عربستان سعودی، کشوری که مقدس‌ترین مکان‌های مربوط به اسلام را در خود جای داده، برای قرن‌ها پذیرای زائران مسلمان و تجار بوده است. اکنون این کشور در صدد است به موازات اصلاحات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی از پتانسیل‌های گسترده گردشگری خود که تا چندی قبل برخی سیاست‌های محافظه‌کارانه مانع بهره‌برداری کامل از آن می‌شد، به بهترین نحو استفاده کند.

اکنون دولت عربستان سعودی در بخشی از تلاش‌هایش برای تنوع‌ بخشیدن به اقتصاد وابسته به نفت این کشور، قصد دارد یک‌تریلیون (هزار میلیارد) دلار هزینه کند تا در یک دهه آینده به یک قطب گردشگری تبدیل شود. بخش نوپای کشتی‌های تفریحی، استراحتگاه‌های مجلل دریای سرخ و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در بیابان همگی در دست احداث‌اند.

از زمانی که عربستان سعودی در ماه مارس سال جاری آخرین محدودیت‌های مسافرتی مرتبط با کووید-۱۹ را لغو کرد، گردشگران به این کشور سرازیر شده‌اند تا پایتخت آن، شش مکان دوردست ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو و همچنین مهمان‌نوازی سنتی عرب را کشف کنند.

به یکی از تازه‌ترین سرحدات گردشگری جهان خوش آمدید.

البته مسافران پیشگام در حال ورود به کشوری‌اند که به‌طور کامل برای آن‌ها آماده نیست. راهنمایان تورهای گردشگری باید آموزش ببینند و هنوز هتل‌های بیشتری باید ساخته شوند؛ ضمن این‌که همه مکان‌هایی که جزو میراث تاریخی و فرهنگی آن‌جا محسوب می‌شوند، تمام‌وقت باز نیستند.

عربستان سعودی که  نخستین روادید گردشگری خود را اواخر سال ۲۰۱۹ ارائه کرد تا پیش از اعمال محدودیت‌های سفر به‌واسطه همه‌گیری کرونا، بیش از ۴۰۰هزار ویزا از این نوع برای مسافرانی از ۴۹ کشور جهان صادر کرد.

شاهزاده محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به‌عنوان بخشی از برنامه‌های مربوط ‌به «چشم‌انداز ۲۰۳۰» در راستای ایجاد بخش‌های جدید اقتصادی غیرمرتبط با نفت، می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۵۵ میلیون گردشگر بین‌المللی جذب کند، که کمی بیش‌از نصف تعداد بازدیدکنندگان از فرانسه، محبوب‌ترین مقصد گردشگری جهان در سال ۲۰۱۹ است. در این راستا، سال گذشته بدون احتساب زائران مذهبی، نزدیک ‌به ۳.۵ میلیون خارجی و در نیمه نخست سال ۲۰۲۲، حدود ۶.۱میلیون نفر به این کشور آمده‌اند.

البته رقم کلی در نظر گرفته ‌شده برای جذب گردشگران تا سال ۲۰۳۰، یک‌صد میلیون گردشگر سالانه است که شامل ۵۵ میلیون بازدیدکننده بین‌المللی و ۴۵ میلیون گردشگر داخلی می‌شود. 

این درحالی است که رونق گردشگری داخلی در عربستان سعودی در دوره همه‌گیری، کمبود زیرساخت‌ها در این حوزه را نشان داد و دولت متعهد شد تا چهار میلیارد دلار برای ترغیب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این زمینه اختصاص دهد.

علاوه‌بر این، درحالی‌که عربستان سعودی قصد دارد از امارات متحده عربی و به‌ویژه دبی به‌عنوان قطب تجارت در خاورمیانه، پیشی بگیرد، جذب گردشگران بین‌المللی در سطحی گسترده، نوعی آزمون سنجش توانایی پادشاهی در جذب خارجی‌های با مهارت بالا نیز خواهد بود. 

حالا گروه هتل‌های زنجیره‌ای رادیسون (Radisson Hospitality Inc) که در عربستان سعودی ۲۶ هتل دارد، تصمیم گرفته است طی سه سال آینده، ۲۰ هتل دیگر افتتاح کند.  شرکت خدمات هتل‌داری و مهمان‌نوازی آمریکایی «هیلتون ولدواید» (Hilton Worldwide Holdings) هم می‌خواهد در طول یک دهه، ۷۵ هتل به ۱۶ هتلی که در حال حاضر در عربستان سعودی دارد، اضافه کند.

اکنون در عربستان سعودی برخی سخت‌گیری‌های اجتماعی کاهش یافته است؛ از آن جمله می‌توان به لغو ممنوعیت اختلاط زنان و مردان بدون نسبت فامیلی در انظار عمومی، امکان رزرو و اقامت زوج‌های ازدواج‌نکرده در هتل‌ها، سفر زنان بدون سرپرست مرد به عربستان سعودی، آزادی حجاب و پوشش و همچنین امکان رانندگی برای زنان اشاره کرد. اما مصرف علنی الکل همچنان غیرقانونی است و هنوز پوشش کنار ساحل برای زنان در همه سواحل آزاد نیست، هرچند که برخی هتل‌ها محدودیتی در این زمینه ندارند. دمای هوا در عربستان در تابستان به نزدیک ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد و تا چند ماه پیش، شورشیان یمنی موشک‌ها و پهپادهای مسلح را در سراسر منطقه مرزی با این کشور به‌سوی شهرها و فرودگاه‌های غیرنظامی ارسال می‌کردند، هرچند که مدتی است این حمله‌ها فروکش کرده است.

علاوه‌بر این، مکه، مشهورترین مکان شناخته‌شده‌ این کشور در سراسر جهان، تنها به‌روی مسلمانان باز است.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، در حال حاضر جایگاه داخلی شاهزاده محمد بن‌سلمان عمدتا به وعده‌های اقتصادی او، ازجمله ایجاد یک میلیون شغل جدید مرتبط با گردشگری وابسته است.

عربستان سعودی برای دستیابی به اهداف گردشگری خود نیاز به جذب بازار انبوه دارد. در این راستا، براساس گزارش وب سایت رسمی گردشگری عربستان، تاکنون بیش از ۳۵۰۰ مجوز سرمایه‌گذاری گردشگری اعطا شده است.

یکی از کسانی که به ولیعهد عربستان سعودی در این مسیر کمک می‌کند، مدیر مشهور گردشگری و امور هتلداری اهل بروکلین به‌نام جری اینزریلو (Jerry Inzerillo) است که هتل‌ها و استراحتگاه‌های متعددی را در کشورهای مختلف، از باهاما گرفته تا آفریقای جنوبی، راه‌اندازی کرده است.

او در سال ۲۰۱۸ برای اداره یک پروژه توسعه ۴۰ میلیارد دلاری در درعیه استخدام شد، که نتیجه کارش قرار است بازتابی از منطقه تاریخی شهر ویلیامزبورگ آمریکا به‌علاوه هتل‌های مجلل و رستوران‌های پرطرفدار باشد. محل اجرای پروژه درعیه در اطراف یک شهرک خشتی نزدیک ریاض است، جایی‌که خاندان آل‌سعود در سده ۱۷۰۰ از آن‌جا به‌قدرت رسید. یکی از اهداف پروژه، این است که داستان پیدایش عربستان سعودی را هم برای مصرف داخلی و هم برای مخاطبان بین‌المللی تقویت کند.

جری اینزریلو که ۶۸ ساله است، می‌گوید: «درمورد عربستان سعودی یکی از بزرگ‌ترین شکاف‌ها بین درک عمومی و واقعیت وجود دارد. ما از مردم استقبال خواهیم کرد و به آن‌ها اجازه می‌دهیم تا خودشان بفهمند.»

اینزریلو یکی از معدود مدیران غربی بود که پس از قتل خاشقجی در کنار عربستان سعودی ایستاد. حتی زمانی که روابط ایالات متحده و عربستان بر سر این ماجرا متزلزل شده بود، او می‌گوید که «زمان شخصی فراوانی» را با شاهزاده محمد بن‌سلمان می‌گذرانده است.

درعیه اکنون یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های ساختمانی عظیم است که شامل  آسمان‌خراشی است که در زمینی به طول ۷۵ مایل (بیش از ۱۲۰ کیلومتر) گسترش خواهد یافت. این مکان دیدنی اکنون به‌دلیل ادامه بازسازی به روی عموم بسته است؛ اما قرار است این منطقه تاریخی که یکی از مناطق ثبت‌شده در فهرست یونسکو است، قبل از پایان سال  بازگشایی شود و هدف‌گذاری درنظر گرفته‌شده برای آن، جذب ۲۷میلیون بازدیدکننده سالانه تا سال ۲۰۳۰ است.