چهارشنبه گذشته رئیس قوه قضاییه، ابراهیم رئیسی، در دیدار با اعضای «سازمان بسیج حقوقدانان» به یکی از بحث‌انگیز‌ترین موضوعات این روزهای فضای سیاسی ایران ورود کرد؛ ماجرای پیچیده لوایح گروه ویژه اقدام مالی یا همان «اف‌ای‌تی‌اف». ماجرایی که گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره موافقت و یا مخالفت علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، با تصویب آن به گوش رسیده بود.
ابراهیم رئیسی با اشاره به اینکه دانشگاه و جامعه حقوقی، مراجع شایسته اظهار نظر و بحث درباره مسائل حقوقی هستند و لوایح «گروه ویژه اقدام مالی» برای مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم (اف‌ای‌تی‌اف) یکی از مهم‌ترین این مسائل است از «حقوقدانان بسیجی» خواست که «عرصه را خالی نگذارند و اجازه ندهند که «امر باطلی» به عنوان« امرحق» یا «امرحقی» به عنوان یک مقوله بد و ناشایست در ذهن مردم جلوه داده شود». به تعبیر رئیس قوه قضاییه «گاهی محافظه‌کاری به حقوقدانان اجازه نمی‌دهد به موضوعات ورود کنند اما در جایی که بحث پایه‌های محکمی دارد و بعضی مسائل مسلم است، جامعه حقوقی و خصوصا بسیج حقوقدانان باید وارد میدان شود».
واکنش رئیسی به ماجرای پیچیده لوایح «گروه ویژه اقدام مالی» آن‌هم در شرایطی که هرروز سخت‌گیری‌های جامعه بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی در این خصوص بیشتر می‌شود، از این جهت قابل بررسی‌ست که رئیس قوه قضاییه تلویحا به ناکارآمدی دستگاه‌های حقوقی بین‌المللی اشاره می‌کند و از طرفی رویکرد او می‌تواند نزدیک‌ترین رویکرد مقامات نظام به نگاه شخص اول مملکت، علی خامنه‌ای، باشد.
درهفته‌های گذشته وپس از بالاگرفتن بحث‌های مربوط به «اف‌ای‌تی‌اف» اسحاق جهانگیری معاون رئیس جمهور ایران گفته بود که شخص رهبر جمهوری اسلامی با تصویب این لوایح موافق است. دفتر معاون رئیس جمهور البته بعدتر این حرف را در بیانیه‌ای پس گرفت.
کم‌تر از بیست‌وچهار ساعت بعد از سخنان ابراهیم رئیسی بود که فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی، با ذکر این نکته که «پس از پایان مهلت تعیین شده از سوی گروه ویژه اقدام مالی جمهوری اسلامی به صورت خودکار، وارد لیست سیاه می‌شود»، هشدار داد: «برای خروج از لیست سیاه باید برنامه اقدام بنویسیم که امکان دارد شرایط سخت‌تری در آن مطرح شود».
اینکه خواسته اصلی رئیس قوه قضاییه از«حقوقدانان بسیجی» در جهت ماجرای تصویب لوایح «گروه ویژه اقدام مالی» چیست، کاملا مشخص نیست. رئیسی در دیدار خود تاکید دارد که «هر مسجد یک حقوق‌دان» که نشان از خیز «بسیج» به همت قوه قضاییه دارد برای در دست گرفتن فضای حقوقی جامعه. رئیسی تاکید دارد که «تقویت تشکل‌های مردم نهاد دلداده به نظام و انقلاب، اهمیت زیادی دارد و سازمان بسیج حقوقدانان را از جمله مهم‌ترین این تشکل‌ها‌ست».
به‌نظر می‌رسد منصوب رهبر جمهوری اسلامی نیز نمی‌خواهد هم‌چون شخص اول مملکت صراحتا درباره این لوایح اظهارنظر کند تا مبادا چهره فراجناحی رئیس قوه قضاییه خدشه‌دار شود. هرچند که عملا کارایی تیم حقوقی مسئول این پرونده نزد او اعتباری ندارد و به‌نظر می‌رسد شکل اظهارنظر و دخالت او در این پرونده، که رسیدگی به آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام هم رسیده است، نشان از جایگاهی بالاتر از رئیس یک قوه برای رئیسی دارد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
شاید سخنان روز پنج‌شنبه ابراهیم رئیسی تصور او را در جایگاهی فراتر از رئیس یک قوه آسان‌تر کرد. پنج‌شنبه ابراهیم رئیسی که در جلسه شورای اداری آذربایجان‌شرقی حضور یافته بود و محور سخنانش در باب مبارزه با فساد بود در بخشی از حرف‌های خود گفت: «در ذات نظام، مبارزه با فساد است و این حرکت سیاسی و موسمی نبوده و هیچ مجلس، دولت و دستگاه قضایی نمی‌تواند در مقابله با فساد بی‌تفاوت باشد زیرا در شان یک مدیر نیست که در مبارزه با فساد بی‌تفاوت عمل کند و اصلا آن فرد مدیر نیست».
هرچند که در ادبیات جمهوری اسلامی معنای کلمه «نظام» بسته به گوینده و شرایط شنونده معنای متفاوتی دارد اما موضع‌گیری ابراهیم رئیسی و اشاره او به «ذات» نظام و البته توجه به مقام انتصابی او توسط «رهبر نظام» کافی‌ست که تعریف او از «نظام» در قیاس با تعریف دیگر مسئولین مملکتی کمی تفاوت داشته باشد و شاید به تعریف شخص اول نظام نزدیک‌تر باشد.
سخنانی که هرچند اشاره مستقیمی به ماجرای لوایح مربوط به پولشویی و فساد نداشت اما به تعبیری نگاه کلی «نظام» بود به مساله «فساد». او در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «اکنون تلاش می‌شود با وجود مشکلات متعدد دست به دشمن دراز نکنیم و دشمن نیز موضوع را فهمیده است و با اراده ملت و مسئولان در مقابل این فشارها ایستادگی خواهیم کرد به طوری که هم اکنون امید مردمی بیشتر از پیش شده است».
از سوی دیگر و هم‌زمان با اظهارات رئیس قوه قضاییه درباره مساله لوایح «اف‌ای‌تی‌اف» روزنامه کیهان رسانه نزدیک به بیت رهبر جمهوری اسلامی ضمن انتقاد از روزنامه‌ها و رسانه‌هایی که از تصویب لوایح مربوط به گروه اقدام مالی حمایت می‌کنند نوشت: «جریان حامی لوایح استعماری FATF در دولت و رسانه‌های زنجیره‌ای آن برای تحمیل این لوایح به نظام و جلب رضایت غرب، دست به هر اقدامی از جمله دوگانه‌سازی‌های جعلی و تهدید نظام به شورش می‌زنند و خواسته یا ناخواسته در پازل ترامپ و مقامات وزارت خزانه‌داری آمریکا حرکت می‌کنند، امری که باید با هوشیاری کامل از آن اجتناب کرد و مانند برجام وارد چاهی نشد که تا سال‌ها کشور گرفتار خروج از آن باشد».
رئیسی که در صدد تعیین راهبردهای «نظام» در مبارزه با فساد سخن می‌گفت هم همین حرف‌های روزنامه کیهان را تکرار کرد و اشاره‌ای به موافقان تصویب این طرح داشت و گفت: «هر کس در هر مقامی و جایگاهی بخواهد یا نخواهد، بداند یا نداند مردم را مایوس کند، در جهت راهبرد دشمن و هر کس دانسته یا ندانسته با حرفش امید در بین مردم ایجاد کند در راهبرد نظام مقدس جمهوری اسلامی حرکت کرده است».
به زعم بسیاری تغییر شیوه ریاست ابراهیم رئیسی و به طبع آن برخی رفتارهایی قوه تحت امرش بیشتر در جهت ساختن چهره‌ای فراجناحی و مدافع حقوق مردم از رئیسی‌ست در جهت هموار کردن مسیر رسیدن او به جایگاه رهبر جمهوری اسلامی ایران. شکل سخنرانی‌ها و مواضع اخیر رئیسی و اظهارنظرهای وی در باب مسائلی که شاید چندان در حوزه و اختیار قوه قضا هم نیست، بیشتر از هر زمان دیگر نشان می‌دهد که نظام تا چه اندازه به این هم‌شهری آیت‌الله خامنه‌ای اعتماد دارد.
