روانشناسان و متخصصان کودکان سال‌هاست که توصیه می‌کنند هر دو والد باید در تربیت فرزندان خود مشارکت فعال داشته باشند اما هنوز در بسیاری جوامع خانه‌داری و نگه‌داری از فرزندان عمدتاً کاری زنانه شمرده و در تضاد با مردانگی دیده می‌شود.

مدت زمانی که پدران به‌طور فعال با فرزندان خود وقت می‌گذرانند از دهه ۱۹۷۰ تاکنون ۲۰۰ درصد افزایش‌یافته است، با این‌ حال تعداد پدرانی که در خانه می‌مانند در سال‌های اخیر در واقع کاهش یافته است. یک‌چیزی در این میان درست نیست.

 نشریه سلامت مردان با بررسی آمار و تحقیقات به سراغ مردانی رفته که در خانه‌مانده‌اند تا از تجربه خود و عکس‌العمل دیگران سخن بگویند.

کریگ کوپر پنج سال پیش پدری تمام‌وقت خانه‌دار شد؛ او نقش مراقب اصلی دختر نوزادشان را بر عهده گرفت و همسرش بر ایجاد تجارت خانوادگی تمرکز داشت. تا اینجا مسئله خیلی عادی بود یا بهتر بگوییم، باید عادی می‌بود.

 کریگ به یاد می‌آورد: «چند گفتگو بود که در آن از من سؤال شد که در طول روز چه‌کار می‌کنم که به نظرم عجیب بود، چون می‌دانم امکان نداشت که از همسرم این سؤال را بپرسند. نقش من مطمئناً مورد سؤال قرار می‌گرفت؛ گاهی اوقات بدون غرض، اما گاهی اوقات بامعنای مشخص کنایی.»

تحقیقات نشان می‌دهد که میزان زمانی که پدران به‌طور فعال با فرزندانشان می‌گذرانند و با آن‌ها تعامل دارند افزایش‌یافته است؛ اما علی‌رغم این امر زنان همچنان در سال‌های اولیه کودکی، بیشترین سهم از مسئولیت‌ها را بر عهده می‌گیرند.

تجزیه‌وتحلیل اخیر توسط موسسه حقوقی EMW نشان داد که فقط ۱۷۶ هزار پدر بین آوریل ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ از مرخصی زایمان والدین استفاده کرده‌اند؛ کمترین میزان در یک دهه، این در حالی است که تعداد پدران خانه‌دار در واقع‌ بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ پانزده درصد کاهش یافته است. در همین حال میزان استفاده از طرح مرخصی مشترک والدین (SPL) در بریتانیا که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد و به زوج‌های واجد شرایط اجازه می‌دهد مرخصی قانونی زایمان را به اشتراک بگذارند، تنها ۲ درصد است.

اشکال کار کجاست؟

به نظر می‌رسد هیچ‌یک از این‌ها نشان‌دهنده میزان علاقه پدران به تقسیم مسئولیت‌های مراقبت از کودک در سال‌های اولیه زندگی نیست. شاخص خانواده‌های مدرن ۲۰۲۰ نشان داد که بیش از ۶۰ درصد از مردان تمایل بیشتری به کار برای کارفرمایانی دارند که مرخصی مشترک والدین و گزینه‌های کاری انعطاف‌پذیر را ارائه می‌دهند. درحالی‌که گزارش وضعیت پدران جهان نشان می‌دهد که ۸۵ درصد از پدران مایل‌اند «هر کاری که لازم است» انجام دهند تا در مراحل اولیه زندگی نوزادشان دخیل باشند.

پس اگر فقدان تلاش یا تمایل نیست که پدران را از ایفای نقش فعال‌تر در زندگی فرزندانشان بازمی‌دارد، موضوع دقیقا چیست؟

یکی از مشکلات پذیرش اجتماعی است. درحالی‌که در چند دهه اخیر شاهد تغییر دیدگاه‌های سنتی در مورد «مردانگی» بوده‌ایم، کلیشه‌ها هنوز هم وجود دارند. تحقیق در مورد پدرهای خانه‌دار نشان می‌دهد که آن‌ها همچنان با محدودیت‌هایی از نظر ننگ، انزوای اجتماعی و فشار از سوی همسالان برای کسب درآمد مواجه هستند.

اما تعداد اندک پدرانی که در خانه می‌مانند، فقط ناشی از انگ‌های اجتماعی و کنایه شنیدن نیست. به‌ عنوان‌ مثال در بریتانیا شواهد کمی از اراده سیاسی یا ابتکارات سطح بالا برای اولویت دادن به برابری والدین در مراقبت از کودکان وجود دارد. ساختارهای حمایت از اشتغال و مراقبت از کودکی که وجود دارد ترکیب اشتغال و مراقبت از کودک را آسان نمی‌کند، مگر اینکه منابع مالی قابل‌توجه یا حمایت خانوادگی گسترده‌تری داشته باشید.

همچنین شکاف آشکاری بین مردان و زنان در محل کار، به‌ویژه از نظر دستمزد، وجود دارد.

در سال ۲۰۲۰، متوسط دستمزد مردان بریتانیایی ۴۶۴۰۵ دلار در سال بود، در حالی‌ که میانگین درآمد زنان ۳۸۲۷۶ دلار است که ۱۸ درصد تفاوت دارد. برای بسیاری از خانواده‌هایی که مرد درآمد بیشتری دارد، از دست دادن چنین نسبتی از درآمد گزینه جذابی نیست، به همین دلیل است که اغلب مرد به کار بازمی‌گردد و زن وظایف مراقبت از کودک را بر عهده می‌گیرد.

اما همه‌گیری بیماری کرونا توانسته فشار موردنیاز برای تشویق تعداد بیشتری از پدران به خانه‌داری، به‌ ویژه به‌ صورت پاره‌وقت یا تقسیم برابر با زنان را وارد کند. قرنطینه‌های کووید-۱۹ باعث شد که میلیون‌ها پدر به‌طور قابل‌ توجهی وظایف مراقبت از کودکان را بر عهده بگیرند و تحقیقات نشان داده است که ۷۶ درصد از پدران می‌خواهند پس از پایان همه‌گیری نیز ساعات کاری انعطاف‌پذیرتری را برای ادامه این روند اتخاذ کنند.

با این روند می‌توان امیدوار بود بالاخره نوعی از اجبار باعث شد کودکان سال‌های همه‌گیری اگرچه از نظر فعالیت‌های اجتماعی از نسل‌های دیگر عقب ماندند اما حداقل زمان بیشتری را با پدران خود گذراندند.