همه چیز از نشر یک نقشه انتخاباتی که توسط کمیسیون انتخابات افغانستان تهیه شده بود، آغاز شد. در این نقشه مناطقی که به محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری فعلی افغانستان، رای بیشتر داده بودند، توسط رنگ سبز و مناطقی که به دکتر عبدالله رای بیشتر داده بودند، با رنگ آبی مشخص شده بود. برای آرای دیگر نامزدان نیز از رنگ‌های گوناگون استفاده شده بود. اما حجم رای آنان به اندازه ای کم بود که در تمامی ‌نقشه فقط دو رنگ مشخص بود، سبز و آبی. قرارگیری این رنگ‌‌، (به صورتی که ‌رنگ‌ سبز در کل جنوب و شرق - و تا حدی جنوب شرق، و رنگ‌ آبی در شمال، غرب و جنوب غرب کنار هم قرار گرفت) باعث ایجاد این ذهنیت شد که نامزدان انتخابات ریاست جمهوری، بیش از این که به انتخابات نگاه ملی داشته باشند، نگاه تنگ‌نظرانه قومی و منطقه‌ای داشته‌اند.

این نقشه، افغانستان را تقریبا از وسط به دو قسمت سبز و آبی تقسیم کرده است. تصویر مذکور، عده ای را بر آن داشته تا بحث امکان تجزیه افغانستان را - در صورتی که نتایج شفاف و مطابق به میل تمامی‌ نامزدان اعلان نشود، پیش بکشند. از دید آنان مردم افغانستان دو بخش شده‌اند که بخشی به دکتر عبدالله رای داده است و بخش دیگر به اشرف غنی. بنا بر این تقسیم‌بندی، رئیس جمهوری که در آینده به قدرت می‌رسد، رئیس جمهوری تمام افغانستان نیست. طرفداران فدرالی شدن نظام افغانستان نیز از این نقشه استفاده کرده و بار دیگر داعیه بر حق بودن نظام فدرالی در افغانستان را پیش کشیده‌اند. این نقشه جنجالی به جز این که باعث ایجاد تفرقه، جنجال و بحران شود، هیچ کارآیی دیگری نداشته است، زیرا واقعیت‌ها در آن به صورت دقیق انعکاس داده نشده است.

نقشه_انتخابات.jpg

یکی از مهم‌ترین نقص‌های این نقشه، صفر و صد ساختن آرا است. یعنی در منطقه ای که اشرف غنی رای بیشتر داشته، تمام استان به رنگ سبز نشان داده شده است و در استانی که عبدالله رای بیشتر گرفته، فقط رنگ آبی استفاده شده است. در حالی که تقریبا در همه استان‌های افغانستان آرا به صورتی بوده که سهم این دو نامزد پیشتاز با نوسان بوده، ولی وجود داشته. به طور مثال استان هرات به طور کامل به رنگ آبی نشان داده شده است، در حالی که تفاوت آرا میان اشرف غنی و دکتر عبدالله در آنجا بسیار کم است. یا مثلا استان غور به رنگ سبز نشان داده شده، در حالی که دکتر عبدالله نیز از این استان رای قابل ملاحظه‌ای به دست آورده است. به دلیل همین ضعف‌ها کمیسیون انتخابات فوری این نقشه را از سایت خود حذف کرد. اما تا آن زمان این تصویر هزاران بار همرسانی شده بود. تمام هفته جاری در شبکه‌های اجتماعی بحث بر سر این نقشه جریان داشت و حتی تا سرحد لزوم تجزیه شدن افغانستان به دو کشور پشتونستان و خراسان هم پیش رفت.

آیا افغانستان ظرفیت تجزیه شدن را دارد ؟

اواخر قرن بیست و اوایل قرن بیست و یک، دوره تجزیه شدن کشور‌ها در سراسر جهان است. تقریبا بیشتر کشور‌های اروپای شرقی دچار تجزیه و تبدیل به کشور‌های جدید شدند. اما ظرفیتی که در این کشور‌ها موجود بود، در افغانستان وجود ندارد. به طور مثال کشور یوگسلاوی در سال 1992 به چندین کشور کوچک کرواسی، صربستان، بوسنی هرزگوین و مقدونیه تقسیم شد. دلیلش هم این بود که جغرافیای کروات‌ها، صرب‌ها و مسلمان‌های بوسنی کاملا مشخص و مجزا بود. جنگ بوسنی و صربستان هم دقیقا زمانی شکل گرفت که صرب‌های بوسنی در پی ادغام بوسنی با صربستان بودند. اما در افغانستان وضعیت به شکلی دیگری نمود پیدا کرده است. اقوام گوناگون افغانستان، جغرافیای مشخصی در دست ندارند.

هرچند در کلیات پشتون‌ها در جنوب وشرق و تاجیک‌ها در شمال و غرب حضور دارند، اگر با دقت بیشتری به ساختار مردمی ‌افغانستان نگاه کنید، می‌توان از هر قوم و نژادی در هر استانی مشاهده کرد. در این میان هزاره و ازبک‌ها و ترکمن‌ها تقریبا در سراسر افغانستان پراکنده‌اند. بنابراین در حال حاضر امکان تجزیه افغانستان به دو کشور پشتونستان و خراسان، وجود ندارد.

البته بحث فدرالی شدن نظام افغانستان بار‌ها در محافل سیاسی مطرح شده است. مخالفین این نظام بر این باورند که نظام سیاسی فدرال برای یک جامعه باثبات قابل تحقق است، نه در یک جامعه سراسر از هم پاشیده و فروریخته و - بدتر از همه، فرو رفته در منجلاب تفوق‌های نژادی. نبرد قدرت‌طلبی به شدت سبب تنش و جدایی میان اقوام گوناگون شده است، که در حال حاضر شکل گیری نظام فدرالی را نیز در افغانستان غیر قابل امکان ساخته است.