در گذشته، زمانی که در فصل زمستان برف و باران در کابل می‌بارید، تا چند روز هوای کابل صاف و پاک بود؛ اما در زمستان امسال، ۲۴ ساعت پس از بارش برف و باران، هوا بیش‌ازحد آلوده می‌شود.

احمد (نام مستعار) در منطقه‌ای موسوم به شهرک آریا در نزدیکی فرودگاه کابل زندگی می‌کند؛ اما کارش در شهر نوی کابل است. او می‌گوید شب‌ها که به‌ خانه می‌رود، هرچند در داخل خودرو با شیشه‌های بالا می‌نشیند، اما هوا چنان آلوده است که دچار ‌تنگی‌نفس می‌شود. او می‌گوید آلودگی در منطقه شهرک آریا آن‌قدر زیاد است که حتی با چراغ‌های روشن ماشین نمی‌توان ۲۰ متر جلوتر را دید. احمد می‌گوید با اینکه دو سه روز پیش برف کافی در کابل بارید، اما هوا مانند گذشته آلوده شده است.

اداره محیط‌ زیست امارت طالبان برای کاهش آلودگی هوا، در جست‌و‌جوی آلاینده‌های هوا در کابل است. در صفحه رسمی فیس‌بوک این اداره آمده است از یک هفته پیش به این‌ سو، بر تصفیه‌خانه‌های شهرک‌ها و ساختمان‌های بلند شهر کابل نظارت می‌شود. بر اساس اعلام اداره محیط‌ زیست کابل، اکثر شهرک‌ها و ساختمان‌های بلند پالایشگر هوا روی دودکش‌های خود دارند و این نهاد به نظارت بر سامانه‌های گرم‌کننده ادامه خواهد داد.

با این‌ حال، هوای کابل همچنان در آلوده‌ترین و خطرناک‌ترین وضعیت قرار دارد، هرچند اداره محیط‌ زیست هیچ آماری از سطح آلودگی هوای کابل ارائه نداده است و سازمان‌های زیست‌محیطی جهانی هم درباره آلودگی هوای کابل آماری ندارند. در سال ۲۰۲۱، کابل جز ۱۰ شهر آلوده جهان و افغانستان چهارمین کشور آلوده جهان بود.

امسال این آلودگی نسبت به سال گذشته بیشتر شده است؛ زیرا به دلیل فقر، امکانات کافی برای گرم کردن خانه‌ها با مواد سوختی استاندارد وجود ندارد. از سوی دیگر، نبود برق و اختلال در توزیع آن به افزایش استفاده از مواد سوختی غیراستاندارد منجر شده است.

اداره برق کابل اعلام کرد به دلیل بارش برف در مسیر کابل‌های وارداتی برق از کشورهای ازبکستان و تاجیکستان، برق کابل و حومه آن دچار اختلال شده است. در مناطقی از شهر کابل، برق دو روز متوالی قطع بود و با توجه به سرمای هوا در این فصل سال، مردم ناگزیر از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند.

عومل آلودگی شهر کابل

مهم‌ترین عامل آلودگی هوا استفاده از مواد سوختی غیراستاندارد است. در۲۰ سال گذشته، شهرک‌سازی در کابل رشد زیادی داشته است و سیستم گرم‌کننده اکثر این شهرک‌ها و ساختما‌ن‌های بلند با زغال‌سنگ کار می‌کند. زغال‌سنگ یکی از آلوده‌کننده‌ترین انواع سوخت‌های فسیلی است که در بیشتر کشورهای جهان دیگر استفاده نمی‌شود. با این‌ حال، در کشورهایی که از زغال‌سنگ استفاده می‌شود، پس از آنکه در فرایندی شیمیایی که دود، مونوکسید کربن و دیگر آلاینده‌های آن را کم می‌کند، به بازار عرضه می شود. اما در کابل و دیگر مناطق افغانستان، زغال‌سنگ مستقیم از معادن وارد بازار مصرف می‌شود و این مسئله آلودگی را بیشتر می‌کند.

متاسفانه اکنون زغال‌سنگ هم برای بیشتر مردم کابل در ‌دسترس نیست و از هرچه قابل‌اشتعال باشد مانند مازوت و لاستیک، که خطرناک‌ترین مواد برای محیط‌زیست‌اند، استفاده می‌کنند.

همچنین در شهر کابل بیش از یک‌ میلیون خودرو در ترددند. همه این خودروها از مواد سوختی نامرغوب استفاده می‌کنند که غلظت سرب در آن‌ها بیش‌ از میزان استاندارد است، زیرا بازرگانان مواد نفتی ارزان‌تر را وارد افغانستان می‌کنند ولی به قیمت نفت استاندارد به مردم می‌فروشند.

عامل دیگر آلوده‌کننده هوا در کابل، کاهش بارش برف و باران است. در فصل پاییز، بارش در کابل و سراسر افغانستان تقریبا صفر بود و این مسئله در کنار نگرانی از خشکسالی، باعث آلودگی بیشتر هوا در شهرهای افغانستان شد. هرچند بارش برف و باران در سراسر افغانستان تا حدی از نگرانی درباره خشکسالی کاسته است؛ اما برای هوای پاک‌تر یک‌ بار بارش کافی نیست.

عامل مهم دیگر افزایش جمعیت شهر کابل است. در آغاز سال ۲۰۲۱، جمعیت شهر کابل از مرز شش میلیون نفر گذشت؛ در حالی‌که ظرفیت شهری مانند کابل ۵۰۰ هزار نفر است. این مسئله باعث تراکم بیش‌ازحد، از بین رفتن فضای سبز شهری و افزایش آلاینده‌ها شده است. با سقوط دولت پیشین و سلطه طالبان، صدها هزار تن از شهر کابل به شهرهای دیگر افغانستان یا خارج از کشور رفته‌اند؛ اما هنوز جمعیت کابل بیش از شش میلیون نفر است.

آلودگی هوا در کابل را «قاتل خاموش» نام نهاده‌اند، زیرا با اینکه اکثر مردم از مرگ‌آور بودن آلودگی هوا آگاه‌اند، کوچک‌ترین اقدامی برای بهتر شدن هوای کابل نمی‌کنند؛ شاید هم توان تغییر وضعیت را ندارند. آلودگی نیز خاموش و بی‌سروصدا در حال گرفتن جان مردم به‌خصوص سالمندان و کودکان در این شهر است.