به گفته دانشمندان، بازتاب‌های پرتلألو و درخشان روی مریخ که باعث ایجاد امیدواری مبنی بر وجود آب در آن سیاره شد، ممکن است در واقع فقط یک توهم بوده باشد.

محققان در سال ۲۰۱۸ بازتاب‌های درخشان نور را زیر قطب جنوب مریخ مشاهده کردند. حدس دانشمندان این بود که در حال مشاهده آب هستند و به این امیدواری منجر شد که ممکن است در واقع آب پایدار مایع در سطح آن سیاره وجود داشته باشد.

اما پژوهش تازه‌ای نشان می‌دهد که آن پدیده در واقع توهم بوده است و چنان بازتاب‌هایی، در دشت‌های آتشفشانی در سراسر مریخ قابل مشاهده‌اند. بر اساس یک مطالعه جدید دانشمندان دانشگاه تگزاس در آستین، آن بازتاب‌ها به احتمال بیشتر، از سنگ‌های آتشفشانی مدفون شده زیر یخ ناشی می‌شوند.

 به گفته پژوهشگران، دما و فشار کنونی، وجود آب مایع پایدار در سطح آن سیاره را نامحتمل می‌کند.

سیریل گریما، پژوهشگر علوم سیاره‌شناسی در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تگزاس (UTIG)، می‌گوید: «برای آن که آب در این حد پایدار و نزدیک به سطح بماند، هم به یک محیط شور و هم به یک منبع حرارتی محلی و موضعی و قدرتمند نیاز است، اما این با چیزی که از این منطقه می‌دانیم سازگاری ندارد.»

معمای سراب قطب جنوب مریخ زمانی حل شد که دانشمندان یک یخسار* کروی فرضی را بر روی نقشه راداری مریخ اضافه کردند.

دانشمندان دریافتند که یخ فرضی نشان می‌دهد که وقتی از ورای حدود یک و نیم کیلومتر یخ به سطح سیاره نگاه می‌شود، سطح آن چگونه به نظر می‌رسد. 

این به دانشمندان امکان داد تا ویژگی‌های کل سیاره را با ویژگی‌های زیر کلاهک قطبی مقایسه کنند. آقای گریما متوجه بازتاب‌های درخشانی شد، درست شبیه به آنچه در قطب جنوب مریخ مشاهده شده بود، به استثنای آن که این بار، آن بازتاب‌های درخشان در سراسر سیاره پراکنده بودند و موقعیت بسیاری از آن‌ها با موقعیت مکانی دشت‌‌های آتشفشانی همخوانی داشت.

جریان‌های گدازه‌های پر از آهن روی زمین می‌توانند سنگ‌هایی از خود بر جا گذارند که بازتاب‌هایی مشابه ایجاد می‌کنند. دانشمندان احتمالات دیگری، از جمله ذخایر معدنی در بستر رودخانه‌های خشک شده، را نیز پیشنهاد می‌کنند. 

اما حتی اگر هم آب مایع در مریخ وجود نداشته باشد، مقادیر زیادی یخ در آن سیاره وجود دارد.

آیزاک اسمیت، دانشمند ژئوفیزیک مریخ در دانشگاه یورک، معتقد است که نشانه‌های راداری درخشان، نوعی خاک رس هستند که در اثر فرسایش سنگ در آب ایجاد می‌شوند.

او می‌گوید: «فکر می‌کنم خوبی کشف سیریل گریما این است که این دیدگاه را که ممکن است امروزه زیر قطب جنوب مریخ آب وجود داشته باشد، کنار می‌زند، اما موقعیت‌های مکانی واقعا دقیقی در اختیار ما می‌گذارد تا به دنبال شواهد دریاچه‌های باستانی و بستر رودخانه‌ها بگردیم و فرضیه‌هایی درباره خشک شدن کلی شرایط آب‌و‌هوایی مریخ را طی میلیاردها سال، ارزیابی کنیم.»

این بررسی که در مجله «ژئوفیزیکال ریسرچ لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شده است، بر پایه سه سال داده‌های مارسیس (تجهیزات راداری که در سال ۲۰۰۵  بر روی «مارس اکسپرس» سازمان فضایی اروپا به فضا پرتاب شد) انجام شده است.

* یخسار (ice sheet) به  پهنه‌های یخی بسیار عظیم مانند رویه قطب جنوب گفته می‌شود.