فرونشست ۷۰ درصد دشت‌ها یکی دیگر از معضلات زیست‌محیطی‌ است که این روزها ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند. کارشناسان برداشت غیراصولی از چاه‌ها را اصلی‌ترین دلیل این اتفاق می‌دانند و شرایط را بحرانی ارزیابی می‌کنند. علیرضا الماس‌وندی، معاون تلفیق و امور تنظیم‌گری شرکت مدیریت منابع آب ایران، با بیان اینکه در برخی از بخش‌ها میزان برداشت آب‌های زیرزمینی بیشتر بوده است، گفت: «اکنون در دشت‌های استان‌های مشهد، تهران، قزوین، کرج، فارس، اصفهان، کرمان، یزد و به طور کلی ۷۰ درصد استان‌ها با موضوع فرونشست مواجه هستیم.»

الماس‌وندی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفت: «در حال حاضر، در برخی چاه‌ها ۱۲ تا ۱۳ سانتیمتر شاهد فرونشست زمین هستیم و ۷۰ درصد استان‌ها درگیر این مسئله شده‌اند که با کنترل برداشت منابع آب‌های زیرزمینی می‌توان این مسئله را مدیریت کرد.»

علیرضا الماس‌وندی در نشستی خبری در مورد آخرین وضعیت برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی و میزان فرونشست اعلام کرد که اگر میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی ادامه داشته باشد ایران در بخش‌های اقتصادی، جانی و محیط زیستی با مخاطراتی مواجه خواهد شد. او همچنین اعلام کرد که از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی آب‌های زیرزمینی، ۴۱۴ محدوده وارد نقطه بحران شده‌اند.

او با اشاره به اینکه متوسط جهانی میزان فرونشست دو سانتیمتر ثبت شده است، گفت: «بعضا دیده می‌شود که به‌دلیل افزایش میزان برداشت کشاورزی و چاه‌های غیرمجاز، این عدد در ایران بسیار بالاتر است که باید با تغذیه مصنوعی، انسداد چاه‌های غیرمجاز این مسئله را ساماندهی کنیم.»

اخبار مربوط به فرونشست زمین در روزهای گذشته، مورد توجه رسانه‌های داخل ایران قرار گرفته است. کاهش باران، نبود مدیریت منابع زیرزمینی و برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی دومینوی نابودی آب‌خوان‌ها را رقم زده است. پیش از این اعلام شده بود که از ۱۲ دشت چهارمحال و بختیاری تمامی آن‌ها در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند. این درحالی‌ است که ۴۸ درصد تامین منابع آب در ایران از طریق آب‌های زیرزمینی صورت می‌گیرد. سعید یوسف‌پور، سرپرست اداره‌ کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری، نیز اعلام کرده است که به‌دلیل برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت‌های چهارمحال و بختیاری آبخوان‌ها در حال تهی شدن‌اند.

او همچنین اعلام کرد که از ۱۲ دشت چهارمحال و بختیاری هشت دشت که عمدتا در مناطق پرجمعیت شهری‌اند ممنوعه و چهار دشت نیز ممنوعه بحرانی است. در همین حال، در برخی دشت‌های چهارمحال و بختیاری مانند دشت شهرکرد و خانمیرزا آثار فرونشست زمین مشهود است.

معاون تلفیق و امور تنظیم‌گری شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به آمار بارش‌ها در ایران گفت: «از ابتدای سال آبی یعنی مهرماه، بارندگی‌ها نسبت به سال قبل که آن هم سال خشکی بود کاهش داشته به طوری که تاکنون حدود ۵۴ میلی‌متر در کل کشور بارندگی اتفاق افتاده که این عدد نسبت به بلندمدت ۲۳ درصد کاهش داشته است و تنها در سه استان بوشهر، یزد، کهکیلویه و بویراحمد شاهد افزایش بارندگی‌ها نسبت به نرمال هستیم.»

الماس‌وندی با بیان اینکه ۶۰ میلیارد مترمکعب از آب‌های سطحی را مصرف می‌کنیم، گفت: «۳۸.۲ درصد در بخش کشاورزی، ۳.۲ درصد در بخش شرب و یک میلیارد مترمکعب در بخش صنعت استفاده می‌شود و حجم برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی نیز ۴۵ میلیارد مترمکعب است که عمده آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود به گونه‌ای که ۴۳.۸ میلیارد مترمکعب به این بخش اختصاص یافته ۵.۱ میلیارد مترمکعب را بخش شرب و ۱.۴ میلیارد مترمکعب را بخش صنعت مورد استفاده قرار می‌دهد.»

متولی فرونشست زمین در ایران مشخص نیست. اما اکنون بعد از سال‌ها، مسئولان جمهوری اسلامی تصمیم گرفتند تا به‌دنبال تعیین یک متولی برای آن باشند. اکنون شورای شهر تهران تصمیم گرفته است از طریق شورای عالی استان‎‌ها، لایحه‌ای را به مجلس ارائه دهد تا دستگاه مسئول برای مسئله فرونشست زمین در ایران مشخص شود.

محمدآقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران، گفت: «در حال حاضر، حدود ۲۹ استان درگیر فرونشست شدند و این در حالی است که فرونشست زمین پدیده‌ای غیرقابل برگشت است که علاوه بر اثرگذاری مستقیم بر سازه‌ها و زیرساخت‌ها در اطراف محدوده فرونشست، موجب بروز مخاطرات جانبی و کاهش تاب‌آوری در برابر سایر مخاطرات نیز می‌شود.»

این عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایسنا گفت: « ۵۵ سال از اولین گزارشات مشاهده فرونشست زمین در ایران می‌گذرد؛ اما متاسفانه علی‌رغم هشدارهای متخصصان امر تاکنون قوانین چندان کارآمدی در خصوص فرونشست وضع و اجرایی نشده است.»