آمریکا، بریتانیا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی روز چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای مشترک خواهان «احیای کامل و فوری» دولت انتقالی تحت رهبری غیرنظامی‌ها در سودان و همه نهادهای آن شدند. این بیانیه در ضمن خواهان لغو «وضعیت اضطراری» در سودان و آزادی دستگیرشدگان شد.

سودان هفته گذشته با کودتایی مواجه شد که در آن دولت انتقالی، که در سال ۲۰۱۹ در پی انقلاب مردمی سر کار آمده بود، سرنگون شد. در پی کودتا، ژنرال عبدالفتاح البرهان به قدرت رسید، وضعیت اضطراری اعلام کرد، و دولت انتقالی را منحل کرد. او عبدالله حموک، نخست‌وزیر دولت انتقالی،‌ و سایر وزیران آن دولت را به زندان انداخت.

کودتای ژنرال البرهان بدون چالش نبوده است. کمیته‌های مقاومت در سراسر سودان به میان آمده‌اند تا با این کودتا مقابله کنند و نگذارند که سودان به روزهای دیکتاتوری عمر البشیر بازگردد.

در عین حال، طبق برخی گزارش‌ها، ژنرال‌های حاکم بر سودان و سیاستمداران غیرنظامی آن کشور به پیشرفت‌هایی در مذاکرات خود رسیده‌اند که می‌تواند به لغو کودتا و بازگشت دولت با حضور حموک و سایر چهره‌های غیرنظامی منجر شود. برخی از چهره‌های شرکت‌کننده در این مذاکرات، روز چهارشنبه به رسانه‌ها گفتند که مذاکرات بین البرهان، حموک، و گروه‌های شورشی سابق، که روز سه‌شنبه در خارطوم ادامه یافت، مفید بوده است. با وجود این، تفاوت‌های اساسی بین طرف‌های مذاکره همچنان موجود است و نتیجه نهایی معلوم نیست.

عماد عدوی، رئیس سابق ستاد ارتش سودان، که از آخرین وضعیت مذاکرات مطلع است، روز چهارشنبه گفت: «به نظرم خیلی زود به نتیجه می‌رسد. این مذاکرات تسهیل‌گران بسیاری دارد، از جمله طرف‌هایی در سودان، سودان جنوبی، کشورهای آفریقایی، و سازمان ملل متحد.»

از سوی دیگر، دولت آمریکا از دولت اسرائیل خواست که از روابط نزدیک خود با رهبر کودتای سودان استفاده کند و ژنرال البرهان را به احیای دولت غیرنظامی قانع کند.

سودان، امارات، بحرین، و مراکش جزو چهار کشوری بودند که سال گذشته در چارچوب «پیمان ابراهیم» روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کردند. حضور سودان در این روند اهمیت نمادین بسیاری داشت، زیرا نشست معروف «اتحادیه عرب» در سال ۱۹۶۷ که در آن بر مخالفت شدید با اسرائیل تاکید شده بود، در خارطوم، پایتخت سودان، صورت گرفته بود. رهبران «اتحادیه عرب» در نشست خارطوم وعده سه «نه» به اسرائیل داده بودند: نه به صلح، نه به مذاکره، و نه به به رسمیت شناختن اسرائیل.

اما در میان اعضای دولت انتقالی سودان نیز به‌وضوح اختلاف‌هایی در مورد اسرائیل وجود داشت. وزارت امور خارجه و برخی از بخش‌های غیرنظامی به نظر تمایل کمتری به رابطه با اسرائیل داشتند، و چهره‌های بخش نظامی بودند که این موضوع را پیش می‌بردند. در حالی که وزارت امور خارجه سودان در کنار کشورهایی همچون نیجریه، آفریقای جنوبی، و الجزایر، حتی با عضویت ناظر اسرائیل در اتحادیه آفریقا مخالفت کرده بود،  ژنرال البرهان در دو سال گذشته نقشی کلیدی در برقراری رابطه بین خارطوم و تل‌آویو داشت. البرهان و شماری از سایر ژنرال‌های سودانی با چهره‌های شورای امنیت ملی اسرائیل و موساد، سازمان اطلاعات اسرائیل، همکاری کرده‌اند.

همه کشورهای غربی تا کنون کودتای ۲۵ اکتبر در سودان را محکوم کرده‌اند، اما دولت اسرائیل در این زمینه ساکت مانده است تا این گمانه در خارطوم و واشنگتن تقویت شود که عملا دارد از کودتای البرهان پشتیبانی می‌کند.

موضوع سودان هفته گذشته در تماس تلفنی بین آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، با بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، نیز مطرح شد. به گزارش تارنمای «آکسیوس»، مقام‌های اسرائیل و آمریکا گفتند که بلینکن از گانتز خواسته است که از ارتش سودان بخواهد که به کودتا پایان دهد.

البته در درون دولت اسرائیل، بنی گانتز مسئول مسئله سودان نیست، اما پیغام دولت بایدن به وزارت امور خارجه و دفتر نخست‌وزیری اسرائیل رسانده شد.

دو هفته پیش از کودتای سودان، یک هیئت نظامی از این کشور از اسرائیل بازدید کرده و با مقام‌های دفتر نخست‌وزیری و موساد دیدار کرده بود. به گفته مقام‌های اسرائیلی، ارتشی‌های سودان در این دیدار در مورد آخرین تحولات بحران سیاسی کشور صحبت کردند، اما هیچ اشاره‌ای به قصد کودتا نداشتند.

در هفته جاری، هیاتی از موساد به خارطوم سفر و با مقام‌های نظامی سودان دیدار کرد. مقام‌های اسرائیل می‌گویند که هدفشان از این سفر فقط بررسی آخرین اوضاع سودان بوده است و فقط با مقام‌های پایین‌رتبه دیدار کرده‌اند، نه با ژنرال البرهان.

جفری فلتمن، فرستاده آمریکا در منطقه شاخ آفریقا، روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران، البرهان و حامیانش در ارتش سودان را متهم کرد که به آمال دموکراتیک مردم سودان «خیانت» کرده‌اند و آن‌ها را «غصب کرده‌اند.»

فلتمن از البرهان خواست که آقای حمدوک را از حبس خانگی آزاد کند و دولت تحت رهبری غیرنظامی‌ها را بازگرداند. فلتمن گفت: «جهان نظاره‌گر است. ارتش نمی‌تواند شریکان غیرنظامی خود در دولت انتقالی را خودش انتخاب کند. باید با هم همکاری کنند.»

یکی از مقام‌های ارشد آمریکا به باراک راوید، خبرنگار باسابقه اسرائیلی، گفت که دولت بایدن به‌صراحت به اسرائیلی‌ها گفته است که روند عادی‌سازی روابط بین خارطوم و تل‌آویو در میان ناآرامی‌های سودان قابل ادامه نیست. دولت بایدن باوجود اینکه اغلب دستاوردهای دولت ترامپ را لغو کرده است، با توجه به منافع پرشمار پیمان ابراهیم قویا آن را ادامه داده و از ادامه آن پشتیبانی کرده است.

انتظار می‌رود که فلتمن عازم اسرائیل شود و در روزهای یکشنبه و دوشنبه آتی با مقام‌های این کشور در مورد سودان گفت‌وگو کند. او به‌زودی از سودان نیز بازدید خواهد کرد.