سالروز ولادت پیامبر اسلام، حضرت محمد، یکی از اعیاد بزرگ اسلامی به شمار می‌رود و مسلمانان در بیشتر کشورها و مجامع اسلامی این روز را جشن می‌گیرند و به شادمانی می‌پردازند. در این روز که در بسیاری از کشورهای اسلامی تعطیل است، خیابان‌ها، مساجد و مراکز دینی و فرهنگی را آذین می‌بندند و مجالس ذکر و سخنرانی به این مناسبت برپا می‌کنند. در این مجالس، دانشمندان در مورد سیرت پیامبر اسلام سخنرانی می‌کنند و اشعار مولودی در مدح پیامبر اسلام می‌سرایند و می‌خوانند و علاوه بر توزیع شیرینی و غذاهای نذری، به نیازمندان صدقه و خیرات می‌دهند.

با آنکه بیشتر مورخان تاریخ ولادت پیامبر اسلام را ۲۲ آوریل ۵۷۱ میلادی، مصادف با ماه ربیع‌الاول می‌دانند، در مورد تاریخ دقیق آن میان مسلمانان اختلاف‌نظر وجود دارد. اهل سنت این روز را در ۱۲ ربیع‌الاول و شیعیان آن را در ۱۷ ربیع‌الاول جشن می‌گیرند. البته این اختلاف نظر به روایات تاریخی بستگی دارد که مورد اعتماد اهل سنت یا شیعیان است.

برخی از مسلمانان بر این باورند که گرامیداشت روز ولادت پیامبر به زمان خود او بازمی‌گردد، زیرا او روز دوشنبه را روزه می‌گرفت و می‌گفت این روزی است که من در آن چشم به دنیا گشودم. امام سیوطی، یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان اهل سنت، نوشته است اولین فردی که روز ولادت پیامبر اسلام را به‌صورت گسترده و سازمان‌یافته جشن گرفت، مظفرالدین گوکبوری، امیر و فرمانده صلاح‌الدین ایوبی و حاکم شهر اربیل در شمال عراق، بوده است اما برخی دیگر معتقدند که این جشن را نخستین بار در اواخر قرن پنجم هجری، خلفای فاطمیون به‌صورت عمومی در مصر برگزارکردند.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران و از  سال ۱۳۶۰، فاصله میان ۱۲ ربیع‌الاول، سالگرد ولادت پیامبر اسلام بنا به روایات اهل سنت، تا ۱۷ ربیع‌الاول، سالگرد ولادت پیامبر اسلام به روایت شیعیان، به ابتکار و پیشنهاد آیت‌الله منتظری و حمایت آیت‌الله خمینی «هفته وحدت» نام‌گذاری شد.

هرچند پیروان فرقه‌های مختلف اسلامی این روز را جشن می‌گیرند، پیروان مکاتب عرفانی و اهل تصوف به برگزاری جشن میلاد پیامبر اسلام  توجه و گرایش بیشتری دارند و به این مناسبت، برنامه‌های متعددی اجرا می‌کنند. با این حال، شمار قابل ذکری از فقهای اهل سنت برپایی هرگونه جشن و برنامه در این روز را بدعت می‌دانند و تاکید می‌کنند که برگزاری جشن تولد، در آیین مسیحیت ریشه دارد و مسلمانان نباید در امور دینی از دیگران پیروی و برای گرامیداشت و یادبود پیامبر اسلام روز مشخصی را تعیین کنند. آن‌ها خاطرنشان می‌کنند که چنین جشنی در صدر اسلام و در زمان حیات پیامبر و یاران او برگزار نشده است؛ بنابراین مسلمانان باید پیامبر را همیشه و همه روزه به یاد داشته باشند و به عنوان الگو و پیشوا از رهنمودهای او پیروی کنند.

البته درباره تاریخ درگذشت پیامبر اسلام نیز میان اهل سنت و شیعه اتفاق‌نظر وجود دارد؛ به طوری‌ که اهل سنت رحلت پیامبر اسلام را در ماه ربیع‌الاول و شیعیان آن را در روز دوشنبه، ۲۸ ماه صفر سال ۱۱ هجری، می‌دانند.