شبکه خبری «سی‌ان‌ان» با انتشار گزارشی در روز جمعه، ۲۶ مه ۲۰۲۳، به بررسی چگونگی ارسال تسلیحات از خاک ایران به خاک روسیه پرداخت؛ فرایندی که مسیر اصلی آن آب‌های دریای خزر است و به‌گزارش این شبکه خبری کشورهای غربی تاکنون هیچ راه مقابله‌ای با آن نیافته‌اند. 

سی‌ان‌ان در ابتدای گزارش موردنظر می‌نویسد برخی کارشناس‌های نظامی بر این باورند که همزمان با تعمیق همکاری‌های نظامی میان جمهوری اسلامی ایران و روسیه، تهران و مسکو از آب‌های دریای خزر به‌عنوان مسیرهایی نسبتا امن به‌منظور جابه‌جایی تسلیحات نظامی مختلف، از جمله گلوله‌های توپخانه و هواپیماهای بدون‌سرنشینِ ساخت حکومت اسلامگرای ایران، استفاده می‌کنند. 

به‌گزارش سی‌ان‌ان داده‌های ثبت شده مربوط به کشتیرانی در آب‌های دریای خزر نشان می‌دهد که پس از آغاز جنگ اوکراین، و به تبع آن تعمیق همکاری‌های نظامی تهران و مسکو، شمار کشتی‌هایی که تلاش می‌کنند اطلاعات مربوط به حرکت‌شان در این آب‌ها ثبت نشود افزایش یافته است؛ اقدامی که به‌گمانِ کارشناس‌ها باید آن را نشانه‌ای به‌شمار آورد دالِ بر تلاش جمهوری اسلامی ایران و دولت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، به‌منظور جابه‌جایی تسلیحات و کالاهایی که می‌توان آنها را در میدان جنگ علیه نیروهای نظامی و غیرنظامی اوکراین مورد استفاده قرار داد. 

اما با تمامی این اوصاف، برخی ناظران و تحلیلگران مسائل بین‌المللی بر این باورند که در حال حاضر کشورهای غربی توان لازم برای متوقف کردن حمل‌ونقل‌های غیرقانونی جاری در آب‌های دریای خزر را ندارند. 

به‌عنوان مثال مارتین کِلی، یکی از تحلیلگران اطلاعاتی شناخته شده، به سی‌ان‌ان می‌گوید استفادهٔ نظام جمهوری اسلامی ایران از آب‌های دریای خزر به‌منظور ارسال تسلیحات نظامی به خاک روسیه با هیچگونه ممنوعیتی روبرو نیست، چون ایران در دریای خزر با گروهی از کشورها هم‌مرز است که نه توانایی کافی به‌منظور مقابله با این روند را دارند و نه انگیزی لازم را.

کلی در ادامه این بخش از اظهاراتش به سی.ان.ان چنین گفت:«این محیطی مناسب برای این نوع تجارت است و هیچ مخالفتی هم با آن وجود ندارد.»

تحقیقات و ارزیابی‌های کلی همچنین نشان می‌دهد تعداد کشتی‌های متعلق به جمهوری اسلامی ایران یا روسیه که مسیریاب (GPS) خود را خاموش می‌کنند، به یکباره در حد فاصل ماه‌ اوت تا ماه سپتامبر سال گذشته میلادی افزایش یافت و این روند در سال جاری میلادی نیز همچنان ادامه دارد و کماکان تعداد این دست کشتی‌ها زیاد است.

تحلیل‌وبررسی‌ اطلاعات مربوط به کشتیرانی در دریای خزر اما در همین نقطه باقی نمی‌ماند و ارزیابی‌ کارشناس‌های حوزه دریانوردی بین‌المللی حاکی از آن است که غالب کشتی‌هایی که مسیریاب خود را خاموش می‌کنند کشتی‌هایی باری هستند که یا پرچم جمهوری اسلامی ایران را حمل می‌کنند یا پرچم روسیه را. 

به‌گزارش شبکه خبری سی‌ان‌ان، انتشار و تحلیلِ اطلاعات مورد نظر، برخی کارشناس‌ها را به این نتیجه رسانده است که مقام‌های حکومت اسلامگرای ایران دارند از طریق آب‌های دریای خزر به روسیه سلاح‌هایی را ارسال می‌کنند تا روس‌ها آنها را علیه مواضع اوکراینی‌ها مورد استفاده قرار دهند؛ مواضعی که بر اساس گزارش‌های دولت اوکراین و دستگاه‌های اطلاعاتی کشورهای غربی، در اکثر مواقع جزو زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین محسوب می‌شوند.

گزارش تحقیقی سی‌ان‌ان در عین‌حال تاکید می‌کند آن دسته از کشتی‌های باریِ حامل پرچم جمهوری اسلامی ایران یا روسیه که مسیریاب‌هایشان را خاموش می‌کنند، عموما یا در بنادر انزلی و امیرآباد فعال‌اند یا در رودخانه اولگا و بندر آستِراخان که تحت حاکمیت روسیه‌ است.

اما یکی از اطلاعات جالب توجه این گزارش ارجاع شبکه خبری سی‌ان‌ان به سرمایه‌گذاری جمهوری اسلامی ایران در بندر آستراخانِ روسیه، آن هم پیش از آغاز جنگ اوکراین، است: به‌گزارش این شبکه خبری مقام‌های تهران این تصمیم را به دلیل آنکه بتوانند از ظرفیت‌های بندر آستراخان برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کنند، اتخاذ کردند و در حال حاضر می‌توانند با استفاده از این بندر محموله‌های خود را به نقاطی ورای آب‌های دریای سیاه نیز ارسال کنند.