مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعلام کرد که تعداد شهرهای دارای تنش آبی ایران در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته و ۲۸ شهر دیگر نیز به جمع شهرهای درگیر با تنش آبی پیوسته‌اند. بر اساس این گزارش، ۲۸۲ شهر برای تامین آب شرب در وضعیت بحرانی‌اند و ۱۰۱ شهر نیز در وضعیت قرمز به سر می‌برند. این بالاترین میزان در سه سال اخیر است و نشان می‌دهد بعد از سال ۱۳۹۷ که ایران با بحران خشکسالی درگیر شد، اینک بار دیگر چالش تامین آب شرب در این کشور آغاز شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در گزارش خود «تهدید‌های امنیتی» ناشی از منابع آب در حوضه‌های خارج از کشور و «خطر تنش‌های اجتماعی و امنیتی» در داخل کشور را از پیامدهای احتمالی مرتبط با بحران تامین آب شرب دانست. احتمال ایجاد رقابت و اختلاف‌های استانی از دیگر مواردی‌اند که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به آن‌ها اشاره شده است.

تابستان ۱۴۰۰، هم‌زمان با تجمع کشاورزان مقابل استانداری اصفهان در اعتراض به تامین نشدن آب موردنیاز زمین‌های کشاورزی، برخی معترضان خطوط لوله آب انتقالی به استان یزد را شکستند. این واکنش پیش‌بینی نشده به قطع آب شرب استان یزد به مدت یک روز منجر شد.

کارشناسان بارها هشدار داده‌اند که در صورت حل نشدن چالش‌های مربوط به تامین آب، ممکن است کار به اختلاف‌ میان استان‌ها کشیده شود. از طرف دیگر، بحران تامین آب همواره خیزش‌های مردمی را در پی داشته است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز با تایید این موضوع احتمال داده است که میان شهروندان اصفهان، چهارمحال بختیاری و یزد اختلاف‌ها و درگیری‌هایی ایجاد شود. در این گزارش آمده است: «از بروز تنش در اجرای پروژه‌های تامین آب در استان‌ها، تغییر در الگوی اسکان جمعیت، رها شدن اراضی کشاورزی و تبدیل جمعیت مهاجر به مصرف‌کننده و حاشیه‌نشین و بروز تنش اجتماعی ناشی از کمبود آب نباید غافل شد.» در این گزارش درباره گسترش «ناآرامی‌ها و نارضایتی‌های اجتماعی» ناشی از تنش آبی هشدار داده شده است.

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران مدعی شده‌اند که کمبود آب شرب با کم‌بارشی ارتباط مستقیم دارد. وزارت نیروی این کشور هم اعلام کرده است که بارش‌های جوی از ابتدای مهر ۱۳۹۹ تا ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵۰ درصد کاهش یافته است. همچنین ذخیره سدها نیز به ۳۹ درصد رسیده و این در حالی است که در سال ۱۳۹۹ در همین موقع، ۵۵ درصد بوده است. با این حال، مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان کرده است که تنش آب شرب به‌طور کامل با کاهش بارندگی مرتبط نیست زیرا در سال‌هایی که بارندگی «بیش از مقدار معمول» بوده -مانند سال‌های ۹۸ و ۹۹- هم شهرهای متعددی تحت تنش آب شرب قرار داشته‌اند که از چالش در زیرساخت‌های تامین آب شرب و مدیریت آن‌ها خبر می‌دهد.

به گزارش روزنامه همشهری و به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مطلوب بودن بارندگی‌ها و پر بودن مخازن سدها لزوما به معنی وضعیت مطلوب تامین آب شرب در ایران نیست چرا که عواملی مثل زیرساخت‌های مربوطه و شبکه توزیع مناسب هم در تامین آب شرب موثرند. این گزارش تاکید کرده است که وجود مشکلاتی در زیرساخت‌ها تامین آب شرب باکیفیت مناسب را با محدودیت مواجه خواهد ساخت. در این گزارش همچنین به کمبود منابع مالی برای اجرای طرح‌های امنیت پایدار آب شرب نیز اشاره شده است. 

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۷ نیز در گزارشی پیش‌بینی کرده بود که در تابستان ۱۴۰۰ حدود ۸۰ درصد جمعیت کشور برای تامین آب شرب در وضعیت تنش آبی قرار بگیرند.

 کمبود آب شرب در دو عامل اصلی کم‌بارشی و مدیریت ناکارامد ریشه دارد. این بحران در تابستان ۱۴۰۰ به اوج رسید و خیزش‌ مردم استان خوزستان را در پی داشت و به‌ سرعت دیگر شهرها و استان‌های کشور را در نوردید.

اگرچه مقام‌های جمهوری اسلامی ایران با راهکارهای کوتاه‌مدتی مثل باز کردن ورودی‌های رودخانه کرخه و دستگیری گسترده معترضان سعی کردند اعتراض‌های مردمی را خاموش کنند، از آنجا که اصل موضوع یعنی بحران کمبود آب و مدیریت غیراصولی به قوت خود باقی است، امکان خیزش‌های مردمی همچنان وجود دارد.

به‌تازگی، محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، نیز با بیان اینکه ۶۰ درصد ظرفیت سدهای کشور خالی است، از قرار داشتن ۵۰۰ شهر ایران در وضعیت تنش آبی خبر داده و گفته بود: «اگر کاری انجام نشود، این شهرها در بحران درگیر خواهند شد.»