به‌رغم تلاش طالبان برای معرفی و تثبیت برقع به عنوان حجاب اسلامی، دختران جوان در افغانستان از پوشیدن آن خودداری می‌کنند و به‌جایش عبای عربی با طرح‌های جدید می‌پوشند که از کشورهای مختلف وارد افغانستان می‌شود. در قانون امر به معروف و نهی از منکر رژیم طالبان که ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، در مردادماه ۱۴۰۳ توشیح (امضا) کرد، تاکید شده است که تمامی بدن زن باید پوشیده و پنهان باشد و در مکان‌های عمومی حتی صدای زن نباید به گوش مردان نامحرم برسد. 

با این حال، دختران جوان افغانستان نه‌تنها به این ماده قانون امر به معروف طالبان توجهی نمی‌کنند، که با خودداری از پوشیدن برقع، با فرامین سختگیرانه طالبان مقابله می‌کنند. خبرگزاری فرانسه در گزارشی تصویری که از مغازه‌های فروش برقع در شهر مزارشریف و کابل منتشر کرد نوشت به‌رغم اینکه طالبان برقع را «حجاب اسلامی» می‌دانند و به دختران و زنان توصیه می‌کنند آن را بپوشند، دختران جوان برای دور زدن فرمان حجاب اجباری از عباهای عربی که طرح‌های روز دارند و بدن آنان را هم می‌پوشاند استفاده می‌کنند.

خبرگزاری فرانسه نوشت که زنان جوان و شهری در افغانستان، به‌طور فزاینده‌ای از پوشیدن برقع آبیِ تمام‌قد با توری صورت، که به نماد سرکوب زنان تبدیل شده است، امتناع می‌کنند. طالبان از زمان بازگشت به قدرت در سال ۲۰۲۱، مثل دوران نخست حکومتشان از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، تفسیر بسیار سخت‌گیرانه‌ای از شریعت اسلامی را اعمال کرده‌اند.

در دور نخست حاکمیت طالبان بر افغانستان دختران و زنان از برقع استفاده می‌کردند؛ با فروپاشی طالبان و تشکیل حکومت جمهوری نیز هنوز زنان بسیاری در شهرها و روستاهای افغانستان برقع می‌پوشیدند، اما در دهه آخر حکومت جمهوری و به‌ویژه پس از افزایش دسترسی مردم به رسانه‌های اجتماعی و توسعه شهرها نسل جوان به برقع نه گفتند. 

خبرگزاری فرانسه در این مورد نوشت: «در عوض، زنان جوان مدهایی را دنبال می‌کنند که در کشورهای حاشیه خلیج فارس رایج است؛ بسیاری ترجیح می‌دهند عبای گشاد همراه با روسری حجاب و گاهی پوشش صورت، مانند نقاب عربستانی یا ماسک پزشکی بپوشند.»

تهمینه عادل، ۲۳ ساله و ساکن کابل، گفت: «نسل جدید هرگز پوشیدن برقع را نمی‌پذیرد، به‌خاطر طراحی و رنگش.» او که به دلیل ممنوعیت تحصیل دختران ناچار به ترک تحصیل در رشته اقتصاد شده است، افزود: «در دنیای شبکه‌های اجتماعی همه دنبال مد می‌روند. من عبایا را ترجیح می‌دهم، چون با آن راحتم.»

زنان جوان در کابل و مزارشریف می‌گویند عبایا و روسری تنوع بیشتری از نظر رنگ، جنس و طرح دارند و در مقایسه با برقع امکان بیشتری برای بیان هویت فردی فراهم می‌کنند.

راضیه خالق، زنی که در کارگاه خیاطی دوخت برقع در مزارشریف مشغول به کار است، می‌گوید: «فقط زنان مسن برقع می‌پوشند.» او افزود که خودش از ۱۳سالگی، مانند مادر و مادربزرگش، برقع می‌پوشیده، اما دخترش در دهه بیست زندگی‌اش، عبایا را انتخاب کرده است. «جوان‌ها عبایا می‌پوشند چون راحت‌تر است.»

000_329P3YT.jpg

برقع در افغانستان پیشینه‌ای طولانی دارد. در دوران نخست حکومت طالبان، استفاده از برقع اجباری بود و سرپیچی از پوشیدن برقع مجازات شلاق داشت. اما در دوره حکومت جمهوری استفاده از روسری رایج‌تر شد. طالبان در ماه‌های نخست پس از بازگشت به قدرت، ده‌ها زن و دختر را به‌دلیل پوشیدن روسری بازداشت کردند و شلاق زدند. طالبان همچنین زنان و دختران را از پوشیدن لباس‌های رنگی، چسبان و نازک منع و تاکید کرده‌اند که رنگ لباس باید تیره باشد.

طالبان حتی حجاب‌های ساده و شُل رایج در شهرها را نیز ممنوع و بیلبوردهایی در سراسر کشور نصب کردند که به زنان دستور می‌دهد دوباره برقع بپوشند. در برخی تابلوهای طالبان تصاویری از عبایا با ماسک صورت نیز حجاب مورد نظر این گروه ذکر شده است، اما تاکید مقام‌های این گروه بیشتر بر پوشیدن برقع به‌منزله «حجاب اسلامی» است.

سیف‌الاسلام خیبر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، به خبرگزاری فرانسه گفت: «مهم نیست که زنان برقع یا عبایا می‌پوشند، اما «مهم است که بدنشان پوشیده باشد.» 

نیها، ۲۲ ساله، گفت به‌دلیل نپوشیدن برقع در ساختمان‌های دولتی، که نیروهای طالبان از آن‌ها محافظت می‌کنند، توبیخ شده است. او افزود: «معمولا مجبور می‌شویم روسری‌مان را محکم‌تر کنیم یا ماسک پزشکی بزنیم.» 

گل‌محمد، فروشنده برقع در کابل که ۴۰ سال است این پوشش را می‌فروشد، گفت که امروزه بسیاری از برقع‌ها از چین وارد می‌شوند. برقع‌ها از نایلون ساخته می‌شوند نه از پنبه، و همین دلیل ارزانی آن‌ها است، اما پوشیدن آن تنفس را دشوار می‌کند. او گفت: «برقع چینی در زمستان خیلی سرد و در تابستان مثل آتش است. زن‌ها در آن عرق می‌کنند.»

عبایا.jpg

سابرینا، ۲۳ ساله از قندهار که تحت فشار و تهدید طالبان برقع پوشیده است، می‌گوید: «زندگی زیر برقع پر از سختی است.» سابرینا گفت فقط یک بار مجبور شده است برقع بپوشد، و به‌رغم تذکر و فشارهای طالبان از پوشیدن برقع خودداری کرده است. سابرینا درمورد پوشیدن برقع گفت: «نمی‌توانستم راهم را ببینم، نمی‌دانستم به راست می‌روم یا چپ. خیلی عجیب بود.»

طالبان در ژانویه ۲۰۲۲، زرمینه و تمنا پریانی را به دلیل آتش زدن برقع بازداشت و زندانی کردند. مبین خان، سخنگوی وقت پلیس طالبان در کابل، گفته بود که این دو خواهر، «حجاب اسلامی را به آتش کشیده‌اند» و این اقدام را توهین به «مقدسات دینی و فرهنگ اصیل افغانستان» خوانده بود.

در ادامه این اقدام، شماری دیگر از زنان و دختران در شهرهای کابل، هرات و مزارشریف به دلیل اینکه حجاب اجباری مورد نظر طالبان را رعایت نکرده‌اند بازداشت و زندانی شدند. 

سازمان ملل متحد و نهادهای ناظر بر وضعیت افغانستان شرایط این کشور را «آپارتاید جنسیتی» توصیف کرده‌‌اند و از رهبران این گروه خواسته‌اند به تعهداتشان در توافقنامه دوحه پایبند بمانند و از نقض گسترده حقوق بشر خودداری کنند، اما در سه سال و نیم گذشته تغییر مثبتی در رفتار طالبان با زنان رونما (مشاهده) نشده است.