میلیون‌ها درخت در سراسر جهان راهی خانه کسانی می‌شوند که آغاز سال جدید میلادی را به نحوی با تزئین کردن این درخت باستانی جشن می‌گیرند. این کار از قدیمی‌ترین سنت‌های مذهبی جهان است و دست کشیدن از درخت کریسمس، به معنای کنار گذاشتن مراسمی است که به پیش از خود کریسمس بازمی‌گردد.
نماد زندگی در عصر تاریکی
تقریبا همه جوامع کشاورزی، جداگانه و مستقل، در برهه‌ای از زمان «خورشید» را در جمع خدایان خود می‌پرستیدند و برای آن احترام قائل بودند؛ از جمله «سول» (Sol) در بین اهالی اسکاندیناوی، «هویتزیلوپوچتلی» (Huitzilopochtli) در میان آزتک‌ها، و «هلیوس» (Helios) یونانی.
در طول تاریخ بشریت، انقلاب‌های تابستانی و زمستانی، زمانی که خورشید در بالاترین و پایین‌ترین جای خود در آسمان قرار دارد، رویدادهای مهمی بودند. در جوامع کشاورزی، انقلاب زمستانی، زمانی که آسمان در تاریک‌ترین وضعیت خود است، روز مهمی بوده است. شب یلدای ایرانی، «دونگزی» در چین و «هوپی سویال» در آمریکای شمالی، همه به صورت مستقل این مناسبت را جشن می‌گیرند.
نشانه و نماد محبوب برای انقلاب زمستانی باستانی، «گیاهان همیشه سبز» بود.
کریسمس از راه می‌رسد
«کریسمس» خیلی دیرتر آمد. تا قرن‌ها پس از ظهور شخصیتی به نام عیسی، تاریخ تولد او در تقویم‌های مذهبی مشخص نشده بود و واژه انگلیسی «کریسمس»، مخفف «Christ’s Mass» یا «عشای مسیح»، تا بیش از هزار سال پس از واقعه اصلی ظاهر نشد.
هرچند ۲۵ دسامبر ظاهرا یک تعطیلات مسیحی دانسته و معرفی می‌شد، بسیاری از اروپایی‌ها به سادگی همان سنت‌های جشن‌های انقلاب زمستانی را ادامه دادند. مثلا «۱۲ روز کریسمس» که در سرود معروف آن یاد می‌شود، در واقع از جشن‌های عید باستانی قوم ژرمن سرچشمه می‌گیرد.
درختان همیشه سبز
استفاده مکرر از گیاهان همیشه سبز، به ویژه درخت کاج کریسمس، قابل مشاهده‌ترین بازمانده آن جشن‌های انقلاب باستانی است. اگرچه سرود معروف ارنست آنشوتز در سال ۱۸۲۴ که به درخت اختصاص دارد، به انگلیسی «O Christmas Tree» ترجمه شده، عنوان ترانه اصلی آلمانی به سادگی «Tannenbaum» به معنای «درخت کاج» است. در این سرود که آنشوتز بر اساس یک ترانه عاشقانه عامیانه سیلزیایی بسیار قدیمی‌تر سروده است، هیچ اشاره‌ای به «کریسمس» وجود ندارد. این ترانه مطابق با جشن‌های انقلاب قدیمی، سرسختی وفادارانه درخت کاج را در زمستان تاریک و سرد می‌ستاید.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پروتستان‌های آلمانی قرن شانزدهم که مشتاق حذف نمادها و آثار کلیسای کاتولیک رومی بودند، هنگامی که درخت کریسمس را جایگزین صحنه‌های تولد عیسی مسیح کردند، به رونق زیادی آن بخشیدند. ظاهرا مارتین لوتر، اصلاح‌طلب مذهبی، این سنت را در پیش گرفت و تزئیناتی با شمع نیز به آن افزود.
ممنوع شدن جشن کریسمس به دلیل ضدمسیحی بودن
در قرن هفدهم شاهان انگلیسی به دلیل مشروعیت نداشتن این جشن در کتاب مقدس، از آن روگردان شدند. آن‌ها این جشن را در دهه ۱۶۵۰ ممنوع کردند و سربازانی در خیابان‌های لندن گشت می‌‌زدند تا کسانی را که جرات کرده بودند این روز را جشن بگیرند، بازداشت و مجازات کنند.
کریسمس در مستعمرات بریتانیا
مهاجران آلمانی سنت درختان کریسمس را در قاره آمریکا، زمانی که مستعمره بریتانیا بود، زنده نگه داشتند. بنجامین فرانکلین قبل از انقلاب آمریکا تخمین زد که دست‌کم یک سوم از جمعیت سفیدپوست پنسیلوانیا آلمانی بوده باشند.
با این حال، سنت آلمانی درخت کریسمس، عمدتا به دلیل تبار آلمانی خاندان سلطنتی بریتانیا، در ایالات متحده شکوفا شد.
از سال ۱۷۰۱ پادشاهان و ملکه‌های انگلیسی از کاتولیک شدن یا ازدواج کردن با کاتولیک‌ها منع شدند. آلمان، که از مجموعه‌ای از پادشاهی‌ها تشکیل شده بود، شاهزاده‌ها و شاهزاده‌خانم‌های پروتستان واجد شرایطی برای ازدواج در اختیار داشت. بسیاری از افراد خاندان سلطنتی بریتانیا، رسم آشنای درخت کریسمس را در محافل خصوصی حفظ کردند، اما ملکه ویکتوریا که مادر و نیز مادربزرگ پدری‌اش آلمانی بودند، این رسم را عمومی و مد روز کرد.
در حالیکه درخت‌های کریسمس به شکل پراکنده خانه‌های مهاجران آلمانی را در ایالات متحده را زینت می‌دادند، منتشر شدن تصویر یک تابلو حکاکی از ملکه ویکتوریا و درخت کریسمس او در سال ۱۸۵۰، باعث شد که این سنت به یک رسم معمول طبقه متوسط تبدیل شود.
دست‌آخر ۲۰ سال بعد، در سال ۱۸۷۰ بود که ایالات متحده کریسمس را در حکم «تعطیلات فدرال» به رسمیت شناخت.
جهانی شدن درخت‌های کریسمس و دور شدن از نمادی مذهبی
با گسترش نفوذ فرهنگ آمریکایی و بریتانیایی در سراسر جهان، درخت‌های کریسمس نیز در فضاهای جمعی، حتی در کشورهایی که عمدتا مسیحی نبودند، ظاهر شدند. مراکز خرید در دبی، امارات متحده عربی، هنگ‌کنگ و توکیو اینک به صورت مرتب درخت‌های کریسمس را برپا می‌کنند.
درخت کریسمس مدرن اینک به نمادی جهانی بدل شده است که دارای معانی مذهبی و نیز سکولار است. کاج‌های کریسمس، تزئین‌شده با چراغ‌های رنگارنگ، امید را تقویت می‌کنند و در تاریک‌ترین زمان سال، برای نیمی از جهان روشنایی را به ارمغان می‌آورند.
نسخه کامل این مطلب به قلم تروی بیکهام، استاد تاریخ در دانشگاه A&M تگزاس، نخستین بار در نشریه کانورسیشن منتشر شده است.
