تاریخچه استفاده از اسانس‌ها و رایحه‌های گوناگون برای بهبود سلامت و تندرستی به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. امروزه نیز برخی بیماران روغن‌های مخصوصی را استنشاق می‌کنند یا به‌صورت موضعی مصرف می‌کنند. این روغن‌ها معمولا از گیاهان متفاوت– از برگ‌ها گرفته تا گل و ریشه آن‌ها– استخراج می‌شود.

به گزارش کانورسیشن این شیوه درمانی تا دهه ۱۹۳۰ ناشناخته بود. اما سرانجام رنه موریس گاتفوسه، شیمی‌دان فرانسوی، تحقیق گسترده‌ای درباره خواص اسانس‌ها کرد و به این ترتیب کلمه «آروماتراپی» یا همان رایحه‌درمانی را ابداع کرد.

امروزه رایحه‌درمانی طیف گسترده‌ای از مواردی مانند رایحه مطبوع مرتبط با بهداشت فردی، محصولات پاک‌کننده، یا درمان جدی با رایحه خاص را شامل می‌شود.

تردید‌های پزشکی به قوت خود باقی است

سازمان غذا و داروی آمریکا آروماتراپی یا رایحه‌درمانی را برای همه‌ بیماری‌‌ها تایید نکرده است. این یکی از دلایلی است که نشان می‌دهد پزشکان بسیاری هنوز تمایل چندانی به استفاده از رایحه‌درمانی ندارند. آن‌ها همچنین بر این باورند که شواهد کافی برای اثبات کارایی این شیوه وجود ندارد. همچنین، بیشتر آن‌ها در این زمینه هیچ آموزشی ندیده‌اند.

البته اطلاعات درباره رایحه‌درمانی در اینترنت به‌وفور پیدا می‌شود، اما بسیاری از شواهد و ادعاها بر اساس تجربه شخصی است و مستندات علمی درباره آن‌ها در دست نیست.

با این حال،‌ میلیون‌ها آمریکایی به تبلیغات و بازاریابی گسترده و گر‌ان‌‌قیمت رایحه‌درمانی باور دارند چون فکر می‌کنند هر مشکلی را می‌توانند با روغن‌درمانی حل کنند. اما این شیوه، مانند همه موارد دیگر، سود و زیان‌های خودش را دارد. در برخی موارد، اطلاعات موجود در اینترنت آن طور که باید و شاید جامع نیست.

پژوهش‌ها قانع‌کننده نیست

اگر‌چه شواهدی که تاثیر مثبت آروماتراپی یا رایحه‌درمانی را تایید می‌کند در مقالات نشریه‌ها کم نیست، در برابر، در پژوهش‌های علمی چندان پشتوانه محکمی ندارد. بسیاری از مطالعات در حوزه رایحه‌درمانی همچنان ناقص‌ است.

برای مثال، در این نوع مقاله‌ها به این موضوع اشاره نشده است که دقیقا چه اسانسی و به چه مقدار استفاده شده است. همچنین، مدت استفاده از این اسانس‌ها دقیقا توضیح داده نشده است.

صلاحیت افرادی که از رایحه خاصی استفاده می‌کنند مشخص نیست. شاید برخی شرکت‌کنندگان در آزمون‌ها حس بویایی ضعیفی داشته باشند یا از برخی رایحه‌ها بیزار باشند. این موارد و نحوه ارزیابی سوگیری‌ها حائز اهمیت بسیاری است.

برخی از اسانس‌ها هم خواص متفاوتی دارند. مثلا، انواع اسطوخودوس طیف اثربخشی متفاوتی دارند؛ برای برخی آرام‌بخش‌اند و برای دیگر افراد خاصیت پاک‌سازی سینوس دارند.

البته خبر خوب این است که پژوهشگران برای بهبود کیفیت این پژوهش‌ها تلاش‌ می‌کنند و آینده این روش درمانی امید‌بخش است.

تاثیر رایحه‌درمانی چقدر است؟

بنا به گفته موسسه ملی سرطان، مجموعه‌ای از مطالعات جاری نشان می‌دهد که رایحه‌درمانی سلامت جسمی و ذهنی و روحی بیماران مبتلا به سرطان را بهبود می‌بخشد و به کاهش اضطراب و حالت تهوع منجر می‌شود.

محققان تاثیر رایحه‌درمانی روی بیماران مبتلا به زوال عقل و افرادی را که سوءمصرف مواد مخدر دارند بررسی کرده‌اند.

یک آزمایش بالینی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که اسانس نارنج می‌تواند اضطراب را کم ‌‌کند. دور از ذهن نیست اگر فکر کنیم که بوییدن نارنج اضطراب را کاهش می‌دهد.

رایحه‌درمانی آسان است

اسانس‌ها اغلب در لوله‌‌های استوانه‌ای کوچک به اندازه رژ لب عرضه می‌شود که برای مصرف بیماران بسیار راحت است. برخی از آن‌ها نیز با پخش‌کننده‌های بخار آب خنک مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.

ناگفته نماند که اسانس‌ها در آب حل نمی‌شوند. بنابراین، برای استفاده موضعی باید آن‌ها را با روغن گیاهی یا روغن دیگری رقیق کنیم تا غلظتشان کم شود.

با همه این توضیح‌ها، از رایحه‌درمانی یا آروماتراپی باید آگاهانه استفاده شود و قبل از وارد کردن اسانس‌ها به زندگی، باید اطلاعات دقیقی در مورد آن‌ها به دست آورد.