چرا جمهوری اسلامی به ۲۰۰ هزار شبه‌نظامی در عراق نیاز دارد؟

شاید دنباله حمایت مالی جمهوری اسلامی ایران از گروه‌هایی مانند جهاد اسلامی فلسطینی در غزه و کرانه باختری به عراق برسد

حشد الشعبی در سال ۲۰۱۴ و با فتوای آیت‌الله علی سیستانی ایجاد شد- Sabah ARAR / AFP

نشریه اورشلیم‌ پست در تحلیلی درباره نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران در عراق به گزارشی اشاره کرد که هفته گذشته در «میدل‌ایست آی» منتشر شد و بر اساس اسناد مرتبط با پیش‌نویس بودجه عراق نوشت که «گروه شبه‌نظامی حشد الشعبی طی دو سال گذشته دو برابر بزرگ‌تر شده و به این ترتیب به سومین نیروی بزرگ عراق تبدیل شده است».

گزارش فوق همچنین ادعا کرد که گروه حشد‌الشعبی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران، که در سال ۲۰۱۸ به یک نیروی رسمی مورد حمایت دولت بدل شد، اکنون به بودجه دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلاری نیاز دارد. 

حشد الشعبی در سال ۲۰۱۴ و با فتوای آیت‌الله علی سیستانی ایجاد شد که مردان جوان را به دفاع از بغداد در مقابل حمله‌های داعش در آن سال ترغیب کرد. نهایت آن شد که شمار زیادی از مردان به واحدهای مختلف آن شتافتند. ده‌ها گردان حشد الشعبی وجود داشت که اغلبشان با شبه‌نظامیان مختلف موجود در آن زمان مرتبط بودند؛ گروه‌هایی چون بدر که قدمتشان به دهه ۱۹۸۰ میلادی بازمی‌گردد. برخی گروه‌ها از جمله کتائب حزب‌الله با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارتباط نزدیک دارند. برخی از آن‌ها از جمله عصائب اهل‌ الحق متعلق به قیس خزعلی، و جنبش مقاومت اسلامی حزب‌الله النجبا، نیز در سال‌های گذشته اسرائیل را تهدید کرده‌اند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

تحلیلگر اورشلیم‌ پست می‌گوید مهم آن است که گروه‌هایی که شمار نیروهایشان از چند هزار نیروی مسلح فراتر نمی‌رفت، زیر یک چتر بزرگ جنگجویانی ۱۰۰ هزار نفری را تشکیل دادند. سپس دولت تحت حمایت غرب حیدر العبادی را مجبور کردند تا آنان را به یک نیروی رسمی تبدیل کند. بعد زمانی که جمهوری اسلامی، قاسم سلیمانی و حشد الشعبی دولت عبادی را برای ناکام کردن همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان در سال ۲۰۱۷ تحت فشار گذاشتند، حشد الشعبی کنترل بخش‌هایی از کشور را به دست گرفت. این مدل مورد نظر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایران، حزب‌الله در لبنان، و حوثی‌ها در یمن بود، اما از برخی جهات حتی قدرتمندتر از این موارد بود. 

اکنون ظاهرا این گروه‌ها پول بیشتری را برای ارتش در سایه متشکل از شبه‌نظامیان طلب می‌کنند. مشخص نیست که آیا این مردان نیروهای آماده رزم‌اند یا صرفا واحدهای صوری و کاغذی‌اند که کارکردشان جذب و منحرف کردن منابع محدود دولت عراق است تا پول بتواند به سمت تهران یا سوریه جریان یابد، جایی که برای تهدید نیروهای آمریکایی و اسرائیلی مصرف می‌شود. 

البته، این یک موقعیت کلاسیک به سبک رامسفلد «شناخته‌های ناشناخته» است. اگر حشد‌ الشعبی آن‌قدر بزرگ است که ۲۳۸ هزار نیروی جنگی دارد، این مردان کجا مورد استفاده قرار خواهند گرفت. اورشلیم‌ پست مجددا به مقاله «مید‌ل‌ایست آی» ارجاع داد و نوشت که «هرچند معلوم نیست که این اعداد منعکس‌کننده شمار واقعی پرسنل گروه باشند، حشد و دیگر بازوهای نیروهای امنیتی مشکوک به بیشتر جلوه دادن شمار نیروهای خودند تا بودجه دولت را صرف مصارف دیگر کنند».

در سال‌های اخیر، شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران در عراق اغلب تهدید کرده‌اند که به هر جنگی علیه اسرائیل در منطقه خواهند پیوست. این می‌تواند بخشی از طرح تهران برای «یکپارچه‌سازی» جبهه‌ها علیه اسرائیل باشد که در آن جمهوری اسلامی از حماس، جهاد اسلامی فلسطینی، حزب‌الله و دیگران در جبهه خود علیه اسرائیل استفاده می‌کند؟ 

اورشلیم‌ پست می‌گوید این‌ها نیروهای بالقوه در خدمت جمهوری اسلامی ایران‌اند که از بودجه عراق تامین می‌شوند و در حالی که مردم بصره آب سالم ندارند، بودجه شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی برقرار است. چندین سال پیش این گروه‌ها در سرکوب تجمع‌های اعتراضی مردمی در عراق مشارکت کردند. 

همچنین ادعاهایی مطرح شده است مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی از شبه‌نظامیان در عراق علیه جوامع کرد آن کشور نیز استفاده می‌کند. بنابراین این احتمال وجود دارد که جمهوری اسلامی ایران در حال تشکیل ارتش در سایه در عراق باشد، یا منابع عراق را بدزدد یا شبه‌نظامیانش را برای جنگ علیه آمریکا و اسرائیل آماده کند. ایران در گذشته موشک‌ها و پهپادهایش را به عراق منتقل کرد و به این شبه‌نظامیان تحویل داد. در ماه مه ۲۰۲۱ نیز یک پهپاد از عراق به مقصد اسرائیل پرواز کرد. 

اورشلیم‌ پست در آخر می‌گوید که شاید دنباله حمایت مالی جمهوری اسلامی ایران از گروه‌هایی مانند جهاد اسلامی فلسطینی در غزه و کرانه باختری به عراق برسد. اگر ایران می‌تواند میلیون‌ها دلار از عراق را صرف شبه‌نظامیان خود کند، پس منطقی است که بتواند این بودجه را به مسیری که به حمایت از جهاد اسلامی فلسطینی برسد، منحرف کند. تصویر کلی این است که هرگونه گسترش منابع برای شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی در عراق خبری ناگوار برای بغداد، ایران، سوریه، لبنان و کل منطقه است.