«کاروانسراهای ایران»، شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی، در جریان چهل‌و‌پنجمین اجلاس «کمیته میراث جهانی یونسکو» در شهر ریاض، پایتخت عربستان سعودی، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

صفحه رسمی یونسکو، نهاد فرهنگی سازمان ملل متحد، یکشنبه، ۱۷ سپتامبر  (۲۶ شهریور) خبر رسمی ثبت «کاروانسراهای ایران» را در فهرست میراث جهانی یونسکو، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر) اعلام کرد.

چهل‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که از ۱۰ سپتامبر (۱۹ شهریور) در ریاض آغاز به کار کرده است، پرونده ۵۰ میراث فرهنگی و طبیعی از ۴۰ کشور جهان را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو بررسی می‌کند.

ایران در این اجلاس سه پرونده، شامل «کاروانسراهای ایران»، «جنگل‌های دیزمار» و «شهرک تاریخی ماسوله» را برای بررسی در کمیته میراث جهانی یونسکو ارائه کرده است.

پرونده «کاروانسراهای ایران» یکشنبه ، ۱۷ سپتامبر، در کمیته میراث جهانی یونسکو بررسی شد و با تصویب اعضای این کمیته، در جایگاه بیست‌وهفتمین میراث فرهنگی ملموس ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

در این پرونده از میان ۲۰۰  کاروانسرای تاریخی بررسی‌شده، ۵۴ کاروانسرای تاریخی واقع در ۲۴ استان ایران انتخاب، و به کمیته میراث جهانی یونسکو ارائه شده بود.

در این پرونده درباره ویژگی‌های «کاروانسراهای ایران»، آمده است که «کاروانسراها از مهم‌ترین اشکال معماری ایرانی‌اند که باعث توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با خواسته‌ها و مقتضیات سفر شده‌اند.»

افزون بر این، کاروانسراهای ایران در قرن‌های گذشته مستقیما درگیر تحولات اجتماعی و فرهنگی بوده‌اند و تاثیر آن‌ها علاوه بر معماری، در ادبیات، شعر، نقاشی، مینیاتور و موسیقی نیز ملموس بوده است.

در نشست یکشنبه، ۱۷ سپتامبر، کمیته میراث جهانی یونسکو همچنین پرونده «الحاق جنگل‌های دیزمار به پرونده جهانی جنگل‌های هیرکانی» بررسی شد و این کمیته مقرر کرد که «پرونده جنگل‌های دیزمار در قالب پرونده میراث جهانی ارسباران» برای ثبت جهانی به یونسکو ارائه شود.

همزمان، احمد حمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی، گفت که پرونده جنگل دیزمار برای اصلاحیه به ایران برگشت داده شده است تا پس از اصلاح، بار دیگر در یونسکو بررسی شود.

حمزه‌زاده افزود که یونسکو خواسته است که «پرونده جنگل دیزمار» باید سال آینده و «مستقل در قالب جنگل‌های ارسباران»، برای بررسی به این سازمان جهانی ارائه شود.

این در حالی است که صفحه رسمی یونسکو در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر)، نخست «الحاق جنگل‌های دیزمار به پرونده جهانی جنگل‌های هیرکانی» را به ایران و جمهوری آذربایجان  تبریک گفته بود.

در همین حال، مصطفی پورعلی، کارشناس میراث فرهنگی حاضر در اجلاس یونسکو در ریاض، درباره دلیل «الحاق نشدن جنگل دیزمار به پرونده ثبتی جنگل‌های هیرکانی»، گفت: «قرار بر این شد که پرونده جنگل دیزمار، در قالب پرونده جنگل‌های ارسباران به یونسکو ارائه شود و این تصمیم بر این اساس مطرح شد که گونه‌های جنگل دیزمار، در گونه‌بندی ارسباران قرار دارد.»

پیشنهاد یونسکو برای ارائه پرونده جنگل دیزمار در قالب پرونده ارسباران برای ثبت جهانی، در حالی مطرح شده است که «پرونده جنگل‌های ارسباران» هنوز به یونسکو ارائه نشده و به گفته یک مقام میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی، «ثبت جهانی جنگل‌های ارسباران فعلا در مرحله مطالعات اولیه است».

 وحید نواداد، معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی، گفته است که «جمهوری آذربایجان در پرونده جنگل‌های ارسباران همکاری نکرده» است، اما این موضوع خللی در ثبت جهانی جنگل‌های ارسباران ایجاد نمی‌کند و اگر جمهوری آذربایجان همکاری نکند، ایران می‌تواند این پرونده را مستقلا به یونسکو ارائه دهد.

پرونده «منظر فرهنگی ماسوله» برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو، نیز سه‌شنبه، ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور)، در کمیته میراث جهانی یونسکو  بررسی خواهد شد.

چغازنبیل، تخت‌جمشید و میدان نقش‌جهان اصفهان، شهرسوخته در سیستان و بلوچستان، شهر تاریخی یزد، و جنگل‌های هیرکانی در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان و سمنان، از جمله آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران‌اند که پیش‌تر در فهرست میراث‌ جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.