روز یکشنبه، ۳۰ ژانویه، حزب سوسیالیست پرتغال قاطعانه در انتخابات زودرس آن کشور پیروز شد و آنقدر کرسی به دست آورد که برای تشکیل دولت نیازی به ائتلاف با سایر احزاب نداشته باشد. این حزب پیش از این نیز در قدرت بود، اما در همکاری و ائتلاف با سایر احزاب چپ‌گرا. پیروزی قاطع سوسیالیست‌ها باعث غافلگیری ناظران سیاسی شده است و خلاف چیزی است که نظرسنجی‌های چند روز گذشته پیش‌بینی می‌کردند. 

این نتیجه خبر خوشی برای آنتونیو کوشتا، نخست‌وزیر کشور در شش سال گذشته، است. آقای کوشتا به دلیل برخوردی که با دنیاگیری ویروس کرونا داشته است، محبوب بوده و موفق شده است در دوران پس از بحران اقتصادی، عملکرد موفقی داشته باشد. او از یک سو سیاست‌های ریاضت‌کشی اقتصادی راست‌گرایان را معکوس کرد، و از سوی دیگر یکی از موفق‌ترین برنامه‌های واکسیناسیون در سراسر اروپا را اجرا کرد. حالا حتی با اوج گرفتن اومیکرون، چون بیش از ۹۰ درصد مردم واکسینه هستند، نرخ بستری شدن و مرگ و میر بسیار پایین است. 

در پی شمارش ۹۸ درصد آرا، حزب سوسیالیست به کسب ۴۲ درصد آرا رسیده است. حزب «سوسیال دموکرات» (که بر خلاف آن‌چه از اسمش برمی‌آید، گرایش راست میانه دارد) حدود ۲۸ درصد رای آورد.

انتخابات زودرس در ماه دسامبر، پس از منازعه بر سر بودجه فراخوانده شد. دو حزب چپ‌گرای موتلف با دولت کوشتا، حزب کمونیست و بلوک چپ، با بودجه او موافق نبودند و حمایت خود را از او دریغ کردند. آن‌ها در کنار احزاب راست‌گرا به دولت کوشتا رای «نه» دادند تا دولت سقوط کند. اما به‌نظر می‌رسد که این احزاب چپ بهایی سنگین برای این تصمیم خود پرداخته‌اند. آرای حزب کمونیست با حدود ۲ درصد کاهش به ۴.۴ درصد رسید تا تعداد کرسی‌های آن از ۱۲ به ۶ برسد. بلوک چپ (که متشکل از گرای‌های مختلف چپ نو است) نیز با پنج درصد کاهش آرا به ۴.۵ رسید تا حزب ششم کشور باشد و با از دست دادن ۱۴ کرسی، به تنها ۵ کرسی دست یابد. این شکست بزرگی برای «بلوک چپ» است که در دو انتخابات قبلی (۲۰۱۵ و ۲۰۱۹) حزب سوم کشور شده بود. دست‌یافتن حزب سوسیالیست به اکثریت قاطع، به این معنی است که این حزب دیگر نیازی به ائتلاف با کمونیست‌ها و بلوک چپ نخواهد داشت. آقای کوشتا پیش از این از کمونیست‌ها و بلوک چپ به دلیل همکاری آنان با جناح راست در پایین کشیدن دولتش انتقاد کرده بود و آن ‌را اقدامی غیرمسئولانه خوانده بود. 

به‌رغم دنیاگیری ویروس کرونا، شاهد حضور وسیع مردم پای صندوق‌های رای بودیم و این امر احتمالا نقش مهمی در پیروزی کوشتا داشته است. در انتخابات ۲۰۱۹ تنها ۴۹ درصد از مردم رای داده بودند. آقای کوشتا حالا دولت باثباتی خواهد داشت که قادر به دریافت و مدیریت بودجه از اتحادیه اروپا برای احیای اقتصاد در پی کرونا خواهد بود. 

کوشتا روز دوشنبه در سخنرانی پیروزی خود گفت: «اکثریت مطلق به معنای قدرت مطلق نیست. به معنای حکمرانی به‌تنهایی نیست. به معنای افزایش مسئولیت‌پذیری و حکمرانی همراه با تمام پرتغالی‌ها و برای تمام پرتغالی‌ها است.»

حدود ساعت یک صبح دوشنبه به وقت لیسبون بود که نتایج نشان داد سوسیالیست‌ها به ۱۱۷ کرسی از ۲۳۰ کرسی مجلس پرتغال دست یافته‌اند که افزایشی چشمگیر نسبت به ۱۰۸ کرسی آن‌ها در انتخابات ۲۰۱۹ است. کوشتا مدتی پیش گفته بود که طبق تخمین‌های اولیه، حزبش به ۱۱۷ یا ۱۱۸ کرسی رسیده است. هوادارانش به محض شنیدن این خبر فریاد پیروزی سر دادند  و پرچم‌های جنبش چپ را به اهتزاز در آوردند و سرود انقلابی قدیمی «گراندولا» را فریاد زدند.

جالب آن است که در پی انتشار نتایج نظرسنجی‌های هفته گذشته، کوشتا خودش گفته بود که مردم پرتغال نمی‌خواهند به او اکثریت کامل بدهند و او آماده تشکیل ائتلاف با سایر احزاب است. اکنون اما نخست‌وزیر سوسیالیست نیازی به ائتلاف نخواهد داشت. 

کوشتا روز جمعه در سخنرانی در میان هواداران خود در پورتو گفته بود: «همه دارند متوجه اهمیت این انتخابات می‌شوند و اهمیت پیروزی قاطعی را که به کشور ثبات بدهد و اجماع و وحدت ملی لازم برای عبور از دنیاگیری ایجاد کند، درمی‌یابند.»

این در حالی است که در نظرسنجی‌های اخیر به نظر می‌رسید که حزب راست میانه دارد به سوسیالیست‌ها نزدیک می‌شود و نتیجه، بسیار نزدیک خواهد بود. آن حزب در نهایت آرای خود را با ۱.۵ درصد افزایش به ۲۹.۳ رساند، اما تعداد کرسی‌هایش با سه کرسی کاهش، به ۷۶ کرسی رسیده است. 

پیروزی سوسیالیست‌ها فقط برای حامیان سنتی چپ خبر خوبی نیست، سرمایه‌گذاران نیز احتمالا به دلیل سابقه کوشتا در کاهش کسری بودجه، از دست یافتن او به دولت اکثریت استقبال خواهند کرد.

دیگر نتیجه مهم انتخابات اما عروج حزب راست افراطی «چگا» به عنوان سومین حزب بزرگ مجلس است. این حزب که در مجلس قبلی تنها یک کرسی داشت، حالا به ۱۲ کرسی دست یافته است. «چگا» موفق شد آرای خود را از ۱.۳ به ۷.۲ درصد افزایش دهد. «چگا» در سال ۲۰۱۹ با انشعاب از «حزب سوسیال دموکرات» تشکیل شد و موفق شده است با چهره‌هایی که حرف‌های تندوتیزی درباره موضوعات جنجالی همچون مسایل نژادی می‌زنند و از آنتونیو سالازار، دیکتاتور راست‌گرای سابق آن کشور، تجلیل می‌کنند، خود را به نیرویی جدی بدل کند. اما «حزب سوسیال دموکرات» گفته است که علاقه‌ای به همکاری با «چگا» ندارد و باید دید در پرتغالی با سنت‌های نیرومند چپ، این حزب راست افراطی آیا خواهد توانست از اقلیتی پارلمانی فراتر رود، یا نه.