عبدالرشید دوستم، بنیان‌گذار حزب جنبش ملی و معاون اول دولت پیشین افغانستان، در مصاحبه با مجله آمریکایی رولینگ استون گفت همچنان به کنار زدن طالبان از قدرت متعهد است و رویاهایش وقتی کامل می‌شوند که «این ابرهای سیاه را افغانستان دور کند».

این نخستین مصاحبه عبدالرشید دوستم در دو سال گذشته است. او در این مصاحبه تصریح کرد که برای کنار زدن طالبان از قدرت به حمایت سیاسی آمریکا نیاز دارد: «اگر آمریکا از من حمایت سیاسی کند، کار طالبان را تمام می‌کنم. در این صورت، ۲۴ ساعت بعد روی تپه‌ای در داخل افغانستان خواهم بود.»

دوستم که ۶۹ سال دارد و بیش از ۴۰ سال است که در کشمکش‌های نظامی و سیاسی در افغانستان حضور دارد، ۱۴ اوت ۲۰۲۱ پس از درگیری شدید در مزارشریف، افغانستان را ترک کرد و از طریق مرز حیرتان به ازبکستان پناه برد و اگرچه با متحدان سیاسی‌اش، عطامحمد نور و محمد محقق، برای دفاع از مزارشریف توافقنامه‌ نظامی امضا کرده بودند، نتوانستند بیشتر از یک هفته در مزارشریف دوام بیاورند.

پس از فرار دوستم و نور به ازبکستان، محمد محقق هم که در کابل بود، ۱۵ اوت همراه با گروهی از سیاستمداران سابق به اسلام‌آباد رفت. از دوستم، محقق و نور در شمال افغانستان به عنوان سه رهبر سیاسی تاثیرگذار که در تحولات شمال این کشور نقش کلیدی و تعیین‌کننده داشتند، یاد می‌شود.

پس از سلطه طالبان بر افغانستان، دوستم و محقق در ترکیه و عطامحمد نور در امارات متحده عربی زندگی می‌کنند. آن‌ها در سال ۲۰۲۲ با شماری دیگر از رهبران سیاسی افغانستان «شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان» را تاسیس کردند، اما این شورا به جز برگزاری چند نشست‌ آنلاین کاری دیگر انجام نداده‌ است.

با این حال دوستم می‌گوید رویاهایش فقط با کنار زدن دوباره طالبان از قدرت کامل می‌شود. دوستم به مجله رولینگ استون گفت: «به دنیا بگویید، به آمریکا بگویید، به جو بایدن، پنتاگون، سیا و ژنرال‌های بایدن بگویید که دوستم کاری را که می‌گوید می‌تواند انجام دهد. اگر از من حمایت سیاسی کنند، می‌توانم کار طالبان را تمام کنم.»

رولینگ استون در مورد برنامه‌های دوستم برای وارد شدن به میدان جنگ در افغانستان، نوشت: «دوستم سرسخت است و در خیال بازگشت پیروزمندانه به میدان جنگ غرق شده است.»

دوستم در مورد چگونگی نبرد با طالبان در شرایطی که این گروه تمامی تجهیزات نظامی به جا مانده از آمریکایی‌ها و دولت پیشین افغانستان را در اختیار دارند، گفت: «باید با زور با طالبان برخورد کرد. ما به تانک یا هواپیماهای آمریکایی نیاز نداریم. فقط به حمایت سیاسی آن‌ها نیاز داریم. اگر نتوانستم به طالبان درسی بدهم، پس نام من دوستم نیست.»

در اوت ۲۰۲۱، شهر شبرغان زادگاه دوستم، دومین شهری بود که در پی هجوم طالبان به شهرها از کنترل دولت افغانستان و نیروهای وفادار به دوستم خارج شد.

مارشال دوستم اشرف غنی را عامل فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان می‌داند و معتقد است غنی و مقام‌های آمریکایی دخیل در امور افغانستان با توجه نکردن به طرح‌های او باعث تضعیف روحیه جنگ با طالبان شد. دوستم گفت: «من به آن‌ها [آمریکایی‌ها] گفتم که غنی نمی‌تواند کاری بکند و کابل سقوط خواهد کرد؛ مگر اینکه از من حمایت هوایی و سیاسی شود. آن‌ها حتی یک گلوله هم به من ندادند و حتی پیشنهادهای مرا نشنیدند.»

«در کشتار طالبان در دشت لیلی، مقصر اصلی کمال است نه من»

طالبان با بازگشت به قدرت در ۲۰۲۱، بحث کشتار گروهی تعدادی از اعضایشان در دشت لیلی در سال ۲۰۰۱ را به عنوان یکی از اقدام‌های «جنایتکارانه» عبدالرشید دوستم مطرح کردند. دسامبر ۲۰۰۱ و در جریان فروپاشی رژیم طالبان، صدها تن از اعضای این گروه به نیروهای تحت امر دوستم تسلیم شدند که شماری از آن‌ها در منطقه دشت لیلی به دلیل خفگی یا تیراندازی در داخل کانتینرها کشته شدند. برخی سازمان‌های حقوق بشری شمار این افراد را یک هزار و ۵۰۰ تا دو هزار نفر براورد کردند. با این حال دوستم همواره دست داشتن در کشتار اعضای طالبان را رد کرده است.

دوستم در مصاحبه با رولینگ استون گفت که برای نخستین‌بار حقایقی را در مورد پرونده دشت لیلی به اشتراک می‌گذارد. در این مصاحبه که بیش از سه ساعت طول کشید، او ماجرا را چنین روایت کرد که پس از توقف شورش اعضای القاعده در قلعه جنگی مزارشریف، در حال بازگشت به شبرغان بود که شنید حدود ۷۰ تا ۷۵ عضو طالبان در کانتینرهای که قرار بود آن‌ها را از قندوز به شبرغان منتقل کند، با شلیک گلوله کشته شده‌اند: «یک فرمانده دیوانه به نام کمال که دو برادرش را در درگیری با طالبان از دست داده بود، زندانیان طالبان را در کانتینرهای بدون تهویه مناسب قرار داد و به آن‌ها تیراندازی کرد.»

دوستم مدعی شد که از شنیدن این حادثه عصبانی و غمگین شده و حتی به گریه افتاده است. او در مورد ادعای طالبان که او را مقصر کشتار زندانیان طالبان در دشت لیلی می‌دانند، گفت: «شایع کردند که دوستم اسرا را کشته است. اگر کسی در این کار مقصر است، کمال است، نه من.»

دوستم افزود: «اگر قرار بود زندانیان طالبان را به قتل برسانم، دشمنان سرسختم مانند ملا فاضل، معاون وزارت دفاع رژیم طالبان، حالا زنده نبود». ملا فاضل نیز دسامبر ۲۰۰۱ به اسارت دوستم درآمد و به نیروهای آمریکایی تحویل داده شد.

با این حال، شماری از رهبران طالبان در دو سال گذشته در سفر به شمال افغانستان از دشت لیلی بازدید کردند و از کشته شدن اسرایشان در سال ۲۰۰۱ به دست نیروهای عبدالرشید دوستم به عنوان یک «جنایت نابخشودنی» یاد کردند.

در حالی که طالبان برای دستیابی به مشروعیت بین‌المللی تلاش می‌کنند و مقاومت‌های مسلحانه در افغانستان را با خشونت و توحش زیاد سرکوب کرده‌اند، دوستم می‌گوید که برای بازگشت به خانه امیدوار است و در صورت داشتن حمایت سیاسی از سوی دولت آمریکا، می‌تواند طالبان را کنار بزند.

دوستم در حالی خواهان حمایت سیاسی آمریکا در برابر طالبان است که مقام‌‎های‌ آمریکایی بارها گفته‌اند از مخالفان طالبان حمایت نخواهند کرد.