عرضه خدمات بهداشتی و همچنین افزایش مراکز درمانی، سطح مرگ و میر مادران و نوزادان ۶۶ درصد کاهش یافته است و از مرگ هزار و ۸۰۰ مادر در هر صد هزار نفر به ۶۳۸ مورد در هر صد هزار نفر رسیده است. همچنین سطح واکسینه کردن کودکان که در سال ۲۰۰۱ میلادی ۱۴ درصد بود، در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۶۰ درصد رسیده است.
به گفته این منبع وزارت بهداشت، اگر مراکز درمانی نتوانند پس از این خدمات درمانی را به مردم برسانند، احتمال برگشت به وضعیت نابه‌سامان بهداشتی در افغانستان وجود دارد.
در کنار آن پس از دهم سپتامبر، مراکز خدمات درمانی همچنان حفظ و مراقبت از همه ابزارهای خدمات درمانی شامل آمبولانس‌‌ها در این مراکز را نیز رها کرده است. با توجه به وضعیت آشفته افغانستان و نبود قانون احتمال دارد بیشتر مراکز درمانی مورد دستبرد و تاراج قرار بگیرند.
در حال حاضر سازمان بهداشت جهانی در تلاش است که به هر نحوی که ممکن است زمینه تداوم فعالیت این مراکز درمانی را مهیا بسازد. سازمان بهداشت جهانی برای این منظور از نهادهای کمک‌رسان درخواست ۶۶ میلیون دلار کرده است اما با توجه به قطع همه کمکها به افغانستان به نظر نمی‌رسد که این درخواست مورد توجه قرار بگیرد.
