در سال ۱۹۷۵سرنشینان یک سفینه فضایی آپولوی آمریکا در فضا به یک سفینه سویوز روسی رسید. سرنشینان آن‌ها باهم دست دادند، در کنار هم آشپزی کردند و آزمایش‌های مشترک علمی انجام دادند. این رویداد نشانه‌ای بود از این‌که در فضا، بر‌خلاف تنش‌های روی زمین بین این دو کشور، اوضاع می‌تواند متفاوت باشد.

حالا انگار از آن روزها خیلی می‌گذرد زیرا در سال ۲۰۱۸ جنجال عجیبی درباره سوراخی ۲ میلی‌متری در بدنه سفینه‌ای روسی در ایستگاه فضایی بین‌المللی به پا شد و شایعه‌هایی در مورد دلدادگان غمگین سابق در همکاری‌های فضایی بین‌المللی موجب سرباز کردن تنش‌هایی شد که سال‌ها پنهان مانده بود.

در پایان ماه نوامبر امسال، ‌سازمان فضایی روسیه، روس‌کاسموس، اعلام کرد کار بررسی سوراخ ۲ میلی‌متری را که در سال ۲۰۱۸ در سفینه سویوز ام‌اس-۰۹ واقع در ایستگاه فضایی بین‌المللی به وجود آمده بود، به پایان رسانده است و یافته‌های منتشرنشده خود را در اختیار مقامات مجری قانون گذاشته است تا اتهامات احتمالی را تعیین کنند.

این سوراخ که بدون آسیب به هیچ‌یک از خدمه تعمیر شد، مایه آبروریزی شدیدی برای روس‌ها شد و از آن به بعد در رسانه‌های روسیه شایعه شده است که یک فضانورد ناراضی ناسا آن را در سفینه روس‌ها ایجاد کرده است. البته سازمان فضایی ایالات‌متحده قویا این اتهام را رد کرده است.

در ماه آوریل، خبرگزاری دولتی روسیه (تاس) از قول یکی از مقامات ناشناس سازمان فضایی روسیه فضانورد ناسا سرینا آنون-چنسلر را متهم کرد به این‌که به‌علت ابتلا به «بحران شدید روانی» در ایستگاه فضایی بین‌المللی سفینه را سوراخ کرده است، زیرا می‌خواسته به خانه بازگردد.

به گزارش آرس تکنیکا، اخیرا خبرگزاری روسی، ریا نووستی شایعاتی مبنی بر این منتشر کرده است که شاید این فضانورد اکتشافی ناسا آن سوراخ را ایجاد کرده باشد، زیرا «دچار اضطراب پس از ناکامی در برقراری روابط عاشقانه با یکی دیگر از خدمه» بوده است.

ناسا به‌نوبه خود می‌گوید هیچ‌یک از این گفته‌ها نه حقیقت دارد و نه ممکن است، زیرا این سازمان از موقعیت دقیق تک‌‌تک فضانوردانش وقتی نشت از آن سوراخ آغازشده، اطلاع داشته است و هیچ‌کدام از کارکنان آمریکایی در نزدیکی اقامتگاه روسیه در ایستگاه فضایی نبوده‌اند.

بیل نلسون، رئیس ناسا در بیانیه‌ای اعلام کرد «این حمله‌ها غلط و فاقد هرگونه اعتبار است. من کاملا از سرینا حمایت می‌کنم و پشتیبان تمام فضانوردانمان هستم.»

سازمان فضایی روسیه در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد عامل ایجاد این سوراخ را کشف کرده است، اما یافته‌های خود را منتشر نخواهد کرد.

ایالات‌متحده و روسیه در عرصه فضا و در ایستگاه فضایی بین‌المللی سال‌ها همکاری صمیمانه داشته‌اند و مقامات دو کشور اخیرا توافق‌نامه‌هایی را برای ادامه این همکاری تا سال ۲۰۳۰ امضا کرده‌اند، اما در دهه اخیر کیفیت این روابط دچار افت چشمگیری شده است.

اوضاع از سال ۲۰۱۴ رو به وخامت گذاشت، وقتی که روسیه کریمه را از اوکراین پس گرفت و ایالات‌متحده در واکنش به این اقدام، چندین تن از مقام‌های روسیه را تحریم کرد و ولادیمیر پوتین را به برخی نشست‌های بین‌المللی دعوت نکرد. این تحریم‌ها شامل اعمال محدودیت‌هایی در صنایع روسیه می‌شود که در فعالیت بخش هوافضای این کشور خلل ایجاد می‌کند.

دیمیتری روگوزین، معاون وزیر دفاع دولت پوتین در آن موقع یکی از افراد تحریم شده طی بحران کریمه بود که هم‌اکنون ریاست روس‌کاسموس را به عهده دارد.

مدت کوتاهی پس از کشف آن سوراخ در ایستگاه فضایی بین‌المللی، او به شایعات دامن زد و گفت سوراخ به علت احتمالی ایراد در ساخت و تولید پدید نیامده بلکه ممکن است خرابکاری عمدی بوده باشد.

وی در سال ۲۰۱۸ گفت «آن سوراخ چه بود؟ نقص بود یا عمدا ایجاد شده بود؟ این اقدام در کجا صورت گرفته است؟ روی زمین یا وقتی سفینه در مدار بوده است؟ بااین‌حال بازهم می‌گویم که از کنار این موضوع به‌سادگی نمی‌گذریم.»

مشکلات دیگری نیز وجود داشته است؛ ازجمله آن‌که شرکت اسپیس ایکس ایلان ماسک تهدید کرد ۸۰ میلیون دلار از روسیه بابت بردن هر نفر به ایستگاه فضایی می‌گیرد، یا اختلافی که بر سر نحوه ادامه اکتشافات در ماه میان روسیه و چین و ایالات‌متحده و کشورهای مختلفی ایجاد شد و منجر به تشکیل دو دسته شده است.

اخیرا روسیه در ماه نوامبر باعث پناه گرفتن فضانوردان ایستگاه فضایی در سفینه‌هایشان شد، زیرا موشکی ضد ماهواره را آزمایش کرد و با انجام این آزمایش، ۱۵۰۰ قطعه آوار وارد مدار زمین شد و بدین ترتیب خود فضانوردان، ارتباطات‌ آن‌ها و ماهواره‌های‌ نقشه‌برداری‌ در معرض خطر قرار گرفت.

تیمسار جیمز دیکینسون، فرمانده ستاد فرماندهی امور فضایی ایالات‌متحده همان موقع گفته بود «روسیه به‌عمد برای امنیت، ایمنی، ثبات و پایداری درازمدت قلمرو فضا برای تمامی کشورها احترامی قائل نیست.» و گفت آزمایش انجام‌گرفته باعث آوارهایی شد که «تا سال‌های سال برای فعالیت‌های برون‌فضایی خطرناک خواهد بود، ماهواره‌ها و ماموریت‌های فضایی را به خطر خواهد انداخت و همچنین باعث خواهد شد که برای اجتناب از برخوردها، تحرکات بیش‌تری لازم باشد. فعالیت‌های فضایی پشتوانه زندگی ما است و این‌گونه رفتارها بی‌مسئولیتی محض است.»

در کل می‌توان گفت گویا این تحولات نشانگر رسیدن به پایان یک دوره است.

بلدن باون، کارشناس خط‌مشی‌های فضایی در مصاحبه با تارنمای خبری اکسیوس گفت: شاهد آن خواهیم بود که همکاری ایالات‌متحده و روسیه به‌اندازه‌ای نباشد که در دهه ۱۹۹۰ شاهد بودیم... در آن دهه روسیه درهم‌شکسته بود و در پی فروپاشی اتحاد شوروی دستخوش بحران اقتصادی و گرفتاری بود.

اما نظر رئیس سازمان فضایی روسیه به اوضاع جور دیگری است.

دیمیتری روگوزین در ماه سپتامبر در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌ان گفت: ایستگاه‌ مثل خانواده است و طلاق در آن رخ نمی‌دهد.

اما حتی خانواده هم دستخوش تفرقه می‌شود و فاصله افتادن در فضا از همه‌جا بیشتر است.