گزارش سالانه مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران نقض شدید حقوق ایرانیان از سوی حکومت جمهوری اسلامی در سال رو به پایان میلادی (۲۰۲۲) را آشکار می‌کند. بر مبنای این گزارش که در سایت هرانا، ارگان خبری این نهاد حقوق بشری، منتشر شد، در بازه زمانی اول ژانویه تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، دست‌کم ۵۶۵ تن اعدام شدند و ۵۷۱ نفر نیز در اثر شلیک نیروهای نظامی و انتظامی جان‌ باختند. دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران هم منتقدان حکومت را در مجموع به حدود ۱۸ هزار ماه حبس محکوم کرده‌اند.

در گزارش سالانه هرانا، به مجموعه‌ای از نقض حقوق زنان، کودکان، کارگران، اصناف، زندانیان سیاسی، پیروان ادیان و فعالان سیاسی و مدنی در سال ۲۰۲۲ اشاره می‌شود. بر اساس این گزارش، در یک سال گذشته، گروه‌های مردمی برای مطالبه خواسته‌هایشان دست‌کم سه هزار و ۴۶ بار در ۳۱ استان ایران تجمع اعتراضی بر پا کرده‌اند.

مجازات اعدام

گزارش سالانه هرانا حاکی از آن است که در سال ۲۰۲۲، صدور و اجرای احکام اعدام در ایران ادامه یافته؛ به‌ طوری‌ که حکم اعدام ۵۶۵ تن اجرا شده است که پنج نفر از آنان هنگام ارتکاب جرم، کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند. بر اساس این گزارش، در یک سال گذشته ۹۲ نفر به اعدام محکوم شدند و اجرای احکام اعدام ۸۸ درصد بوده و صدور احکام اعدام نسبت به سال قبل هشت درصد افزایش داشته است. بیشترین اعدام‌ها به ترتیب در استان‌های سیستان و بلوچستان و البرز اجرا شدند.

بر اساس آمار موجود، دو درصد اعدام‌شدگان زن و ۸۹ درصد مرد بوده‌اند. همچنین گفته می‌شود که ۶۵ درصد آنان به صورت مخفیانه یا بدون اعلام در رسانه‌های رسمی اعدام شده‌اند.

گزارش هرانا حاکی از آن است که در یک سال گذشته، ۸۴۵ نفر هدف شلیک نیروهای نظامی و انتظامی قرار گرفتند که از این میان، ۵۷۱ تن جان خود را از دست دادند که ۲۲ تن آنان کولبر، ۹ تن سوخت‌بر و ۵۴۰ نفر مردم عادی بوده‌اند. همچنین ۲۷۴ نفر نیز به دلیل شلیک بی‌ضابطه ارگان‌های نظامی مجروح شده‌اند که از این تعداد، ۱۳۴ نفر کولبر، ۱۲۸ تن شهروند عادی و ۱۲ نفر سوخت‌برند.

حق آزادی بیان و اندیشه

گزارش هرانا در بخش حق آزادی اندیشه و بیان، حاکی از آن است که نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی تنها در طول یک سال دست‌کم ۲۲ هزار و ۶۵۵ تن را دستگیر و ۳۳۱ نفر را احضار کرده‌اند. در همین ارتباط، دو نشریه توقیف و ۱۲ رسانه هم مجرم شناخته شدند.

صدور احکام حبس و ممنوع‌الخروجی برای فعالان، اجرای احکام حبس، تفتیش منزل و محل کار، ضرب‌وشتم، مصادره اموال، جریمه نقدی، محرومیت از حقوق اجتماعی و اختلال در ارتباطات از جمله آزارهایی‌اند که علیه فعالان مدنی و سیاسی در ایران اعمال شدند. بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۲ در این حوزه، در مراجع قضایی جمهوری اسلامی ایران، برای ۷۱۱ نفر دست‌کم ۱۴ هزار و ۸۹۶ ماه حکم حبس صادر و برای دو نفر حکم ۹۹ ضربه شلاق اجرا شده است.

هرانا می‌گوید بازداشت مردم به بهانه مصادیق حوزه آزادی اندیشه و بیان، نسبت به سال ۲۰۲۱، دو هزار درصد افزایش یافته و صدور احکام قضایی در همین زمینه نیز ۲۳۰ درصد افزایش داشته است. همچنین صدور احکام حبس هم نسبت به سال گذشته (۲۰۲۱) ۴۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

گزارش‌های آماری از بازداشت مردم در حوزه‌های دیگر نیز نشان می‌دهد که در بخش حقوق قومی و ملی، در طول یک سال ۲۲۵ تن بازداشت شده‌اند که از این میزان، ۷۳ مورد بازداشت بدون ارائه حکم قضایی صورت گرفته است.

آزار پیروان سایر ادیان

در یک سال گذشته، فشارها و آزارهای جمهوری اسلامی ایران بر پیروان سایر ادیان افزایش یافت؛ به‌ طوری‌ که آمار نشان می‌دهد که در طول یک سال ۱۴۰ نفر در این خصوص بازداشت و ۱۰۲ نفر به نهادهای امنیتی احضار شدند. جمهوری اسلامی ایران ۶۴ تن از پیروان سایر ادیان را از ادامه تحصیل محروم کرده و تفتیش منزل، تخریب مکان‌های مذهبی، حبس، جریمه نقدی و ممنوع‌الخروجی دیگر آزارهایی بوده که علیه پیروان ادیان اعمال شده است. در سال ۲۰۲۲، همچنین ۷۹ نفر از پیروان ادیان در مجموع به سه هزار و ۴۳۲ ماه حبس و ۸۸۸ ماه تبعید محکوم شدند.

بر اساس گزارش هرانا، در میان پیروان سایر ادیان، شهروندان بهائی با بیش از ۶۴ درصد، بیشترین آزارها را متحمل شدند. در مراحل بعد نیز به ترتیب مسیحیان، اهل حق، اهل سنت، دراویش و سایر ادیان قرار دارند.

اصناف، کارگران و دانشجویان

در رابطه با حقوق مشاغل، اتحادیه‌ها و اصناف در سال ۲۰۲۲، دست‌کم یک هزار و ۲۸۹ تجمع صنفی برگزار شد که بیشتر این تجمع‌ها در ارتباط با مطالبات دستمزدی اصناف، اعتراض به شرایط بد اقتصادی و اعتراض به مدیریت ناکارامد نهادهای دولتی بود. بر اساس این گزارش، در حوزه اصناف نیز نسبت به ۲۰۲۱، بازداشت شهروندان یک هزار درصد، صدور احکام قضایی یک هزار و ۱۵۰ درصد و صدور احکام حبس نیز یک هزار و ۳۰۰ درصد بیشتر بود.

در بخش حقوق آکادمیک، بازداشت دانشجویان ۲۳۳ درصد بیشتر شده است. 

در حوزه کارگری، نیز صدور احکام حبس برای فعالان کارگری نسبت به سال قبل، ۳۰۰ درصد افزایش یافت. با این‌ حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که یک سال گذشته در نقاط مختلف ایران، دست‌کم ۲۶۶ تجمع کارگری برگزار شد.

زنان، کودکان و زندانیان

در حوزه حقوق کودکان و زنان، نیز گزارش‌ها از دست‌کم ۱۶۷ مورد بازداشت کودکان حکایت دارد. همچنین بر اساس این گزارش، ۳۲۲ تن از زنان به دلایل مربوط به فعالیت در حوزه حقوق زنان بازداشت و بالغ‌ بر یک هزار و ۷۰۰ نفر با عنوان «بدحجابی» احضار شدند. از سوی دیگر، ۳۲۴ زن به دلیل نوع فعالیت و ترویج سبک زندگی‌ خود تحت پیگرد قضایی قرار گرفتند و ۶۴ نفر هم به دلیل برگزاری یا شرکت در مهمانی خصوصی بازداشت شدند.

در رسته حقوق زندانیان نیز گزارش‌ها حاکی از موارد متعدد ضرب‌وشتم زندانیان، محرومیت از خدمات پزشکی، انتقال غیرقانونی به سلول انفرادی، تهدید و اعمال فشار، ممانعت از ملاقات، شکنجه روحی و فیزیکی، فقدان دسترسی به وکیل، محرومیت از حق تماس، اعتراف‌گیری، نگهداری در محیط نامناسب و قتل زندانیان به دست ماموران است.