شبکه سوییفت (SWIFT) که نام کامل آن «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) است، یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که ۲۳۹ بانک از ۱۵ کشور اروپایی و آمریکای شمالی در مه ۱۹۷۳ آن را تاسیس کردند. مقر این شبکه در بروکسل، پایتخت بلژیک، است و طبق قوانین آن کشور عمل می‌کند. آمریکا، هلند، بریتانیا و هنگ‌کنگ هم به عنوان مراکز پشتیبان اعضا فعالیت دارند. هدف از ایجاد سوییفت، جایگزینی روش‌های ارتباطی غیراستاندارد کاغذی یا تلکس در سطح بین‌المللی با یک روش استاندارد جهانی است.
شبکه سوییفت رمز «بیک» (BIC) را ایجاد کرد که در حواله‌ها استفاده می‌شود و پس از رسیدگی به درخواست موردنظر، امکان شناسایی بانک را با در نظر گرفتن نام آن، کشور مبدا، محل و شعبه آن از طریق یک کد منحصربه‌فرد متشکل از هشت تا ۱۱ کاراکتر فراهم می‌کند. علاوه بر آن، سوییفت بر پیام‌رسانی یکپارچه متکی است و می‌تواند بین موسسات مالی ارتباط سریع، محرمانه و ارزان برقرار کند.
در حال حاضر بیش از ۹ هزار و ۷۰۰ بانک و موسسه مالی در ۲۰۹ کشور جهان عضو این انجمن‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نقش سوییفت فراتر از چارچوب مالی است، به‌ویژه اینکه توافق‌نامه امضا شده ایالات متحده و اتحادیه اروپا در اواسط سال ۲۰۱۰ به‌طور رسمی به خدمات خزانه‌داری ایالات متحده اجازه می‌دهد با هدف مبارزه با تروریسم، به داده‌های بانکی اروپایی‌ها دسترسی داشته باشد.
روسیه از نظر تعداد کاربران که به حدود ۳۰۰ بانک و موسسه می‌رسد، پس از ایالات متحده در رتبه دوم قرار می‌گیرد و بیش از ۵۰ درصد از موسسات مالی روسیه در سوییفت نمایندگی دارند. با این حال، مسکو در تلاش است زیرساخت‌های مالی خود را تقویت کند؛ چه به منظور پرداخت با کارت‌های میر که به عنوان جایگزینی برای ویزا و مسترکارت به شمار می‌روند و چه با هدف انتقال پول از طریق سیستم موسوم به اس‌پی‌اس‌اف (SPSF).
هرچند از سوییفت به‌ندرت به‌عنوان یک سلاح مالی استفاده می‌شود، ایالات متحده آمریکا و متحدانش در برخی از موارد از این شبکه به عنوان یک اهرم فشار استفاده می‌کنند. کاری که در گذشته با جمهوری اسلامی ایران کردند و حالا هم روسیه به دلیل حمله به اوکراین، از خدمات این شبکه مالی کنار گذاشته شده است. قطع دسترسی هر بانک یا موسسه مالی به شبکه سوییفت به معنای جلوگیری از دریافت یا صدور پرداخت از طریق این کانال است. بنابراین دادوستد موسسات خارجی نیز با بانک یا موسسه مزبور ممنوع می‌شود.
از سوی دیگر، خروج کشور مهمی مانند روسیه از این شبکه می‌تواند به توسعه یک سیستم بانکی رقیب منجر شود و روسیه و چین برای ایجاد سیستم مالی جایگزین دیگری اقدام کنند. در این صورت، کاهش شمار اعضای مهم شبکه سوییفت نقش این شبکه در نقل‌وانتقال‌های پولی جهان را تضعیف می‌کند.
عضویت ایران در سوییفت
طرح عضویت ایران در شبکه سوییفت را کارشناسان بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۶۴ مطرح کردند ولی با توجه به شرایط جنگ در ایران، این طرح به فرجام نرسید تا اینکه در سال ۱۳۶۹، بانک مرکزی ایران این موضوع را در دستور کار خود قرار داد و پس از آماده‌سازی سیستم بانکی ایران در این خصوص، تقاضای خود مبنی بر عضویت در این شبکه را در اواخر سال ۱۳۷۰ ارائه داد. درخواست جمهوری اسلامی ایران در آذر ۱۳۷۱ پذیرفته شد و بانک تجارت نخستین بانک ایران بود که به شبکه سوییفت متصل شد و در گام بعدی، بانک‌های صادرات، ملی، ملت و سپه نیز عضو این شبکه شدند.
پس از اوج‌گیری تنش بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران، در ۲۷ اسفند ۱۳۹۰، شبکه سويیفت ایران به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور قطع شد، اما پس از امضای برجام، ایران بار دیگر عضو سوییفت شد.
