ستاره‌شناسان نخستین نمونه از نوع بسیار نادر منظومه ستاره‌ای را مشاهده کرده‌اند که قرار است روزی در یک انفجار «فوق‌العاده قدرتمند» تولید طلا منفجر شود.

دانشمندان دانشگاه هوانوردی امبری-ریدل در ایالات متحده گفتند چنین ستاره‌هایی که قرار است به انفجارهای «گران‌نواختری» [کیلونوایی] تبدیل شوند، به قدری نادرند که تنها حدود ۱۰ منظومه از این دست در کل کهکشان راه شیری وجود دارد.

دانشمندان خاطرنشان کردند بررسی این سامانه‌ها که قرار است منفجر شوند، می‌تواند چگونگی شکل‌گیری چنین انفجارهایی را آشکار و همچنین منشا سنگین‌ترین عناصر گیتی از جمله طلا، اورانیوم و توریوم را روشن کند.

تحقیقات قبلی نشان داده بود که این انفجارها زمانی رخ داد که دو شی‌ء کیهانی بسیار کوچک و متراکم، معروف به ستاره‌های نوترونی، با هم ادغام شدند.

محققان در مقاله جدیدی که هفته گذشته در مجله نیچر منتشر شد، منظومه ستاره‌ای عجیب تازه‌کشف‌شده‌ای به نام سی‌پی‌دی-۲۹۲۱۷۶ را که در فاصله  ۱۱ هزار و ۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، شرح می‌دهند.

دانشمندان با استفاده از تلسکوپ ۱.۵ متری اسمارتز در شیلی، توانستند درباره ویژگی‌های مداری و انواع ستاره‌هایی که این منظومه  را تشکیل دادند، نتیجه‌گیری کنند.

آن‌ها دریافتند که این منظومه ستاره‌ای در فرایند تبدیل شدن به یک «ابرنواختر به‌شدت‌تهی» که بیشتر جو بیرونی آن از میان رفته است، به طرز عجیبی از یک ستاره نوترونی و یک ستاره پرجرم دیگر نزدیک در حال چرخش تشکیل شده‌ بودند.

نوئل دی ریچاردسون، یکی از نویسندگان این مقاله، از دانشگاه هوانوردی امبری-ریدل، در اظهاراتی توضیح داد: «برای اینکه روزی یک کیلونوا ایجاد شود، ستاره دیگر نیز باید به عنوان یک ابرنواختر بسیار تهی منفجر شود تا این دو ستاره نوترونی بتوانند در نهایت با هم برخورد کنند و ادغام شوند.»

آندره نیکلاس شنه، یکی دیگر از نویسندگان این مقاله، گفت: «اخترشناسان مدت زمانی طولانی در خصوص شرایط دقیقی که در نهایت می‌تواند به کیلونووا بینجامد، گمانه‌زنی می‌کردند.»

دکتر شنه گفت: «این نتایج جدید نشان می‌دهد که دست‌کم در برخی موارد، یک جفت ستاره نوترونی دوقلو، زمانی که یکی از آن‌ها بدون انفجار ابرنواختری رایج ایجاد شده باشد، می‌توانند با هم ادغام شوند.»

در حالی که کهکشان راه‌شیری دارای دست‌کم ۱۰۰ میلیارد ستاره شناخته شده است، چنین کیلونواهایی به قدری نادرند که سامانه دوتایی که به آن‌ها منجر شود، «در اصل یک سامانه [با احتمال وجود] یک به ۱۰ میلیاردی» است.

دکتر شنه توضیح داد: «قبل از مقاله ما برآورد این بود که در کهکشان مارپیچی مانند کهکشان راه‌شیری تنها باید یک یا دو سامانه از این دست وجود داشته باشد.»

با این حال، دانشمندان گفتند که این انفجار قریب‌الوقوع نیست.

ممکن است دست‌کم یک میلیون سال طول بکشد تا این ستاره عظیم به زندگی خود پایان دهد و یک ستاره نوترونی دوم از خود به جا بگذارد.

دانشمندان توضیح دادند که پس از آن، زمانی که این دو ستاره نوترونی در نهایت با یکدیگر ادغام شوند، انفجار کیلونوایی حاصل امواج گرانشی قدرتمندی تولید خواهد کرد و مقدار زیادی عناصر سنگین مانند طلا و نقره از خود به جا می‌گذارد.