این بزرگترین مطالعه تاریخ درباره این موضوع است؛ مسئله‌ای که بر«زندگی صدها میلیون انسان» اثر می‌گذارد و «بیدارباشی» است برای سران کشورهای جهان، در بیست و پنجمین اجلاس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد.
مطالعه جدید و گسترده‌ای نشان داد نرخ بی‌سابقه کاهش اکسیژن در اقیانوس‌ها به دلیل تغییر اقلیم، آلودگی فاضلاب و فعالیت‌های کشاورزی، باعث گسترش سریع «مناطق مرده» در اقیانوس‌های جهان شده و موجب بروز تهدید زیستی برای زیست‌بوم‌ها و حیات دریایی شده است.
میزان کلی اکسیژن در اقیانوس‌ها تا حدود ۲ درصد افت کرده و تعداد «مناطق مرده» که به عارضه کم‌اکسیژنی دچار شده‌اند (یعنی میزان کاهش اکسیژن در آن‌ها به مرز خطرناکی رسیده) از ۴۵ نقطه در دهه ۶۰ میلادی، به دست کم ۷۰۰ منطقه در حال حاضر رسیده. این مناطق دارند از این ترکیب حیات‌بخش تهی می‌شوند و هزاران کیلومتر مربع از سطح اقیانوس‌ها در معرض چنین خطری قرار گرفته است.
بسیاری از جانداران دریایی بزرگ‌تر و فعال‌تر مانند کوسه، نیزه‌ماهی و ماهی تن نمی‌توانند در این مناطق زندگی کنند و در درازمدت در معرض خطر انقراض دسته‌جمعی قرار دارند مگر آنکه روند فعلی برعکس شود.
دن لافولی، نویسنده همکار این گزارش، گفت: «انتشار کربن همچنان رو به افزایش است و این شاید آخرین هشدار بیدارباش درباره بلاهایی باشد که بشر افسارگسیخته بر سر اقیانوس‌های جهان می‌آورد.»
این مطالعه توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت(IUCN) ، انجام شده، مطالعه‌ای که بزرگترین پژوهش موجود درباره علل و اثرات اکسیژن‌زدایی از اقیانوس‌هاست و خود این مؤسسه آن را «یکی از هولناک‌ترین اثرات جانبی تغییر اقلیم بر اثر عوامل انسانی» توصیف می‌کند «که وقوع آن کمتر از آنچه باید گزارش شده است».
REUTERS/Lucas Jackson
نتایج این مطالعه را در اجلاس امسال تغییر اقلیم سازمان ملل، که در مادرید برگزار شد، ارائه دادند. این اجلاس را آخرین فرصتی دانسته‌اند که امضاکنندگان توافق‌نامه پاریس، برای اطمینان از امکان وصول به هدف این توافق‌نامه در اختیار دارند. طبق این توافق‌نامه قرار است کاری کنند که متوسط دمای جهان در حد یک و نیم درجه سانتیگراد بالاتر از دوره پیشاصنعتی بماند و بیشتر نشود.
سران کشورهای جهان و هیئت‌های شرکت‌کننده در این اجلاس در تلاشند برای تجارت گازهای گلخانه‌ای و ایجاد نظام‌های جبران خسارت برای کشورهای فقیرتری که درگیر اثرات سوء تغییر اقلیم هستند، قوانین بین‌المللی جدیدی وضع کنند. بسیاری از کشورها نیاز دارند پیش از پایان مهلت ۵ ساله‌ای که در سال ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد، درباره جزئیات اهدافی که برای ۲۰۳۰ و ۲۰۵۰ مقرر شده صحبت کنند.
دکتر گرتل آگویلار، معاون مدیر کل اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، گفت: «برای مهار کاهش اکسیژن در اقیانوس‌ها و سایر اثرات فاجعه‌بار تغییر اقلیم، سران جهان باید متعهد شوند فوراً و تا حد زیادی از میزان گازهای گلخانه‌ای که وارد هوا می‌کنند بکاهند. اثرات ناگواری که این پدیده می‌تواند بر شیلات و جوامع ساحلی آسیب‌پذیر بگذارد، ضرورت اجرای تصمیماتی را که در بیست و پنجمین اجلاس تغییر اقلیم سازمان ملل گرفته شده، بیش از پیش نشان می‌دهد.»
ممکن است ۲ درصد کاهش ناچیز به نظر برسد، اما جریان‌های اقیانوسی که پر از مواد مغذی‌اند ولی اکسیژن کمی دارند در تشکیل بعضی از مناطق سرشار از گونه‌های گیاهی و جانوری نقش مهمی دارند. یعنی این پناهگاه‌های مهم حیات به طور خاص‌تری به کوچک‌ترین تغییرات در میزان اکسیژن موجود در اقیانوس‌ها حساسند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این اتحادیه در بیانیه‌ای گفت اثراتی که بر جریانات اقیانوسی می‌گذاریم «در نهایت وضعیت آن‌ها را به هم می‌ریزد و بر زندگی صدها میلیون انسان اثر می‌گذارد». در ادامه این بیانیه آمده کمبود اکسیژن «دارد روز به روز بیشتر تعادل حیات را به هم می‌زند». و گونه‌های موجود در این مناطق چون تحمل چنین شرایطی را ندارند، می‌میرند.
دکتر لافولی به روزنامه نیویورک تایمز گفت میزان کمبود اکسیژنی که هم‌اکنون ثبت شده، به قدری چشمگیر است که بر چرخه عناصر موجود در سیاره زمین، مانند نیتروژن و فسفر نیز اثر می‌گذارد؛ عناصری که «برای حیات روی زمین ضروری‌اند».
جهان بر مشکلات ماهی‌گیری بیش از حد و آلودگی پلاستیکی تمرکز دارد، حال آنکه این گزارش نشان می‌دهد که «اکسیژن محلول، مهم‌ترین متغیر محیط زیستی برای زیست‌بوم‌های دریایی است که چنین اهمیت زیست‌شناختی‌ای دارد و در اثر فعالیت‌های بشری طی چنین مدت کوتاهی تغییراتی به این شدت داشته».
کمبود اکسیژن اقیانوس‌ها به خاطر ورود بیش از حد مواد مغذی به آن‌ها، به علت کشاورزی و ورود سایر آلودگی‌هاست، اما عامل اصلی این پدیده گرمایش جهانی است.
در ماه ژانویه دکتر جان آبراهام، استاد علوم گرمایی، نوشت در طول دو دهه اخیر دمای اقیانوس‌ها هر سال بیشتر از سال قبل می‌شود و میزان گرمایش اقیانوس‌ها هم‌ارز گرمایش حاصل از انفجار پنج بمب اتمی به قدرت بمب هیروشیما در هرثانیه است.
این پدیده در کل به شدت بر میزان گرمایش جهانی اثرگذار است.
تا به حال اقیانوس‌ها نقش حائل را بازی کرده‌اند و بیش از ۹۰ درصد گرمای حاصل از انتشار گازهای گلخانه‌ای را جذب کرده‌اند.
دکتر لافولی گفت اگر گرمایی که اقیانوس‌ها از سال ۱۹۵۵ به بعد جذب کرده‌اند، به جای آن به لایه‌های پایینی جو نفوذ کرده بود، الآن دمای هوای خشکی‌های زمین ۳۶ درجه سانتیگراد گرم‌تر از این بود.
اقیانوس‌ها هرچه گرم‌تر می‌شوند بیشتر گسترش می‌یابند. یعنی افزایش سطح آب دریاها بیش از آنکه محصول آب شدن یخ‌های قطبی باشد محصول گرمایش اقیانوس‌ها است.
علاوه بر این‌ها، اقیانوس‌ها حدود یک سوم گازهای گلخانه‌ای تولیدی را جذب می‌کنند. اما مطالعات نشان داده هرچه اقیانوس‌ها گرم‌تر شوند این فرایند جذب کندتر می‌شود. در نتیجه این گازها بیشتر در جو می‌مانند و باعث گرمایش بیشتر هوا می‌شوند.
به نظر می‌رسد این فرایند جذب به نفع حیات موجودات روی خشکی باشد، اما در واقع منجر به اسیدی شدن اقیانوس‌ها می‌شود. گمان می‌رود آب اقیانوس‌ها هم‌اکنون ۲۶ درصد اسیدی‌تر از دوره پیشاصنعتی باشد.
بر مبنای این گزارش، انتظار می‌رود تا سال ۲۱۰۰، سه تا چهار درصد از اکسیژن موجود در اقیانوس‌ها کم شود. اما لایه یک کیلومتری نزدیک به سطح آب - که تراکم گونه‌ها نیز در آن بیشتر است، بیشتر تحت اثرات سوء این پدیده قرار می‌گیرد تا نقاط عمیق‌تر اقیانوس‌ها که حیات کمتری در آن‌ها جریان دارد.
مینا اِپس، مدیر برنامه جهانی دریایی و قطبی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، گفت: «برای غلبه بر اثرات کمبود اکسیژن در اقیانوس‌ها و برعکس کردن روند آن، باید اقدام جهانی فوری صورت گیرد. تصمیماتی که در این اجلاس تغییر اقلیم گرفته می‌شود، مشخص خواهد کرد که آیا اقیانوس‌ها همچنان سرشار از تنوع گونه‌های زیستی خواهند ماند، یا نواحی دریایی پر اکسیژن و پر از این گونه‌ها به تدریج برای همیشه از بین خواهند رفت.»
© The Independent
