تاکنون تلاش‌های زیادی برای حل بحران سوریه انجام شده است. یکی از این تلاش‌ها «روند آستانه» و «روند سوچی» است که روسیه مطرح کرد. روسیه پس از مداخله مستقیم نظامی در جنگ سوریه که با عقب‌نشینی منظم آمریکا در دوران ریاست جمهوری اوباما از این کشور هم‌زمان بود، روندهای یادشده را به میان آورد تا از اجرای «روند ژنو» که سازمان ملل متحد مطرح کرده بود، جلوگیری کند و اجازه ندهد سازمان ملل و آمریکا نقش تاثیرگذاری در گفت‌و‌گوهای طرف‌های درگیر در سوریه (دولت و مخالفان) ایفا کنند.

انتظار می‌رفت سازمان ملل متحد همچون یک نهاد بین‌المللی بی‌طرف و آمریکا مانند یک ابرقدرت ناظر بر این گفت‌وگوها، نقش تاثیرگذاری در یافتن راه‌حل بحران سوریه و تضمین آن داشته باشند. گذشته از آن مسکو می‌خواست «بیانیه ژنو» را که با تلاش مشترک وزرای خارجه روسیه و آمریکا صادر شده بود و رژیم سوریه در مورد آن نگران بود، خنثی کند و حل بحران منحصرا در چهارچوب قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت، انجام شود.

اما متاسفانه این بازی روسیه نتیجه عملی ملموسی در پی نداشت، زیرا مسکو نتوانست دمشق را به اجرای قطعنامه یادشده متقاعد کند. مسکو نیز برای گرفتن انتقام بابت موضع سوئیس در جنگ اوکراین، اجازه نداد کمیته ناکاره قانون اساسی در ژنو تشکیل جلسه دهد. روند آستانه هم در اصل منحصر به چارچوبی بود که «کاهش تنش» در مناطق شمال سوریه نامیده می‌شد، آن هم به سرپرستی و ضمانت کشورهای سه‌گانه‌ روسیه، ایران و ترکیه که مواضع متفاوتی در بحران سوریه و پایگاه‌های متفاوتی در خاک سوریه دارند. روسیه و ایران اهداف متفاوتی برای پشتیبانی از رژیم سوریه دارند و ترکیه‌ که عضو ناتو است، نیز مخالف رژیم سوریه و پشتیبان «اخوان‌المسلمین»، «جبهه النصره»، «داعش» و سایر مخالفان این رژیم است.

هفتمین نشست سران کشورهای روسیه، ایران و ترکیه که ضامن‌های روند صلح سوریه محسوب می‌شوند‌، در حالی در تهران برگزار شد که تغییر شرایط و اوضاع در روسیه، به تضعیف موضع مسکو در برابر تهران و آنکارا منجر شده بود. قدرت روسیه پس از مداخله نظامی در جنگ سوریه، افزایش یافته بود و پوتین می‌توانست اراده‌اش را به جمهوری اسلامی ایران و ترکیه تحمیل کند؛ همانطور که تهران را به محدود کردن فعالیت نیروهایش در شمال و شرق سوریه وادار کرد تا از جنوب سوریه دور بمانند و اسرائیل احساس آرامش کند. افزون بر آن، پوتین تهران را متقاعد کرد که در چارچوب یک معامله با آمریکا، نیروهایش و شبه‌نظامیان وابسته‌اش را از سوریه بیرون ببرد. همچنین پوتین توانست ترکیه را به‌ دلیل سرنگون کردن هواپیمای روسی مجازات کند، تا این‌که اردوغان راه تسلیم در پیش گرفت و با خرید سامانه موشکی «اس ۴۰۰» روسی، خشم آمریکا و ناتو را به جان خرید و روابط خود را با مسکو بهبود بخشید.

اما پس از جنگ اوکراین، موضع روسیه تضعیف شد و پوتین در پی جلب رضایت تهران و آنکارا برآمد؛ به‌طوری که پوتین حمله‌های اسرائیل به نیروهای ایرانی در سوریه را محکوم کرد، در حالی که در گذشته اسرائیل همه حمله‌هایش را با هماهنگی روسیه انجام می‌داد و مسکو سکوت اختیار می‌کرد. به همین ترتیب مسکو به‌دلیل جلب رضایت اردوغان، گفت نگرانی‌های امنیتی آنکارا در سوریه را درک می‌کند و از ضرورت مبارزه علیه همه انواع تروریسم سخن گفت. چنین به نظر می‌رسد که پوتین به دلیل دشمنی با آمریکا و برای راضی کردن اردوغان، از پشتیبانی نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا در شرق سوریه دست برداشته است.

این در حالی است که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، به تکرار از رئیس‌جمهوری ترکیه خواست که از حمله نظامی علیه «نیروهای دموکراتیک سوریه» دست بردارد، چرا که به گفته او «هرگونه حمله نظامی به شمال سوریه، نه تنها به سوریه و ترکیه، بلکه به کل منطقه آسیب می‌رساند و به سود تروریسم تمام می‌شود»، اما در مقابل اردوغان مدام به حمله نظامی اشاره می‌کرد.

شاید هدف اردوغان این است که تضمین روسیه را برای عملی کردن وعده‌اش مبنی بر ایجاد یک منطقه امن به‌دست‌ آورد. روسیه در گذشته وعده داده بود که یک منطقه امن به شعاع ۳۰ کیلومتر در خاک سوریه ایجاد شود و نیروهای سوریه صلح‌‌جویانه و با ابزارهای مسالمت‌آمیز در مرز ترکیه مستقر شوند. اردوغان افزون بر این‌که قصد دارد از روسیه بابت وعده یادشده، تضمین بگیرد، می‌خواهد امکان بازگشت به «توافق آدانا» در ۱۹۹۸ را نیز به مسکو خاطرنشان کند؛ توافقی که به ترکیه اجازه می‌دهد گروه‌هایی را که آنکارا تروریست می‌داند تا شعاغ  پنج کیلومتر در خاک سوریه تعقیب کند.

در نشست سران کشوهای سه‌گانه ضامن روند صلح سوریه در تهران، مسائلی مورد بحث و بررسی قرار گرفت که ربطی به روند آستانه نداشت و به روابط متقابل کشورهای سه‌گانه مربوط بود. آنچه در این نشست نادیده گرفته شد، کاهش تنش، پایان جنگ، راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه، بازگشت مهاجران سوری و بازسازی سوریه ویران‌شده بود. در نشست تهران، کنفرانس سران در جده (متشکل از سران کشورهای آمریکا، کشورهای عربی خلیج فارس و کشورهای مصر، اردن و عراق) در کانون توجه قرار داشت.

نشست سه‌جانبه تهران پایان یافت، اما معلوم نیست که روندسازی‌های مسکو پایان خواهد یافت یا خیر. کسی نمی‌داند که پس از جنگ اوکراین، مسکو برای ایفای نقش موردنظرش در اروپا و جهان، چند روند دیگر را در چند جای دیگر خواهد ساخت.