اجرای طرح سراسری توزیع کالابرگ الکترونیکی در فاصله دو هفته مانده تا پایان سال ۱۴۰۱ در ایران به اجرا گذاشته شد.

کالابرگ الکترونیک یا همان کوپن دهه ۶۰ که یک سالی می‌شود در ایران سر زبان‌ها افتاده است، عاقبت پس از چکش‌کاری‌ها و تعلل‌های فراوان به اجرا درآمد. این کالابرگ الکترونیک همان کوپن ۳۰ سال پیش است که حالا به شکل کارت‌های الکترونیکی و اعتباری درآمده است.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با صدور اطلاعیه‌ای رسما، از آغاز توزیع سراسری کالابرگ الکترونیکی در سرتاسر ایران خبر داد.

این طرح پیش‌تر و به‌ طور آزمایشی در چهار استان هرمزگان، قزوین، مرکزی و گیلان اجرا شده بود و دولت حالا اجرای سراسری آن را آغاز کرده است.

آن‌طور که در این اطلاعیه آمده، «در این طرح، اعتبار کلیه خانوارهای یارانه‌بگیر شارژ شده است و آنان می‌توانند یک ماه زودتر از دریافت یارانه نقدی، از این اعتبار برای خرید ۱۰ قلم کالای اساسی مشمول طرح ملی کالابرگ الکترونیک استفاده کنند».

در این طرح، دارندگان کالابرگ الکترونیکی تنها می‌توانند از فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، افق کوروش، دیلی مارکت، جانبو و برخی خرده‌فروشی‌ها خرید کنند.

مقام‌های دولتی می‌گویند طرح کالابرگ الکترونیکی کاملا اختیاری است و «هیچ عنوان به معنای حذف یارانه نیست، بلکه شارژ حساب یارانه‌بگیران برای ماه بعد است». آن‌ها همچنین مدعی‌‌اند این طرح با اهداف مشخصی از جمله حمایت از «اقشار ضعیف» و «جلوگیری از تورم» به اجرا درآمده و تنها برای خانوارهایی است که یارانه دریافت می‌کنند.

در جریان حذف ارز ترجیحی کالاهای اساسی، مجلس موافقت با حذف این ارز را به این مشروط کرد که دولت برای جبران اثر حذف یارانه ارزی این کالاها بر معیشت مردم، راهکاری ارائه دهد. در نهایت مقرر شد اجرای طرح کالابرگ الکترونیک بر مبنای قیمت کالاهای اساسی در شهریور ۱۴۰۰ در دستور کار قرار بگیرد؛ اما در ابتدای کار، به‌ دلیل مهیا نبودن زیرساخت‌های موردنیاز، این طرح به طور آزمایشی در چهار استان به اجرا درآمد.

آن‌طور که روزنامه «همشهری» نوشته، ارزش ریالی سبد تعیین‌شده در طرح کالابرگ معادل ۵۳۰ هزار تومان است که حدود ۳۰۰هزار تومان آن از محل اعتبار یارانه تسویه می‌شود و مابقی را مردم می‌پردازند. 

البته خرید همه این اقلام اجباری نیست و افراد می‌توانند به هر میزان از هر کدام از این کالاها و از هر مارکی خرید کنند؛ اما سقف اعتبار اختصاص‌یافته به هر فرد از میزان یارانه نقدی او فراتر نخواهد رفت.

مجلس با اجرای سراسری این طرح به دولت اجازه داد به منظور «جبران کاهش قدرت خرید دهک‌های پایین درآمدی» در سال ۱۴۰۲، علاوه بر یارانه نقدی و معیشتی، کالابرگ الکترونیکی هم به آن‌ها بدهد.

محسن دهنوی در جریان بررسی این موضوع در صحن علنی مجلس، گفت که این مجوز در پی کاهش قدرت خرید مردم، به دولت داده شد. به گفته دهنوی، دولت در سال ۱۴۰۱ نیز مجوز ارائه کالابرگ داشت، اما آن را به اجرا نگذاشت حالا مجلس برای سال آینده «منابع لازم» برای اجرای این طرح را در نظر گرفته است.

علی بابایی کارنامی، یکی دیگر از نمایندگان مجلس، در مخالفت با اجرای این طرح گفت که «تجربه نشان داده است این منابع صرف ذی‌نفعان نخواهد شد».

روزنامه تعادل نیز با ابزار تردید درباره موفقیت‌آمیز بودن این طرح نوشت که محدودیت‌های درآمدی و نبود اعتماد باعث شده است مردم یارانه نقدی را به کالابرگ یا کوپن ترجیح دهند.

این روزنامه افزود: «چند ۱۰ میلیون ایرانی در خانوارهای مختلف از نظر اقتصادی به شرایطی رسیده‌اند که برای ادامه زندگی به حمایت‌های دولتی نیاز دارند و این زنگ خطر می‌تواند در آینده به تشدید فقر منجر شود.»