تصمیم دولت نیوزیلند برای پذیرش درخواست اقامت محمد سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، و ۱۳ عضو خانواده او، با انتقادهای شدید کارکنان پیشین نهادهای نیوزیلندی در افغانستان مواجه شده است. این منتقدان از دولت نیوزیلند پرسیده‌اند در حالی که صدها همکار افغان نهادهای نیوزیلندی هنوز در افغانستان در شرایط دشوار و تحت تهدید شدید طالبان به سر می‌برند، چگونه دولت نیوزیلند به آقای دانش که پیش از این در کشور ترکیه و در امنیت کامل به سر می‌برد، پناه داده است؟

روزنامه گاردین به نقل از استف، خبرگزاری نیوزیلند، گزارش داد که محمد سرور دانش در ماه دسامبر با خانواده‌اش از ترکیه به نیوزیلند رفته است.

فیل توایفورد، دستیار وزیر مهاجرت نیوزیلند، به استف گفت که دولت آن کشور به دانش به عنوان عضو اقلیت قومی هزاره در افغانستان و به دلیل حمایت از حقوق بشر اقامت داده است. اما یکی از مترجمان افغان که قبل از سقوط افغانستان به دست طالبان، با نیروی هوایی ویژه نیوزیلند (SAS)، کار می‌کرد، به استف گفت: «این بسیار ناامیدکننده است که فردی بدون هیچ ارتباط قبلی با دولت نیوزیلند در آن کشور اسکان داده می‌شود؛ در حالی که کسانی در افغانستان‌اند که قبلا مستقیما با نیروهای ویژه هوایی نیوزیلند کار کرده‌اند و اکنون با ترس و تهدید زندگی می‌کنند.»

اسدالله نظری، رئیس انجمن هزاره افغان نیوزیلند، به گاردین گفت که از اقامت دادن به دانش و خانواده‌اش حمایت می‌کند، اما خاطرنشان کرد که هنوز صدها هزاره در افغانستان در معرض خطرند و همچنان برای گرفتن ویزای یک کشور امن انتظار می‌کشند. 

نظری افزود: «این منصفانه نیست که صدها افغان همکار نیوزیلند هنوز در افغانستان و در رنج فراوان زندگی می‌کنند و آقای دانش از یک کشور امن (ترکیه) به نیوزیلند بیاید.»

نیوزیلند به عنوان بخشی از واکنش خود به تسلط طالبان بر افغانستان در ماه اوت، یک هزار و ۴۰۰ ویزا به افغان‌ها اعطا کرد. از این میان یک هزار و ۲۰۰ ویزا به افرادی داده شد که در دو دهه گذشته با نظامیان نیوزیلندی در افغانستان کار کرده بودند و و ۲۰۰ ویزای دیگر هم به افغان‌هایی که در معرض خطر جدی طالبان قرار داشتند، تعلق گرفت. دانش جزو دسته دوم بود؛ با این حال، تنها ۸۰۰ تن از افغان‌هایی که ویزا گرفته بودند موفق شدند از افغانستان خارج شوند و بقیه به دلیل کند شدن روند تخلیه نیروهای دفاعی نیوزیلند در فرودگاه کابل پس از حمله مرگبار انتحاری در آن محل، در افغانستان باقی ماندند.

پس از حمله انتحاری ماه اوت ۲۰۲۱ میان جمعیتی که برای ورود به فرودگاه کابل تلاش می‌کردند، جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند، گفت که «روند تخلیه در آینده متفاوت از آنچه تا به امروز بوده است، به نظر می‌رسد و دشوار خواهد بود. ممکن است این روند بیشتر طول بکشد، اما ما از آوردن کسانی که باید به خانه بیایند، دست برنمی‌داریم.»

در آن زمان، مترجمی که ویزای اسکان مجددش تایید شده بود، دولت نیوزیلند را به دلیل توقف پروازهای تخلیه به «خیانت کامل» متهم کرد و پرسید: «برای ما چه اتفاقی خواهد افتاد؟»

با توجه به بسته شدن مرز نیوزیلند در سال ۲۰۲۰ به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹، اداره مهاجرت نیوزیلند از رسیدگی به تعدادی از درخواست‌های ویزای افغان‌ها، تا حکم بعدی دادگاه عالی، خودداری کرد. دادگاه عالی نیوزیلند بعدا اداره مهاجرت این کشور را به اولویت دادن به رسیدگی به درخواست‌ اسکان مجدد افغان‌های در معرض خطر ملزم کرد. با این حال، رضا خادم، مترجم پیشین نیروهای نظامی نیوزیلند، به گاردین گفت که این روند هنوز بسیار کند پیش می‌رود.

سو مورونی، مدیر اجرایی نهاد قانون جامعه در نیوزیلند، در پاسخ به سوالی در مورد پرونده اسکان مجدد دانش، به پایگاه خبری استف گفت: «من واقعا مایل نیستم مردم را مقابل یکدیگر قرار دهم. همه در وضعیتی نامطمئن‌اند.» اما او خاطرنشان کرد: «چیزی که ما از آن متعجبیم این است که اداره مهاجرت نیوزیلند به سایر درخواست‌های ویزا که دادگاه عالی دستور پیگیری فوری آن‌ها را صادر کرده است، اولویت می‌دهد. اسکان مجدد دانش از همین منظر ما را نگران می‌کند.»

سرور دانش دقیقا در روز سقوط کابل به دست طالبان، از طریق فرودگاه کابل به ترکیه رفت. او تا ماه دسامبر همراه خانواده‌اش در ترکیه بود و سپس ویزای نیوزیلند را دریافت کرد. منابع آگاه به پایگاه خبری استف گفته‌اند که خانواده دانش که با او به نیوزیلند آمده‌اند، دو پسر او و همسرانشان و نوه‌های آقای دانش‌اند.

پناه دادن به سیاستمداران عالی‌رتبه افغانستان در کشورهای اروپایی و آمریکایی در حالی صورت می‌گیرد، که صدها نظامی پیشین افغانستان و کارمندان محلی همکار نیروهای نظامی خارجی در افغانستان، اکنون در حالت تعقیب و گریز به سر می‌برند و شماری نیز از ترس افتادن به دست طالبان، به کشورهای همسایه رفته‌اند.

با اینکه رهبر طالبان در روزهای آغاز تسلط این گروه بر افغانستان، عفو عمومی اعلان کرد، تاکنون چندین مورد از بازداشت، قتل و شکنجه نظامیان پیشین و افرادی که با نظامیان خارجی در افغانستان همکاری داشتند، گزارش شده است.