دولت چین روز جمعه ۴ آوریل (۱۵ فروردین) اعلام کرد که بر کالاهای وارداتی از ایالات متحده تعرفه مالیاتی ۳۴ درصد وضع خواهد کرد.

این تصمیم به عنوان جدی‌ترین تشدید در جنگ تجاری چینی‌ها با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده تلقی شده است که نگرانی‌هایی را درباره رکود اقتصادی جهانی به وجود آورده و موجب سقوط بازارهای سهام در سراسر جهان شده است.

به گزارش رویترز، در این مناقشه میان دو اقتصاد بزرگ جهان، پکن همچنین اعلام کرد که صادرات برخی عناصر کمیاب به آمریکا را محدود خواهد کرد و شکایتی را در سازمان تجارت جهانی ثبت کرده است. علاوه بر این، چین یازده نهاد خارجی دیگر را به فهرست «نهادهای غیرقابل اعتماد» اضافه کرد؛ فهرستی که به دولت چین اجازه می‌دهد اقدامات تنبیهی علیه شرکت‌های خارجی انجام دهد. از جمله شرکت‌هایی که با فروش تسلیحات به تایوان، کشوری با حاکمیت دموکراتیک که چین آن را بخشی از قلمرو خود می‌داند مرتبط هستند.

کشورهایی مانند کانادا و چین آماده پاسخ به افزایش بی‌سابقه تعرفه‌های تجاری آمریکا در بیش از یک قرن اخیر شده‌اند. این اقدام با فرمان اجرایی روز چهارشنبه دونالد ترامپ انجام شد و باعث ریزش بازارهای مالی جهانی گردید. شرکت سرمایه‌گذاری و خدمات مالی جی‌پی مورگان اعلام کرد که احتمال وقوع رکود جهانی تا پایان سال را از ۴۰ درصد به ۶۰ درصد افزایش داده است.

امروز جمعه معاملات بازار سهام آمریکا نیز به شدت سقوط کرد که به معنای ادامه ضررها در وال‌استریت است. آن هم پس از آن‌که چین در پاسخ به اعمال تعرفه‌های گسترده دولت ترامپ که ارزش ۲.۴ تریلیون دلار از سهام آمریکا را از بین برده بود، تعرفه‌های جدیدی را علیه این کشور اعلام کرد.

استفان اکلو، استراتژیست بازار در شرکت تریدیشن لندن به رویترز گفت: «چین با پاسخی تهاجمی به تعرفه‌های ترامپ وارد عمل شده است و این مسئله مهمی است، زیرا به نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها جنگ اقتصادی پایان یابد. به همین دلیل بازارها واکنش منفی نشان داده‌اند و سرمایه‌گذاران از یک جنگ نبرد تلافی‌جویانه ترس دارند.»

در آمریکا سهام شرکت‌های بزرگ فناوری در معاملات پیش از بازار هم سقوط کرد، زیرا شرکت‌هایی مانند اپل و انویدیا برای تولید محصولات خود وابستگی زیادی به چین و تایوان دارند. در ژاپن، یکی از شرکای بزرگ تجاری ایالات متحده، نخست‌وزیر شیگرو ایشیبا اعلام کرد که این تعرفه‌ها «بحران ملی» ایجاد کرده‌اند. به‌طوری‌که سقوط سهام بانک‌ها در روز جمعه باعث شد بازار سهام توکیو بدترین هفته خود در سال‌های اخیر را تجربه کند.

 با این وجود مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا روز جمعه هرگونه سقوط اقتصادی را رد کرد و گفت: «اقتصادها در حال سقوط نیستند. بازارها دارند به یک تغییر چشم‌گیر در نظم جهانی تجاری واکنش نشان می‌دهند و در ادامه بازارها خودشان را با شرایط جدید منطبق خواهند کرد.»

اختلاف‌ نظر و نشانه‌های متناقض

با سقوط سهام اروپا به سمت بدترین هفته طی سه سال گذشته، ماروش شفچوویچ، کمیسر تجارت اتحادیه اروپا قرار است با همتایان آمریکایی خود گفتگو کند. او در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «ما از روی احساسات تصمیم نمی‌گیریم و می‌خواهیم به هر نوع مذاکراتی برای دست‌یابی به موفقیت فرصت بدهیم تا به توافقی منصفانه و به نفع هر دو طرف برسیم.»

اکنون اتحادیه اروپا بر سر نحوه پاسخ به تعرفه‌های ترامپ دچار اختلاف نظر شده است. از جمله در مورد استفاده از ابزار تلافی‌جویانه که به این نهاد اجازه می‌دهد علیه کشورهایی که بر اعضای اتحادیه فشار اقتصادی وارد می‌کنند، مقابله‌به‌مثل کند. برخی کشورها مانند ایرلند، ایتالیا، لهستان و کشورهای اسکاندیناوی درباره هرگونه اقدام تلافی‌جویانه محتاط هستند تا از تشدید تنش‌ها با آمریکا جلوگیری کنند.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه روز پنجشنبه خواستار توقف سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در ایالات متحده شد. با این حال اریک لومبار، وزیر اقتصاد فرانسه نسبت به اعمال اقدامات متقابل مشابه با آمریکا هشدار داد و گفت که این کار به ضرر مصرف‌کنندگان اروپایی هم خواهد بود. او در مصاحبه‌ای با شبکه بی‌اف‌ام تی‌وی گفت: «ما در حال آماده‌سازی بسته‌ای از اقدامات هستیم که جدا از ماجرای تعرفه‌ها خواهد بود تا آمریکا را به میز مذاکره بازگردانیم و به توافقی منصفانه برسیم.»

رویترز نوشته است که در این شرایط، از کاخ سفید نیز پیام‌های متناقضی درباره هدف نهایی تعرفه‌های مالیاتی منتشر شده است و در اینکه آیا این تعرفه‌ها دائمی هستند یا صرفا ابزاری برای گرفتن امتیاز بیشتر باشند، اختلاف نظر وجود دارد.

ترامپ گفته است: «تعرفه‌ها قدرت زیادی برای ما در مذاکرات ایجاد می‌کنند.» این درحالی است که تعرفه‌های اعمال‌شده می‌توانند باعث افزایش قیمت بسیاری از کالاها برای مصرف‌کنندگان آمریکایی شوند؛ از جمله در حوزه‌های کفش ورزشی، محصولات الکترونیکی و حتی تلفن همراه آیفون در شرکت اپل.

بر اساس برآورد شرکت رزنبلات‌سکوریتی، اگر اپل هزینه‌های تعرفه‌ها را به مصرف‌کننده منتقل کند، قیمت آیفون‌های رده‌بالا ممکن است تا ۲۳۰۰ دلار افزایش یابد.

اکنون کسب‌وکارها به سرعت در حال تطبیق با شرایط جدید هستند. شرکت خودروسازی استلانتیس اعلام کرده است که برخی کارگران آمریکایی را به‌طور موقت اخراج خواهد کرد و کارخانه‌هایی در کانادا و مکزیک را تعطیل می‌کند. جنرال موتورز نیز اعلام کرده که تولیدات داخلی خود در آمریکا را افزایش می‌دهد.

چین در پاسخ به تعرفه‌های ۵۴ درصدی ترامپ بر واردات از دومین اقتصاد بزرگ جهان، این اقدامات را اتخاذ کرده است. اتحادیه اروپا نیز با تعرفه ۲۰ درصدی ترامپ مواجه شده است. ادی کندی، مدیر ارشد سرمایه‌گذاری در مارلبرو لندن گفت: «شاید دیگران از دوره قبلی ترامپ درس گرفته‌اند. حالا آن‌ها هم مقابله‌به‌مثل می‌کنند و می‌گویند ما هم می‌توانیم همان بازی را انجام دهیم و موقعیت بهتری برای مذاکره داریم.»

سایر شرکای تجاری آمریکا، از جمله ژاپن، کره جنوبی، مکزیک و هند گفته‌اند فعلا از اقدامات تلافی‌جویانه خودداری می‌کنند و در پی امتیاز گرفتن از آمریکا هستند. وزیر خارجه بریتانیا هم اعلام کرد در حال مذاکره برای توافق اقتصادی با ایالات متحده است. ترامپ مدعی است این تعرفه‌های «متقابل» پاسخی به موانع موجود بر سر راه کالاهای آمریکایی در سایر کشورهاست. در حالی که مقامات دولت او می‌گویند این تعرفه‌ها به ایجاد اشتغال در داخل و گشایش بازارهای صادراتی کمک می‌کند و هرچند هشدار می‌دهند که رسیدن به نتایج این برنامه زمان خواهد برد.

سقوط بازارهای بورس آسیا و اروپا 

روز جمعه پیش از ایالات متحده، بازارهای بورس آسیا و اروپا سقوط کرد. بازار بورس ژاپن، یکی از بدترین روزهای خود در دوران پس از کرونا را پشت سر گذاشت. شاخص نیکی در این روز ۳ درصد سقوط کرد. بازارهای بورس اروپایی هم کار خود را با کاهش جدی آغاز کردند. بورس‌های برلین و پاریس بین ۳ تا ۵ درصد سقوط کرد.