[مطرح شدن] برداشت جدیدی از [تغییرات فیزیکی در] آخرین روزهای عمر ستارگان اَبَرغول، ممکن است سرنخ‌هایی را در اختیار دانشمندان قرار داده باشد که آن‌ها برای پیش‌بینی زمان تبدیل ستارگان به ابرنواختر لازم دارند. [انفجار ابرنواختری]، فروپاشی و رُمبشی است که در زمره عظیم‌ترین انفجارهای شناخته‌شده در گیتی به شمار می‌رود.
دانشمندان پیش از این می‌دانستند که ستاره‌های اَبَرغول سرخ با نزدیک شدن به پایان عمر خود و نزدیک به زمان انفجار و مرگشان، مقادیر زیادی غبار و گاز بیرون رانده‌شده به نام مواد پیراستاره‌ای یا «سی‌اس‌ام» (CSM) در مدار پیرامون خود دارند. آنچه که مشخص نبود این بود که آیا «مواد پیراستاره‌ای»، طی یک دوره طولانی که به مرگ سهمگین آن منجر می‌شود از ستاره بیرون می‌زد، یا اینکه درست پیش از تبدیل شدن به ابرنواختر در یک جرقه شدید و ناگهانی بیرون رانده می‌شد.
اینک، پژوهشگران دانشگاه لیورپول و دانشگاه مونپلیه در مقاله جدیدی که برای انتشار در «اطلاعیه‌های ماهانه انجمن نجوم سلطنتی» (MNRAS) پذیرفته شده است و در حال حاضر در نسخه پیش از چاپ مقالات دانشگاهی «آرکایو» (Arxiv) موجود است، نشان داده‌اند که مورد دومی صادق است - از قرار معلوم، ستارگان در حال مرگ، مواد پیراستاره‌ای را در زمان نزدیک به مرگشان مانند جرقه و شعله از خود بیرون می‌کنند، و بنابراین ظاهرشدن این مواد ممکن است بتواند به‌عنوان یک علامت هشدار اولیه از مرگ قریب‌الوقوع آن‌ها در نظر گرفته شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پژوهشگران در این مقاله می‌نویسند: «ساز و کار تولید این مواد پیراستاره‌ای هرچه که باشد، باید آن را در یک بازه زمانی بسیار سریع انجام دهد.» «به‌طور خاص، ایجاد مواد پیراستاره‌ای باید ظرف یک سال تا فروپاشی هسته رخ دهد.»
«ابرنواخترهای رُمبش هسته‌ای» (Core-collapse supernovae) معمولا در ستارگانی با جرم هشت برابر خورشید یا بیشتر، و در اَبَرغول‌های سرخ مانند «اِبط الجوزا» (Betelgeuse) رخ می‌دهند. «اِبط الجوزا» که در فاصله ۶۴۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی شکارچی یافت می‌شود، جرمی در حدود ۱۱ برابر خورشید دارد و اگر در منظومه شمسی قرار داشت، تا مدار مشتری ادامه می‌یافت.
[توضیح مترجم: ابرنواخترهای رُمبش هسته‌ای (نوع دو، نوع یک-b، نوع یک-c)، به پایان عمر ستاره‌های بسیار پرجرم گفته می‌شود.]
[توضیح مترجم: دانشمندان احتمال می‌دهند که انفجار «اِبط الجوزا» یا شبان‌شانه یا آلفای شکارچی که درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی جبار به شمار می‌رود، طی ۱۰۰ هزار سال آینده صورت گیرد.]
همه ستارگان با همجوشی عناصر سبک‌تر به عناصر سنگین‌تر، نور و انرژی تولید می‌کنند. ستارگانی مانند خورشید عمدتا هیدروژن را به هلیوم همجوشی می‌کند، اما برخی از ستارگان، به‌ویژه ستارگان بسیار بزرگ، می‌توانند به همجوشی عناصر سنگین‌تری مانند اکسیژن و سیلیکون ادامه دهند تا در نهایت تقریبا تمام سوخت خود را به آهن تبدیل کنند.
حتی با وجود گرما و فشار فوق‌العاده زیاد موجود در قلب یک ستاره ابرغول سرخ، آهن نمی‌تواند به عناصر سنگین‌تر ذوب شود، و شراره‌های گرماهسته‌ای ستاره کم‌رنگ می‌شوند و دیگر نمی‌تواند با نیروی کافی برای غلبه بر گرانش خود به بیرون فشار بیاورد: ستاره در خود فرومی‌پاشد و موجب ایجاد یک انفجار بزرگ ابرنواختری می‌شود.
پژوهشگران به تصاویر قبل و بعد از نوع خاصی از ابرنواخترها، نوع IIp، نگاه کردند که بیش از سایر انفجارها در آسمان روشن می‌مانند. آنچه آن‌ها در تمام نمونه‌های خود یافتند مقادیر زیادی مواد پیراستاره‌ای پیش از ابرنواختر بود، در حالی که آن‌ها در سال‌های پیش از آن، کاهش چشمگیری در نور ستارگان مشاهده نکرده بودند و این موضوع، احتمال انباشته شدن مواد پیراستاره‌ای در یک بازه زمانی طولانی‌تر را رد کرده بود.
[توضیح مترجم: ابرنواخترهای رمبش هسته‌ای که بخش زیادی از هیدروژن خود را حفظ می‌کنند ابرنواخترهای نوع دو (SN II) نام دارند. ابرنواخترهای نوع دو، بسته به سرعت از دست‌دادن درخشندگی‌شان به دو گروه IIL و IIP تقسیم می‌شوند. آن دسته از ابرنواخترهای نوع دو که دارای لایه‌های ضخیم‌تری از هیدروژن هستند و درخشندگی آن‌ها آهسته یا با نرخی ثابت کاهش می‌یابد، ابرنواختر IIP نامیده می‌شوند.]
این به معنای آن است که دست‌کم برای ابرغول‌های سرخی مانند «اِبط الجوزا»، افزایش بیشتر مواد پیراستاره‌ای ممکن است نشانه‌ای هشداردهنده باشد که یک فاجعه در راه است.
© The Independent
