نعمت حسین‌زاده، خواننده موسیقی محلی معروف هرات، در دسامبر ۲۰۲۱، کنسرتی در ایران برگزار کرد. او در ابتدای این کنسرت، وقتی تصنیفی پرسوز درباره هجران می‌خواند، نتوانست جلو بغضش را بگیرد و با صدای بلند گریه سر داد. گریه‌ای که در واقع نشانی از اندوه هنرمندان افغانستان بود که در برزخی بی‌سرانجام و دردناک گرفتار شده‌اند. آنان دیگر نه تنها در افغانستان جایی ندارند که سایر کشورها هم که همواره در بوق حمایت از هنرمندان می‌دمیدند، به این قشر توجهی نکرده‌اند.

زمانی که طالبان در اواسط اوت ۲۰۲۱ کابل را تصرف کرد، دولت‌های آمریکا و بریتانیا و به دنبال آن تعدادی دیگر از دولت‌های غربی اعلام کردند که بسیاری از افغان‌ها تحت سلطه طالبان در خطر خواهند بود. بنابراین طرح تخلیه ده‌ها هزار افغان از جمله هنرمندان در دست اقدام قرار گرفت. جدا از سوءاستفاده برخی افغان‌ها که در هرج‌ومرج روزهای اول تخلیه توانستند خود را به فرودگاه کابل برسانند و بدون هیچ مدرک و دلیلی به کشورهای غربی بروند، گروهی دیگر که کمتر به آن‌ها توجه شد، هنرمندان موسیقی بودند.

غربی‌ها تعدادی از سینماگران و نقاشان را از افغانستان خارج کنند، اما اهالی موسیقی کمتر توانستند با کانال‌های خروجی از افغانستان ارتباط بگیرند. به همین دلیل تعداد زیادی از آن‌ها در افغانستان ماندند. این جماعت که تنها پیشه و تخصصشان موسیقی است و از این طریق خرج خانواده خود را می‌دهند، در حکومت طالبان به محروم‌ترین و تهیدست‌ترین قشر افغانستان تبدیل شدند و تنها تعداد انگشت شماری آن‌ها توانستند به کشورهای غربی برسند.

طلا جرجور، موسیقی‌شناس، دین‌شناس و مردم‌شناس عرب که در حال حاضر در کالج کینگز لندن مشغول پژوهش و تدریس است، در مقاله‌ای که در روزنامه عرب نیوز منتشر کرد، نوشت: «پس از جست‌وجوهای فراوان یک هنرمند موسیقی افغان را در لندن پیدا کردم که در روند تخلیه توانسته بود خود را به بریتانیا برساند. این هنرمند افغان با حسرت به استقبال بریتانیایی‌ها از شهروندان اوکراینی می‌نگریست که به‌سرعت و در هرجا از جمله خانه‌های مردم جا داده می‌شدند. چیزی که برای افغان‌ها هم در سطح رسمی و هم به صورت غیررسمی در بریتانیا رخ نداد و نمی‌دهد؛ وضعیتی که در دیگر کشورهای غربی نیز وجود دارد. در فرانسه هم تنها می‌توان تعداد کمی از هنرمندان موسیقی را دید؛ زیرا فرانسوی‌ها در زمان حضور در افغانستان بیشتر با اهالی سینما و هنرهای تجسمی سروکار داشتند تا هنرمندان رشته موسیقی.»

اما واقعیت این است که در ۲۰ سال گذشته، چیزی که بیش از همه در افغانستان گسترش و رونق پیدا کرد، موسیقی بود. تقریبا تمامی رسانه‌های افغانستان موسیقی را در متن فعالیت‌های خود جای داده بودند. برنامه «ستاره افغان» که هر ساله از یک رسانه داخلی افغانستان پخش می‌شد، پربیننده‌ترین برنامه در افغانستان بود. ده‌ها گروه موسیقی در افغانستان به وجود آمدند و تعدادی از این گروه‌ها حتی در جشنواره‌های بین المللی نیز شرکت کردند.

با سلطه دوباره طالبان بر افغانستان، موسیقی و اهل موسیقی به فراموشی کامل سپرده شدند. رسانه‌ها به‌سرعت از پخش هرگونه موسیقی منع شدند و انستیتوی ملی موسیقی که توانسته بود خود را در سطح جهانی معرفی کند، بسته شد و حالا به تازگی با نام اداره «ترنم و فرهنگ» به ضبط و پخش ترانه‌های جهادی و طالبانی می‌پردازد.

امارت اسلامی طالبان بخش موسیقی را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه کابل هم حذف کردند و ده‌ها دانشجو را بلاتکلیف گذاشتند. در کنار آن، برخورد خشونت‌بار طالبان با اهل موسیقی در طول  نزدیک به هشت ماه گذشته چهره ضدهنر این گروه را کاملا برملا کرد. افراد طالبان هنوز تمام افغانستان را به تصرف در نیاورده بودند که خاشه، هنرمند افغان، را به قتل رساندند.

آن‌ها بعدا چندین آوازخوان را بازداشت و بعد از شکنجه بسیار رها کردند؛ موسیقی را از جشن‌های مردم حذف کردند و به مردم اخطار دادند که در صورت استفاده از موسیقی در جشن‌، آن را به هم خواهند زد. طالبان حتی به راننده‌ ماشین‌ها هم هشدار دادند که در ماشین‌ موسیقی گوش ندهند.

در چنین وضعیتی بود که اهالی موسیقی در افغانستان به گرداب گرسنگی و فقر افتادند. نبود کار و درآمد باعث شد که برای هنرمندان موسیقی امکان کار میسر نباشد؛ به خصوص برای هنرمندان محلی. اینک حتی تعدادی از خانواده‌های هنرمندان موسیقی به گدایی روی آورده‌اند؛ چون راه دیگری ندارند.

با وجود طالبان و تفکر طالبانی هنرموسیقی در افغانستان هیچ آینده‌ای ندارد. آن‌هایی که توانستند خود را به کشورهای همسایه برسانند با کار یا حضور در مراسم جشن افغان‌ها، لقمه نانی به خانه می‌برند اما سرنوشت هنرمندان موسیقی داخل افغانستان به همان بدی وضعیت موسیقی در این کشور است.