محمدعلی سلطانی، پژوهشگر حوزه روانشناسی شبکه‌های اجتماعی، اعلام کرده که از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا شهریور ۱۴۰۲ در متون خبری و خبرگزاری‌ها و رسانه‌های آنلاین ۶۱ هزار پست خبری از ۷۱۹ خبرگزاری در رابطه با خودکشی تولید شده است.

او این آمار را به روزنامه اعتماد داده که در گزارشی به بررسی آمار خودکشی در ایران و گسترش انتشار محتوای مرتبط با خودکشی در شبکه‌های اجتماعی پرداخته است. 

رتبه ایران در میان کشورها از نظر خودکشی در گزارش‌های مختلف متفاوت است و از رتبه ۵۸ تا ۱۲۸ در نوسان بوده است. آخرین رتبه ایران در فهرست سازمان بهداشت جهانی ۱۲۸ است. پس از شیوع همه‌گیری کرونا آمار خودکشی در کشورهای جهان به‌روزرسانی نشد، اما برخی عنوان می‌کنند عواملی از جمله مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ایران به کاهش شادی و افزایش افسردگی و یاس در جامعه و روند صعودی خودکشی منجر شده است.

محمد معصومیان، روزنامه‌نگار، در این گزارش به بررسی داده‌های گوگل در رابطه با میزان جست‌وجوی کلمه «خودکشی» پرداخت ه و گفته که بر اساس آن مشخص شد درست در زمانی که از شدت اعتراض‌های خیزش سراسری در ایران کاسته شد، یعنی فروردین ۱۴۰۲، این جست‌وجوها افزایش یافته است. کیومرث پوراحمد هم در این بازه زمانی خودکشی کرد. هم‌زمان مناطق محروم ایران نیز بیشترین جست‌وجوی خودکشی را در گوگل داشتند.

محمدعلی دادگسترنیا، پژوهشگر علوم اجتماعی، در گفت‌وگویی اعلام کرد که پدیده خودکشی همه طبقات اجتماعی را با خود همراه کرده است و «گرچه شاید ما بعضی اسامی را شنیده باشیم، اما داده‌ها می‌گوید باید به روند روبه‌رشد آن حساس باشیم».

او همچنین اعلام کرد که میزان جست‌وجوی خودکشی در گوگل در فروردین ۱۴۰۲ نسبت به نیمه دوم سال ۱۴۰۱ افزایش بیش از دو برابری نشان می‌دهد.

دادگسترنیا در رابطه با کاهش اعتراض‌ها و افزایش جست‌وجوی کلمه خودکشی با توجه به داده‌های تحلیل عواطف گفت: «یکی از پررنگ‌ترین عاطفه‌هایی که در توییت‌های بعد از مرگ مهسا امینی دیده می‌شد، انتظار بود. انتظار یک امید زود محقق‌شونده است. این انتظار به شکل پررنگ و با فاصله زیاد در قیاس با دیگر عواطف دیده می‌شود. اما این انتظار محقق نشد و می‌توان گفت به نوعی باعث سرخوردگی بخشی از مردمی شد که در این زمینه تولید محتوا می‌کردند.»

او با تکیه بر نظریات جامعه‌شناسی، این موج جست‌وجو در مورد خودکشی را با اشاره به نظریات دورکیم که معتقد بود بی‌ثباتی اجتماعی باعث خودکش ناشی از بی‌هنجاری و تضعیف هنجارها [خودکشی آنومیک] می‌شود، مرتبط دانست. او همچنین اشاره کرد که جیمز جاسپر، جامعه‌شناس حوزه جامعه‌شناسی عواطف، نیز بر این نکته تاکید می‌کند که انتظار نادرست و دور از واقع در اعتراض‌ها به سرخوردگی منجر خواهد شد.

حمیدرضا کشاورز، پژوهشگر رسانه‌های اجتماعی و مدیرعامل شرکت لایف‌وب که به تحلیل شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد، با توجه به داده‌های این مرکز گفت: «از روز درگذشت مهسا امینی تا سه ماه پس از آن، ۶۸ درصد از کل محتوای توییتر فارسی به این موضوع، حواشی و تبعات آن مرتبط بود و ۷۷ درصد از کل حساب‌های کاربری حداقل یک مطلب درباره آن منتشر کرده‌اند؛ مضاف بر این، آمار عضویت پیوستن کاربران به توییتر بعد از فوت مهسا امینی به‌طور چشمگیری صعودی شد و در آن مقطع، با افزایش ۲۶ برابری، از متوسط ۶۰۰ کاربر در روز به ۱۶ هزار کاربر در روز رسید.»

محمدعلی دادگسترنیا نیز بر اساس محاسباتش معتقد است آمار‌های خودکشی همواره نشانگر روند‌های درون جامعه است.

او می‌گوید: «بررسی آمار‌های خودکشی نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۵ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۴.۷۳ نفر خودکشی کردند. در سال ۱۳۹۶، این رقم با یک شیب معنادار از ۴.۷۳ به ۴.۸۵ نفر رسید، اما بعد از ناآرامی‌های سال ۱۳۹۶، در سال ۱۳۹۷ این عدد به ۵.۱۷ نفر می‌رسد. در سال ۱۳۹۸ آمار‌ها به پایین گرایش دارند و روی پنج نفر ثابت می‌ماند و ۰.۱۷ کاهش نشان می‌دهد. اما بعد از ناآرامی‌هایی که برای افزایش قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸ به وجود آمد، در سال ۱۳۹۹، رسیدن این عدد به ۵.۷۳ را شاهدیم»

او همچنین به دوران رو به پایان بودن کرونا اشاره کرد و گفت که شرایط اقتصادی حاصل از کرونا به فشار بر طبقه محروم و ساکنان مناطق کم‌درآمد کشور منجر شد که این فشار اقتصادی خود را در میزان جست‌وجوی کلمات مربوط به خودکشی نشان می‌دهد و حتی آمار‌های رسمی هم این مسئله را تایید می‌کنند.

آمار خودکشی از آن دسته آمار‌هایی است که در چند سال اخیر یا دقیق‌تر از سال ۱۳۹۹ به بعد در ایران منتشر نشده است. آخرین آمار‌های مربوط به خودکشی در ایران را مرکز آمار ایران به نقل از مرکز آمار نیروی انتظامی منتشر کرد. بر اساس آن، آمار بیشترین تعداد خودکشی در کرمانشاه، ایلام، کهگیلویه و لرستان و بعد همدان بوده است. از سوی دیگر، در جست‌وجوی کلمه خودکشی نیز ایلام رتبه اول است و کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه و همدان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در این میان، تهران رتبه ۲۴ جست‌وجوی واژه خودکشی را به خود اختصاص داده است.

محمدعلی سلطانی، پژوهشگر حوزه روانشناسی شبکه‌های اجتماعی، نیز داده‌هایی را در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ استخراج کرده است. بر اساس این داده‌ها که بر مبنای توییت‌ها در شبکه اجتماعی اکس (توییتر) جمع‌آوری شده‌اند، یک میلیون توییت در مورد اضطراب، ۵۷۵ هزار توییت در ارتباط با افسردگی و ۴۱۹ هزار توییت در مورد خودکشی وجود داشته است.

بر این اساس، «اضطراب» و بعد از آن «افسردگی» و سپس «خودکشی» بیشترین آمار را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین اعلام شد که ۵۷۵ هزار توییت در رابطه با افسردگی را ۵۲۰ هزار کاربر تولید کرده‌اند. در ارتباط با خودکشی هم ۳۵۰ هزار کاربر و در مورد اضطراب هم ۶۴۰ هزار کاربر پست گذاشتند. محمدعلی سلطانی اعلام کرد که به صورت میانگین روزانه ۲۵۵ توییت مربوط به خودکشی در شبکه اجتماعی اکس تولید می‌شود.

یکی از نکات مهمی که سلطانی به آن اشاره می‌کند، دلایل متفاوت انتشار محتوا در مورد خودکشی است. آن‌طور که داده‌ها نشان می‌دهند، در اینستاگرام بحث خودکشی با ریشه‌های متفاوتی منتشر می‌شود: «به نظر در شبکه اجتماعی اینستاگرام مباحث مربوط به خودکشی مربوط به سبک زندگی جوانان و نوجوانان است. آن‌ها چنین محتوایی را با کلیدواژه‌هایی مانند مرگ، غمگین، رمانتیک، عشق، دیس لاو یا دپ تولید می‌کنند. نکته اینجا است که در اینستاگرام نشانی از تاثیر رویداد‌های اجتماعی بر بالا رفتن انتشار پست را نمی‌بینیم اما در گروه‌های تلگرامی، ترکیبی از توییتر و اینستاگرام دیده می‌شود. در تلگرام به نظر ترکیبی از رویداد‌ها و ناآرامی‌های اجتماعی در کنار مسائل عاشقانه و رمانتیک و سبک زندگی به تولید محتوای خودکشی تبدیل می‌شود»

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کنید، با شماره‌ تلفن‌های اورژانس اجتماعی در ایران ۱۲۳، در افغانستان ۱۲۰ و در آمریکا و کانادا ۹۱۱ تماس بگیرید.