دستکاری مقام‌های جمهوری اسلامی باعث شده است که دسترسی کاربران ایرانی به محتوای اینترنت از طریق موتورهای جست‌وجوی اینترنتی محدود شود.
کاربران اینترنت در ایران روز سه‌شنبه ۲۱ تیر، در نتیجه جست‌وجوهای اینترنتی خود، با تغییراتی عجیب مواجه شدند. حکومت ایران با ترفند ربودن دی‌ان‌اس و فعال‌سازی سرویس جست‌وجوی «امن» برای همه افراد، دسترسی به بسیاری از مطالب در موتورهای جست‌وجوگر گوگل و بینگ را محدود کرد.
سد جدیدی که پیش روی کاربران اینترنت در ایران قرار داده شد را می‌توان فعال کردن «قفل کودک» نامید. موتورهای جستوجو برای جلوگیری از دسترسی کودکان به محتوای نامناسب، قابلیتی به نام جست‌وجوی امن ارائه می‌دهند که افراد می‌توانند به صورت دلخواه آن را فعال کنند. حالا حکومت ایران بدون اطلاع کاربران، این گزینه را برای تمام آن‌ها فعال کرده است.
موتورهای جستوجو چگونه دستکاری شدند؟
فعال‌سازی اجباری جست‌وجوی امن را «ناظران اینترنت» با روش تغییر مسیر دی‌ان‌اس (DNS Redirection) انجام داده‌اند. این بدان معنی است که وقتی یک فرد درخواستی برای موتور جستوجو ارسال می‌کند، به جای دریافت یک آی‌پی واقعی و اتصال به موتور جستوجو، یک آی‌پی دستکاری‌شده می‌گیرد که برای جست‌وجوی امن تعبیه شده است و امکان تغییر دادن و غیرفعال کردن آن را هم ندارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این موضوع علاوه بر آنکه در استفاده کاربران از موتورهای جستوجو اختلال ایجاد می‌کند، می‌تواند به افت کیفیت سرویس یا اقدام گوگل برای محدودسازی کاربران ایرانی منجر شود؛ چرا که درخواست‌های زیادی به سمت آی‌پی‌های مشخص روانه می‌شود در حالی که این آی‌پی‌ها برای استفاده در ابعاد وسیع راه‌اندازی نشده‌اند.
با توجه به تفاوت در زمان و مسیر دریافت پاسخ برای اتصال به سرور، می‌توان دریافت که این دستکاری از سمت شرکت ارتباطات زیرساخت رخ داده است و شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت این محدودیت را اعمال نکرده‌اند.
جست‌وجوی امن چه معنایی دارد و پیامد اجرای آن چیست؟
آرین اقبال، کارشناس شبکه، درباره پیامدهای فعال‌سازی جست‌وجوی امن برای همه افراد می‌گوید: «با اجرای قوانین جست‌وجوی امن، دسترسی افراد به طیف وسیعی از محتوا محدود می‌شود. برای نمونه، یک پزشک نمی‌تواند به یک محتوای تخصصی پزشکی که در آن تصویر بدن برهنه وجود دارد، دسترسی پیدا کند. سمت دیگر ماجرا این است که این سرویس جست‌وجوی امن برای استفاده در سطح یک کشور ساخته نشده است. این آی‌پی خاص که کاربران به آن ارجاع داده می‌شوند، برای چنین حجم عظیمی از درخواست‌ها مناسب نیست، بلکه برای استفاده در حد یک مدرسه یا خانه است. لذا اقدام حکومت ایران می‌تواند موجب شود که گوگل این سرویس را محدود کند یا به اشکال دیگر، مسئولیت جدیدی را برای کاربران ایرانی ایجاد کند. این دستکاری‌ها می‌تواند به حساسیت بیشتر گوگل روی کاربران ایرانی منجر شود.»
تصویری از محدودیت جستوجو با و بدون فیلترشکن
آرین اقبال در پاسخ به این سوال که آیا اقدام‌های حکومت ایران نشانه آزمایش راه‌های جدید مسدودسازی است یا نشانه‌ای از به تکامل رسیدن سیستم فیلترینگ، می‌گوید: «سیستم فیلترینگ ایران بالغ شده و حتی از سیستم فیلترینگ روسیه هم پیچیده‌تر است. به نظر من در حال حاضر، ساختار توسعه هرچه بیشتر فیلترینگ تکمیل شده و شرکت‌هایی مثل سحاب‌پرداز و غیره مراحل مختلف توسعه این سیستم و بلوغ آن برای دستیابی به بالاترین سطح از اختلال عمومی و تشکیل لیست سفید از تحلیل ترافیک مثل دی‌پی‌آی، تلاش برای شکستن رمزنگاری و شناسایی و پیدا کردن راه‌های جدید حمله به پروتکل‌ها تا نمونه‌سازی و اجرا و تولید ابزارهای جدید اختلال را انجام می‌دهند. به نظر می‌رسد در مرحله پروتوتایپینگ و آزمایش، بخشی از ترافیک به صورت تصادفی به سمت قابلیت‌های جدید ایجادشده ارسال می‌شود تا بعد از نهایی شدن، به‌طور کامل آن را اجرایی کنند.»
چشم‌انداز اینترنت در ایران
مهدی صارمی‌فر، روزنامه‌نگار بخش علم و فناوری، در پاسخ به این سوال که آیا چنین اقدام‌هایی در راستای راه‌اندازی اینترنت ملی است، می‌گوید: «نه تنها این اقدام، بلکه هر اقدام دیگری که در سطح کلان در جمهوری اسلامی در زمینه فضای مجازی انجام می‌شود، چه اجرایی و چه تصمیم‌گیری، همه در راستای راه‌اندازی اینترنت ملی است.»
صارمی‌فر عقیده دارد این مسئله در سطحی فراتر از یک اپراتور رخ داده است که نشان می‌دهد برنامه یا آزمایشی در سطح ملی بوده است. شبکه ملی اطلاعات هم‌اکنون راه افتاده است. آنچه مردم در آبان ۱۳۹۸ پس از قطع اینترنت با آن مواجه بودند، شبکه ملی اطلاعات بود اما آن شبکه ایرادهایی جدی داشت که یکی از آن‌ها، موتور جستوجو بود.
با وجود اینکه جمهوری اسلامی موتور جستوجو را جزو خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات معرفی کرد، نتوانست موتور جست‌وجوی قابلی بسازد و این یکی از ضعف‌های شبکه ملی اطلاعات است، و باید دید آیا برای هدایت مردم به یاندکس یا مشابه‌های چینی طرح کلان‌تری وجود دارد یا نه؟
طرح صیانت عملا در حال اجرا است و اتفاق‌هایی شبیه اختلال در نتایج جست‌وجوی گوگل هم اهداف بلندمدتی دارند که بارها از زبان رسول جلیلی شنیده‌ایم. او قبلا در مورد پیام‌رسان‌ها هم گفته بود که باید با مذاکره، وی چت را از چین به ایران بیاوریم.
اینترنت طبقاتی پدیده‌ای دور از انتظار نیست
محدودیت‌های اینترنت خانگی در ایران از ۱۵ سال پیش شروع شد. بعضی کاربران با سندسازی‌های مختلف توانستند ای‌دی‌اس‌ال بیشتر از ۱۲۸ کیلوبایت در ثانیه بگیرند و این طرح شکست خورد. اما از آن زمان تاکنون، فناوری پیشرفت زیادی کرد و متاسفانه بسیاری از چیزهایی که زمانی از زبان وزرای ارتباطات دولت احمدی‌نژاد خارج می‌شد و بیشتر به شوخی شبیه بود، حالا بعد از ۱۵ سال، با پیشرفت فناوری و به‌خصوص اجرای مدل‌های چینی و البته صرف میلیاردها دلار، در حال تبدیل شدن به واقعیت است.
