گزارش‌ها حاکی از آن است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اساس توافقی که ماه اسفند با تهران حاصل شد، نصب مجدد دوربین‌ها در برخی از تاسیسات هسته‌ای ایران را آغاز کرده است.
به گزارش وب‌سایت انجمن کنترل تسلیحات، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مصاحبه‌ای مطبوعاتی که اول آوریل داشت، اعلام کرد که آژانس «با نصب دوربین‌ها و اتصال مجدد برخی سیستم‌های نظارت آنلاین» فعالیتش را در ایران از سر می گیرد.
او با بیان اینکه روند نصب دوربین‌ها چند هفته طول می‌کشد، اظهار امیدواری کرد آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران نظارت بیشتری داشته باشد. گروسی نصب مجدد تجهیزات نظارتی را با عنوان «تنش‌زدایی» از برنامه هسته‌ای ایران توصیف کرد.
مقام‌های ایرانی هنوز درباره نصب مجدد دوربین‌های نظارتی اظهارنظری نکرده‌اند، با این حال لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال، نیز در توییتی خبر داد که روند نصب دوباره تجهیزات نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران آغاز شده است.
گروسی پیش‌تر در سال ۲۰۲۲، پس از اینکه ایران دوربین‌های نظارتی را از برخی تاسیسات و مانیتوری که غنی‌سازی اورانیوم در نیروگاه نطنز را ردیابی می‌کرد، حذف کرد، در مورد شکاف در نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران نگرانی‌هایی را مطرح کرده بود.
جمهوری اسلامی که دسترسی آژانس به برخی تاسیسات را به عنوان بخشی از تلاش در راستای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده برای لغو تحریم‌ها به حالت تعلیق درآورده بود، در نهایت موافقت کرد به دوربین‌ها اجازه دهد به نظارت بر آن مکان‌ها ادامه دهند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از زمانی که ایران دوربین‌های نظارتی را خاموش کرد، هیچ کنترلی بر آن تاسیسات وجود نداشت تا اینکه پس از سفر گروسی به ایران، جمهوری اسلامی موافقت کرد تجهیزات نظارتی خاصی را مجددا نصب کند. در این توافق، سازمان انرژی اتمی ایران متعهد شد به آژانس اجازه دهد راستی‌آزمایی و نظارت مناسب بیشتری انجام دهد.
پس از اعلام این توافق، سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد محتویات توافق تفاسیر متفاوتی ارائه دادند و هر کدام روایت خود را بازگو کردند.
اکنون با وجود تایید گروسی مبنی بر پیشرفت اجرای این طرح، مشخص نیست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چقدر از نظارت افزایش‌یافته سود خواهد برد. گروسی این را هم مشخص نکرد که آیا ایران به آژانس اجازه خواهد داد یک مانیتور آنلاین در تاسیسات غنی‌سازی فردو نصب کند یا خیر. این در حالی است که آژانس در ماه ژانویه اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۸۴ درصد را شناسایی کرد که بسیار بالاتر از سطح مجاز فعالیت ایران محسوب می‌شود. بر اساس برجام، ایران به مدت ۱۵ سال از غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات فردو منع شده و بر همین اساس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سایت بر خلاف تاسیسات نطنز، دستگاه‌های نظارتی آنلاین نصب نکرد.
گروسی همچنین در مورد اینکه آیا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به فیلم‌های ضبط‌‌شده از دوربین‌ها دسترسی خواهد داشت یا تنها در صورت احیای برجام یا مذاکره برای یک توافق جدید، تهران اطلاعات را تحویل خواهد داد، اظهارنظری نکرده است.
این‌ها در شرایطی است که چشم‌انداز هرگونه توافق دیپلماتیک بین ایالات متحده و ایران بسیار دور به نظر می‌رسد. مقام‌های ایران و کشورهای اروپایی شریک برجام (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در ماه مارس در نروژ دیدار کردند اما به نظر نمی‌رسد در بحث‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران و برجام پیشرفتی حاصل شده باشد.
با اینکه هنوز هیچ یک از طرفین به طور رسمی اعلام نکرده‌اند که مذاکرات احیای برجام دیگر در دستور کار نیست، شواهد نشان می‌دهد سرکوب معترضان در داخل ایران، حمایت جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ اوکراین و همچنین تنش‌های منطقه‌ای، بازگشت به دیپلماسی را پیچیده کرده است.
از سوی دیگر اسرائیل همچنان به فشار بر ایالات متحده برای بازنگشتن به برجام ادامه می‌دهد. اسرائیل اکنون چین را نیز برای مهار پیشرفت‌های هسته‌ای ایران تحت فشار گذاشته است. الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل، در گفت‌وگویی اعلام کرد که در تماسی تلفنی از وزیر خارجه چین خواسته است که «در ایران نفوذ کند تا پیشرفت در برنامه هسته‌ای متوقف شود».
با این حال پکن که به‌تازگی در توافق بین ایران و عربستان سعودی نقش میانجی را ایفا کرده و در هفته اول آوریل میزبان وزرای خارجه دو کشور بوده، تاکنون هیچ نشانه‌ای از تمایل برای استفاده از نفوذش برای کاهش تنش‌های هسته‌ای نشان نداده است.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در تازه‌ترین سخنرانی خود با خبرنگاران در روز یازدهم اردیبهشت، درباره فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و تاثیر توافق اخیر ایران و عربستان سعودی بر این موضوع گفت: «ما فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را برای هیچ طرفی مشکل‌ساز نمی‌دانیم. ایران عضو آژانس و ان‌پی‌تی است و اقدام‌هایش تحت نظارت آژانس انجام می‌شود و اعضای آژانس می‌توانند از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای برای تامین نیازهای خود استفاده کنند.»
ادعای ایران درباره استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در شرایطی است که پیش‌تر مقام‌هایی از جمله کمال خرازی، وزیر امور خارجه سابق، محمدجواد لاریجانی، معاون پیشین وزارت خارجه، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و اسماعیل کوثری، فرمانده سابق سپاه پاسداران، درباره توانایی ساخت بمب اتم در ایران ادعاهایی را مطرح کرده‌اند. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به حرام بودن استفاده از سلاح هسته‌ای اشاره کرده، اما متن چنین فتوایی از او هرگز منتشر نشده است.
