دولت جو بایدن، رئیس‌ جمهوری ایالات متحده با صدور معافیت عمومی برای بانک‌های بین‌المللی در انتقال شش میلیارد دلار پول مسدود شده ایران از کره جنوبی به قطر، بدون هراس از تحریم‌های آمریکا، راه را برای آزادی پنج شهروند آمریکایی بازداشت ‌شده در ایران هموار کرد. روز یکشنبه رویترز گزارش داده بود که در اوایل هفته آینده با رسیدن پول ایران به قطر، مبادله زندانیان انجام می‌شود. شنبه هفته آینده نخستین سالگرد جان باختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد و آغاز خیزش سراسری مردم ایران علیه جمهوری اسلامی است.

به گزارش اسوشیتدپرس، با این اقدام دولت بایدن، راه برای اجرای توافق مبادله زندانیان بین تهران و واشنگتن هموار شد. نشریه هیل هم نوشت دولت بایدن با این اقدام توافق با جمهوری اسلامی را نهایی کرد. دولت بایدن به عنوان بخشی از این توافق، پنج شهروند ایرانی زندانی در ایالات متحده را آزاد می‌کند. البته برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که توافق دولت بایدن و جمهوری اسلامی فقط به شش میلیارد دلار محدود نمی‌شود و موضوع انتقال بدهی گازی ۱۰ میلیارد دلاری عراق به ایران به کشور سوم به‌منظور سهولت دسترسی جمهوری اسلامی به آن نیز در حال بررسی است. در همین زمینه مقامات عراق گفته بودند که هیات‌هایی به عمان سفر کرده‌اند و رایزنی‌ها با دولت بایدن نیز ادامه دارد.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، اواخر هفته گذشته حکم معافیت بانک‌ها را امضا کرد، اما به گزارش اسوشیتدپرس، کنگره تا دوشنبه، ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور)، از این تصمیم مطلع نشده بود.

این معافیت احتمالا باعث انتقاد جمهوری‌خواهان از بایدن خواهد شد که معتقدند این توافق باعث تقویت اقتصاد ایران می‌شود؛ به‌ویژه در زمانی که تهران تهدید فزاینده‌ای برای نیروهای آمریکایی و متحدان این کشور در خاورمیانه‌ است.

این معافیت به این معنی است که بانک‌های اروپایی، خاورمیانه‌ای و آسیایی با تبدیل پول‌های مسدود شده ایران در کره جنوبی و انتقال آن به بانک مرکزی قطر، که گفته می‌شود قرار است جمهوری اسلامی از آن برای موارد بشردوستانه استفاده کند، مخالفت نخواهند کرد.

آزاد‌سازی و انتقال شش میلیارد دلار پول ایران در کره‌ جنوبی، عنصر محوری توافق آزادی زندانیان بین تهران و واشنگتن است. تهران پیش از این چهار تن از پنج زندانی آمریکایی در ایران را از زندان خارج، و به حبس خانگی منتقل کرده است. پنجمین آمریکایی نیز پیش از این در حصر خانگی به سر می‌برد.

به دلیل تحریم‌های متعدد ایالات متحده بر بانک‌های خارجی در معامله با ایران، چند کشور اروپایی از مشارکت در این انتقال خودداری کرده بودند. هدف بلینکن از این معافیت، کاهش نگرانی بانک‌ها در مورد هرگونه خطر تحریم‌های ایالات متحده، پس از مشارکت در انتقال پول ایران است.

پیش از این، خبرگزاری رویترز یکشنبه، ۱۰ سپتامبر (۱۹ شهریور)، به نقل از یکی از منابع خود که نام او فاش نشده است، نوشت که امیرنشین قطر دست‌کم هشت دور از مذاکرات جمهوری ‌اسلامی ایران و ایالات‌ متحده را با حضور مذاکره‌کنندگان دو طرف میزبانی کرده است. مذاکرات به این شکل بود که مذاکره‌کنندگان جمهوری ‌اسلامی ایران و طرف‌های آمریکایی در هتل‌های جداگانه اقامت داشته‌اند و گفت‌وگوها بر اساس دیپلماسی «رفت‌وبرگشتی» انجام می‌شده است. به گزارش رویترز، محور اصلی گفت‌وگوهای مذاکره‌کنندگان، آزادی زندانیان دوتابعیتی و برنامه هسته‌ای ایران بوده ‌است. 

رویترز در این گزارش نوشت که دولت قطر سازوکاری مالی را اجرا می‌کند که براساس آن، هزینه‌های بانکی پرداخت می‌شود و این کشور بر نحوه خرج وجوه آزاد‌شده نظارت خواهد کرد. رویترز می‌گوید واشنگتن نمی‌خواهد پول‌های آزادشده ایران، برای اقلام تحت تحریم‌های ایالات‌متحده هزینه ‌شود. یک دیپلمات عالی‌رتبه به رویترز گفته است: «جمهوری ‌اسلامی ایران نخست خواستار دسترسی مستقیم به این منابع مالی بود، اما در نهایت با دسترسی از طریق قطر موافقت کرد. ایران اقلام خوراکی و دارو خواهد خرید و قطر مستقیما پول آن را پرداخت خواهد کرد.»