حدود دو هفته پیش گزارشی تصویری در رسانه‌های داخلی و خارجی افغانستان منتشر شد که نشان می‌داد طالبان در حال تخریب قلعه تاریخی گرشک در استان هلمند هستند. طالبان می‌خواستند این قلعه را که قدمتی ۱۷۰ ساله دارد و به نام بالاحصار یا زندان کهنه شناخته می‌شود تخریب کند و به جای آن مدرسه‌ای دینی بسازند.

نشر گزارش تخریب این قلعه گروه طالبان را واداشت تا به طور موقت از تخریب آن منصرف شوند. ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان و سخنگوی این گروه، به رسانه‌ها گفت که طالبانی که مبادرت به تخریب قلعه گرشک کرده بودند از قدمت تاریخی قلعه خبر نداشتند. او گفت که تخریب قلعه متوقف شده و بررسی‌ها در مورد ارزش تاریخی این قلعه آغاز شده است.

این تنها برخورد طالبان با آثار تاریخی افغانستان نیست. در بخش‌های دیگر افغانستان نیز طالبان نسبت به ابنیه و آثار تاریخی کشور با بی‌‌تفاوتی و بی‌توجهی برخورد می‌کنند. در شهر بامیان که بخشی از آن جز میراث جهانی و ثبت یونسکو است، به تازگی ساخت‌وسازهایی شروع شده است. نه‌تنها هشت اثر تاریخی، بلکه بخشی از شهر بامیان نیز جزو میراث فرهنگی جهان به شمار می‌رود و در سال ۲۰۰۷ در یونسکو به ثبت رسیده است. در بامیان در کنار ماستر پلان شهری (برنامه اصلی)، یک ماستر پلان فرهنگی نیز ساخته شده است که این شهر را به چهار بخش تقسیم می‌کند. در بخش‌های قرمز و سبز این برنامه اصلی هیچ‌کس حق ساخت‌‌وساز ندارد، زیرا این منطقه به یونسکو تعلق دارد؛ اما حالا پس از سلطه طالبان ساخت‌و‌ساز در این مناطق نیز از سر گرفته شده است.

مقام‌‌های اطلاعات و فرهنگ پیشین بامیان می‌گویند آنان در گذشته مانع هرگونه ساخت‌وساز در بخش‌های قرمز و سبز شهر بامیان می‌شدند، اما آمدن طالبان همه چیز را به هم ریخته است. طالبان در قبال شکایت‌های مردم در رابطه با تخریب بافت فرهنگی و تاریخی اطراف تندیس‌های بودا، بی‌توجهی نشان می‌دهند. هرچند فرمانده پلیس بامیان به رسانه‌ها گفته است که آنان جلو ساخت‌و‌ساز را گرفته‌اند و ساختمان‌هایی را هم که در مناطق قرمز ساخته شده دوباره ویران کرده‌اند.

فعالان مدنی در بامیان نگرانند مبادا این ساخت‌و‌سازهای غیرقانونی در زیر چتر حاکمیت طالبان باعث حذف بامیان از میراث جهانی شود.

در هرات نیز وضعیت بهتر از نقاط دیگر نیست. بخشی از دیوارهای شهر قدیمی هرات که تاریخ سه هزار ساله دارد به دست مردم محلی در حال تخریب است‌. به‌رغم شکایت فعالان فرهنگی در هرات، توجهی به تخریب دیوارهای تاریخی شهر قدیم هرات نشد و روند همچنان ادامه دارد. مردمی که اقدام به تخریب تدریجی دیوارهای شهر می‌کنند در تلاش توسعه خانه‌های خود اند که در کنار این دیوارها قرار گرفته است.

پیش از این نیز اقدام به تغییر بافت فرهنگی شهر قدیم هرات و همچنین منارهای معروف این شهر باعث شد تا یونسکو از ثبت این دو مکان تاریخی هرات به عنوان میراث مشترک جهانی سر باز زند و دلیل آن را ساخت‌‌وسازهای خودسر در مناطق تاریخی افغانستان عنوان کرد.

به نظر می‌رسد طالبان نسبت به آثار تاریخی افغانستان هیچ گونه تمایلی ندارند.

چند روز پیش یک کاربر شبکه‌های اجتماعی در صفحه فیس‌بوک خود نوشته بود: «با فرمانده تیم تامین امنیت موزه ملی افغانستان صحبت می‌کردیم، او گفت که افسوس که مقام‌های آنان به وی اجازه نداده‌اند ورنه تمامی آثار و ابنیه تاریخی را که همه چیزهای کفری‌اند از بین می‌بردم.»

این نگرش را می‌توان به تمامی طالبان نسبت داد. طالبان در قبال آثار و ابنیه تاریخی هیچ‌ احساس مسئولیتی نمی‌کنند و آن را ارزشمند نمی‌دانند، به همین دلیل کاوش و جست‌وجو در مناطق تاریخی در دوره حاکمیت طالبان افزایش بیش از حد پیدا کرده است.

مقام‌های قبلی اطلاعات و فرهنگ بامیان می‌گویند از چند روز به این طرف جست‌وجو در مناطق تاریخی این شهر دوباره آغاز شده است و طالبان با گرفتن مالیات از جست‌وجوگران آثار تاریخی، چشم خود را بر تخریب مناطق باستانی به دست غارت‌گران بسته است.