وزارت امور خارجه امریکا گزارش سالانه خود را در رابطه با وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۲۰۲۱ منتشر کرد. در این گزارش ابتدا شرایط سیاسی ایران را توضیح می‌دهد و سپس در بخش‌های مختلف شرایط حقوق بشر در ایران را به تفصیل بررسی کرده است. در بخشی از این گزارش سالانه به قتل های خودسرانه اشاره کرده است و در این‌باره نوشته است: «دولت ایران و عوامل آن دست به قتل های خودسرانه می‌زنند و این اتفاق معمولا برای جرایمی اتفاق میافتد که در عرف بین‌الملل به عنوان جرایم جدی شناخته نمی‌شود. یا محاکمه آن‌ها بدون تشریفات قانونی انجام شده و یا افرادی که اعدام شده‌اند در هنگام ارتکاب جرم نوجوان بوده‌اند.» در این گزارش آمده است که بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری ۶۰ درصد اعدام ها در ایران مخفی می‌ماند و حکومت از انتشار خبر آن‌ها جلوگیری می‌کند.

ناپدید‌سازی

در بخشی دیگر از گزارش سالانه وزرات امور خارجه امریکا به ناپدید شدن و ناپدیدسازی و روند آدم ربایی نهادهای امنیتی اشاره شده است. و اینکه گزارش‌هایی در مورد آدم‌ربایی با انگیزه سیاسی دریافت کرده‌اند. براساس این گزارش ماموران لباس شخصی بدون هشدار وکلا، روزنامه نگاران و فعالان را دستگیر کردند و مقامات دولتی از تایید بازداشت یا ارایه اطلاعات در مورد آنها خودداری می‌کنند. در بیشتر موارد، دولت هیچ تلاشی برای جلوگیری، تحقیق یا مجازات مسببان چنین اعمالی انجام نداده است.

شکنجه و مجازات‌های ظالمانه، غیر‌انسانی و تحقیرآمیز

در این گزارش آمده است: اگرچه قانون اساسی همه اشکال شکنجه را به منظور گرفتن اعتراف یا کسب اطلاعات ممنوع می‌کند، اما استفاده از شکنجه جسمی و روحی برای اجبار به اعتراف، به‌ویژه در دوران بازداشت پیش از محاکمه در ایران رایج است. گزارش های موثقی حاکی از آن است که نیروهای امنیتی و پرسنل زندان، زندانیان را در طول سال شکنجه و آزار و اذیت می‌کردند.

روش‌های رایج شکنجه و آزار در زندان‌ها شامل تهدید به اعدام یا تجاوز جنسی، معاینه اجباری واژینال و مقعد، محرومیت از خواب، محرومیت عمدی از مراقبت‌های پزشکی، شوک الکتریکی به اندام‌های تناسلی و... می‌شود.

شرایط زندان و بازداشتگاه

وزارت خارجه امریکا در این گزارش در رابطه با شرایط زندان و بازداشتگاه‌های ایران نوشت: شرایط زندان به دلیل کمبود مواد غذایی، ازدحام بیش از حد، آزار جسمی و شرایط ناکافی بهداشتی و مراقبت های پزشکی برای زنده ماندن سخت است و باعث اعتصاب غذای مکرر زندانیان در اعتراض به این رفتارها می‌شود.

دولت اجازه نظارت مستقل بر شرایط زندان را نمی‌دهد. زندانیان و خانواده آن‌ها اغلب نامه‌هایی به مقامات و در برخی موارد به نهادهای سازمان ملل نوشته‌اند تا به این رفتارها اعتراض کنند.

دستگیری یا بازداشت خودسرانه

در گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران آمده است: اگرچه قانون اساسی دستگیری و بازداشت خودسرانه را ممنوع می‌کند، اما این اقدامات در طول سال به طور مکرر اتفاق میافتاد. در منشور حقوق شهروندی رئیس جمهور سابق حسن روحانی در سال ۲۰۱۶، آزادی‌های مختلفی از جمله «امنیت شخص، مال، حیثیت، شغل، مراحل قانونی و قضایی، تامین اجتماعی و مواردی از این قبیل» برشمرده شده بود، اما دولت هرگز این مفاد را اجرا نکرد. بازداشت شدگان می‌توانند به حکم خود در دادگاه تجدید نظر اعتراض کنند، اما حق دریافت غرامت برای بازداشت را ندارند.

وزارت امورخارجه آمریکا پس از آن به مراحل دستگیری و رفتار با متهمان، عدم برگزاری دادگاه‌های علنی و عادلانه، رویه‌های محاکمه و وضعیت زندانیان سیاسی اشاره کرده است.

انتقام جویی با انگیزه سیاسی علیه افراد ساکن در خارج از کشور

در این بخش از گزارش به کشتار برون مرزی، آدم ربایی، بازگشت اجباری به کشور، یا سایر خشونت‌ها یا تهدیدهای خشونت آمیز اشاره شده است. همچنین در بخشی دیگر به حملات فیشینگ هکرها بابت به سرقت بردن اطلاعات فعالین و خبرنگاران خارج از کشور پرداخته شده است. همچنین سوء‌استفاده ایران از ابزارهای اجرای قوانین بین‌المللی مانند درج در اعلان قرمزِ پلیس اینترپل، یکی از راه‌هایی ا‌ست که ایران از طریق آن سعی در آزار و اذیت مخالفینش دارد.

کشتار: بخشی دیگر از این گزارش به کشتارهای جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف پرداخته است.

سوریه: گزارش‌هایی وجود دارد که ایران، عمدتا از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مستقیما از رژیم بشار اسد در سوریه حمایت کرده و مبارزان شیعه عراقی، افغان و پاکستانی و همچنین سوری‌ها را به خدمت گرفته است که به طولانی‌تر شدن جنگ داخلی و کشته شدن هزاران نفر کمک کرده است.

عراق: دولت از شبه ‌نظامیان طرفدار ایران که در داخل عراق فعالیت می‌کردند، از جمله سازمان تروریستی کتائب حزب‌الله، که طبق گزارش‌ها در اعدام‌های موقت، ناپدید شدن اجباری، و سایر موارد نقض حقوق بشر در عراق شریک بود، حمایت کرده است.

یمن: از سال ۲۰۱۵، دولت ایران صدها میلیون دلار برای حمایت از شورشیان حوثی در یمن خرج کرده است که باعث تشدید و طولانی شدن درگیری در یمن شده است. شورشیان حوثی از بودجه و تسلیحات ایران برای حمله به غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی هم در داخل یمن و هم در عربستان سعودی استفاده کردند.

در ادامه این گزارش به موارد متعدد نقض حقوق بشر در ایران پرداخته شده است. مواردی مانند آزادی بیان، از جمله برای خبرنگاران و رسانه‌ها، اینترنت آزاد، آزادی دانشگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی، آزادی تجمعات مسالمت آمیز، آزادی تشکل، آزادی مذهب و آزادی در حق ورود و خروج به کشور، که در ایران نادیده گرفته می شود. همچنین در بخشی دیگر از این گزارش به وضعیت بد پناهجویان در ایران و همچنین شرایط سخت افراد بدون تابعیت اشاره شده است.

در بخشی دیگر از این گزارش به آزادی مشارکت در روند سیاسی کشور و نقش شورای نگهبان در جلوگیری از مشارکت آزادانه اشاره شده است. «تبعیض و سوء‌استفاده‌های اجتماعی»، «موضع دولت ایران در قبال بررسی بین‌المللی نقض حقوق بشر»، «فساد و عدم شفافیت در دولت ایران»، «خشونت و تبعیض نژادی یا قومی سیستماتیک»، «اعمال خشونت و جرم انگاری بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسی» و «حقوق کارگران و شرایط کار در ایران» از دیگرمسائلی بود که در این گزارش به آن پرداخته شده بود.