وقتی جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، روز دوشنبه ۲۳ ژانویه گفت اتحادیه اروپا نمی‌تواند بدون حکم دادگاه، سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد، چنین به نظر رسید که سخنان او تلاشی است برای مخالفت با درخواست سیاستمداران اروپایی که خواستار تروریستی اعلام کردن این سازمان قدرتمند جمهوری اسلامی شده بودند.

اکنون این سوال مطرح است که اروپا چه اقدامی می‌تواند بکند تا سپاه در این فهرست قرار بگیرد و چنین اقدامی چه پیامدهایی خواهد داشت. نشریه نشنال در مقاله‌ای به بررسی این موضوع پرداخته است.

بورل پیش از شرکت در جلسه وزیران امور خارجه اروپا، به خبرنگاران گفت: «این موضوعی است که بدون تصمیم دادگاه نمی‌شود در موردش تصمیم گرفت. نمی‌توانید بگویید من شما را تروریست می‌دانم چون از شما خوشم نمی‌آید.»

با تصویب جدیدترین تحریم‌های شورای اروپا علیه جمهوری اسلامی در روز دوشنبه، فشارها بر بورل رو به افزایش است تا اقدامی علیه سپاه پاسداران صورت دهد.

اعضای پارلمان اروپا و پارلمان هلند از شورای اروپا درخواست کرده‌اند با سپاه برخورد کند، اما چنین درخواست‌هایی با تعجب برخی مقام‌های اروپایی مواجه شده است.

یکی از آن‌ها که نامش فاش نشده است به نشریه نشنال گفت یا سیاستمداران اروپا از روند مطلع نیستند یا قصد دارند پیامی «پوپولیستی» به مخاطبان داخلی‌شان بدهند.

او در ادامه افزود: «اتحادیه اروپا پبش از اقدام یک مرجع ذی‌صلاح ملی قدرتی ندارد، و این بر مبنای تصمیمی است که کشورهای عضو می‌گیرند.»

برخی تحلیلگران معتقدند اتحادیه اروپا مردد است زیرا هنوز به احیای برجام امید دارد.

اکنون چه می‌شود؟ قوانین اروپا چه می‌گوید؟

بر اساس موضع‌گیری عمومی شورای اروپا در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۱، مقابله با تروریسم، تروریسم زمانی مصداق دارد که اقدامی در راستای ایجاد رعب و وحشت باشد، دولت یا سازمانی بین‌المللی را وادار کند اقدامی صورت دهد یا از اقدامی خودداری کند، اساس ساختار سیاسی، قانونی، اقتصادی یا اجتماعی یک کشور یا سازمانی بین‌المللی را تخریب یا بی‌ثبات کند.

یک مقام اروپایی در گفت‌و‌گو با نشنال توضیح داد برای اینکه شورای اروپا سازمانی را تروریستی اعلام کند، یک نهاد مرجع ذی‌صلاح باید تصمیم بگیرد، که در واقع مرجعی قضایی در یکی از ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا است.

موضع‌گیری عمومی این است تصمیم باید «بر اساس شواهد یا مدارک موثق و مهم، یا محکومیت چنین اعمالی» باشد.

آیا دادگاه‌های اروپا تاکنون در مورد سپاه پاسداران حکم داده‌اند؟

پاسخ «خیر» است.

نشنال به نقل از مقامی اروپایی می‌نویسد به‌محض اینکه کشوری چنین تصمیمی بگیرد، می‌تواند آن را در شورا مطرح کند.

در بیشتر کشورهای اروپایی نظام قضایی کاملا مستقل است و همین موضوع، سیاستمدارانی را که درخواست کرده‌اند سپاه پاسداران سازمان تروریستی اعلام شود در موقعیتی دشوار قرار می‌دهد.

این مقام اروپایی به نشنال گفت: «آن‌ها نمی‌توانند از نظام قضایی بخواهند چنین کاری کند. به احتمال زیاد باید دادستان کل یا یک شهروند باشد. باید شواهد جمع‌آوری شود و این روند طول می‌کشد.»

قرارگیری سپاه در فهرست چه پیامدهایی دارد؟

پیامدهای قرار گرفتن در فهرست تروریستی سنگین‌تر از تحریم‌ها است.

تحریم ممنوعیت سفر و بلوکه شدن دارایی را در پی دارد، اما فرد تحریم‌شده اگر بگوید قصد دارد نشستی درباره تحریمش داشته باشد، همچنان می‌تواند ویزای اروپا را دریافت کند.

سازمان‌هایی که اتحادیه اروپا در گذشته تروریستی اعلام کرده است عبارت‌اند از داعش، القاعده، حماس، و شاخه نظامی حزب‌الله لبنان.

سیاستمدارانی که مسائل ایران را از نزدیک دنبال می‌کنند هشدار داده‌اند تصمیم اروپا به قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست باید محکم و مستدل باشد تا با چالش‌های قانونی مواجه نشود.

هانا نویمن، عضو پارلمان اروپا، در توییتی نوشت: «افزودن سپاه پاسداران به فهرست تروریستی و سپس اقدام دادگاه به لغو این تصمیم از همه بدتر خواهد بود.»

به گزارش وال‌استریت ژورنال، آلمان از وکلای اتحادیه اروپا سوال کرده بود آیا بر مبنای حکم دادگاه فدرال آمریکا در مورد دخالت سپاه پاسداران در بمب‌گذاری سال ۱۹۹۶ در عربستان سعودی، می‌‌شود سپاه پاسداران را در فهرست تروریستی قرار داد.

وکلا در پاسخ گفته‌اند دادگاه‌های اروپا می‌توانند حکم بدهند که شواهد و مدارک از اساس محکم و مستدل نیستند.

اتحادیه اروپا پیش‌تر سپاه پاسداران را تحریم کرده بود؟

بله، اتحادیه اروپا در گذشته سپاه پاسداران یا اعضایش و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی مرتبط را تحت چهار برنامه تحریمی مجزا قرار داده بود: به‌دلیل نقض حقوق بشر، به‌دلیل گسترش سلاح‌های کشتار جمعی، و به‌دلیل حمایت یا مشارکت در جنگ اوکراین و جنگ سوریه.

در ماه‌های گذشته، اتحادیه اروپا چند عضو سپاه پاسداران را به‌دلیل نقشی که در سرکوب خشونت‌آمیز اعتراض‌های اخیر در ایران داشتند تحریم کرده است.

اتحادیه اروپا سپاه پاسداران را در سال ۲۰۱۰ نیز تحریم کرده بود، به‌دلیل نقش آشکاری که در توسعه برنامه هسته‌ای ایران دارد. اما این تحریم‌ها امسال در چارچوب برجام لغو می‌شوند.

آیا راه دیگری هست؟

برخی تحلیلگران مانند جیسون برودسکی، مدیر سیاست‌گذاری سازمان غیرانتفاعی آمریکایی «اتحاد علیه ایران هسته‌ای»، معتقدند اتحادیه اروپا می‌تواند بدون اینکه منتظر حکم دادگاه بماند، سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد.

برودسکی به نشنال گفت این اقدام مسبوق به سابقه است.

فهرست تروریستی اروپا افرادی را شامل می‌شود که بر مبنای حکم دادگاه آمریکا وارد فهرست شده‌اند، مانند غلام شکوری، از اعضای سپاه پاسداران.

او در سال ۲۰۱۱ به‌دلیل طرح ترور سفیر عربستان سعودی در واشنگتن متهم شناخته شد و بر اساس همان اتهام در فهرست تروریستی اروپا قرار گرفت.

به گفته برودسکی، اروپا در حال حاضر اراده سیاسی برای قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست را ندارد زیرا مقام‌های اروپایی همچنان به احیای برجام امید دارند.

او به نشنال گفت: «مردم ایران شعار می‌دهند: مرگ بر سپاه. ایستادن کنار آن‌ها اقدامی بسیار محکم و قدرتمند است.»