در حالی‌ که بخش زیادی از بودجه عمومی کشور برای اموری مانند حجاب اجباری هزینه می‌شود، چندین هزار مدرسه در سراسر ایران امکانات اولیه و ضروری برای ایمنی، بهداشت و سلامتی کودکان را ندارند. این وضعیت به‌قدری وخیم است که حتی رسانه‌های وابسته به حاکمیت هم نمی‌توانند روی آن سرپوش بگذارند.

پس از انتشار اخبار مربوط به کمبود ۲۰ هزار معلم، حالا آمار مدارس در حال تخریب، فرسوده و فاقد امکانات بهداشتی خبرساز شده است. بر مبنای گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، بخش‌هایی از آن را منتشر کرده است، از مجموع حدود ۱۰۷ هزار مدرسه در کل ایران بیش از هفت هزار مدرسه یعنی بالغ‌ بر ۱۱ درصد آن‌ها فاقد آب لوله‌کشی شهری و روستایی‌اند. بیش از پنج هزار مدرسه در ایران هم سرویس بهداشتی (توالت) ندارند.

این گزارش آشکار می‌کند که نزدیک به ۱۲ هزار مدرسه فاقد سیستم دفع بهداشتی فاضلاب‌اند و بیش از ۱۵ هزار مدرسه نیز آبخوری مجزا از روشویی ندارند. ضمن اینکه در بیش از ۱۰ هزار مدرسه اصلا روشویی وجود ندارد.

بر اساس آمارها، نزدیک به ۵۳ هزار مدرسه فاقد اتاق بهداشت مجزا هستند. علاوه بر این‌ها، بیش از ۹۱ هزار مدرسه پایگاه تغذیه سالم برای دانش‌آموزان ندارند.

با در نظر گرفتن این موضوع که دانش‌آموزان روزانه دست‌کم هفت تا هشت ساعت در مدرسه حضور دارند، متوجه خواهیم شد که در نبود امکانات بهداشتی مناسب، جان و سلامتی کودکان در معرض خطر فزاینده است.

با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقدان امکانات بهداشتی و سلامتی در مدارس به این موارد محدود نیست؛ به‌ عنوان‌ مثال نبود مراقب سلامت نیز مانند کمبود معلم در مدارس از مشکلات موجود در آموزش‌ و پرورش است.

وزارت آموزش‌ و پرورش جمهوری اسلامی وجود یک مراقب سلامت در ازای هر ۴۸۰ دانش‌آموز را به عنوان «شاخص تعداد مراقب سلامت در مدارس» در نظر گرفته است. صرف‌نظر از اینکه یک مراقب سلامت برای این تعداد دانش‌آموز کافی نیست، بررسی‌ها نشان می‌دهد که حتی همین شاخص هم در به‌کارگیری مراقبان سلامت رعایت نشده است. به‌ عبارت‌ دیگر، آموزش‌ و پرورش باید نزدیک به ۲۰ هزار مراقب سلامت استخدام کند تا به شاخص موردتایید خودش برسد.

تعلل در استخدام مراقبان سلامت در حالی ادامه دارد که وزارت آموزش‌ و پرورش در تداوم رویکرد ایدئولوژیک و حاکمیتی‌اش در حال جذب شمار زیادی از طلاب در مدارس است؛ به‌ طوری‌ که طبق آمار، بیش از ۱۲ هزار طلبه با هدف تبلیغ سیاست‌های حکومت در مدارس استخدام شده‌اند.

نبود امکانات بهداشتی و ایمنی مناسب در مدارس حضور مراقبان سلامت را ضروری‌تر می‌کند اما آمار موجود نشان می‌دهد که اتفاقا در مدارس محروم که امکانات کمتری دارند یا فاقد امکانات‌اند، شمار مراقبان سلامت هم کمتر است. به‌ عنوان‌ مثال در مدارس استان محروم کهگیلویه و بویراحمد فقط ۱۳۷ مراقب سلامت حضور دارند.

ازدحام در کلاس‌های درس و نشستن ۴۰ نفر در یک کلاس نیز که به‌رغم وعده‌های مسئولان همچنان ادامه دارد، کمبود فضای آموزشی موردنیاز در ایران را آشکار می‌کند. در حالی‌ که طبق مصوبه شورای عالی آموزش‌ و پرورش، کلاس‌های درس دوره ابتدایی در هیچ شرایطی نباید بیشتر از ۲۶ نفر باشد.

مسئولان آموزش‌ و پرورش تایید کرده‌اند که کمبود فضای آموزشی و معلم دو چالش اصلی این وزارتخانه‌اند. علاوه بر این، گزارش‌ها نشان می‌دهد که هزاران دانش‌آموز ایرانی در مدارس فرسوده و در معرض تخریب تحصیل می‌کنند.

در روزهای اخیر، ویدیویی از مدرسه‌ای در روستای نیارک استان قزوین در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که وضعیت نامناسب این مدرسه را آشکار می‌کند. در این ویدیو، والدین می‌گویند که پس از مشاهده وضعیت مدرسه تصمیم گرفته‌اند، فرزندانشان را به خانه بازگردانند.

این تنها یکی از هزاران مدرسه نامناسب در سراسر ایران است. جمهوری اسلامی همواره در ساخت و نوسازی مدارس روی کمک خیرین حساب می‌کند. حال‌ آنکه در مناطقی که مدرسه مناسب وجود ندارد از جمله روستاها، از محل بودجه‌ عمومی مساجدی با هزینه‌های هنگفت ساخته می‌شود.

بنای دولت رئیسی این است که با ادعای «مردمی‌سازی دولت» توپ ساخت‌وساز مدارس و نوسازی آن‌ها را به زمین مردم و خیرین بیندازد. حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس، نیز به این موضوع صراحتا اذعان کرده است.

وزارت آموزش‌ و پرورش روز ۲۷ شهریور در راستای دستاوردسازی برای دولت سیزدهم در مراسمی با حضور ابراهیم رئیسی ادعای ساخت دو هزار پروژه آموزشی در ایران را مطرح کرد و آن را جزو افتخارات این وزارتخانه دانست، در حالی‌ که طبق اذعان رئیس سازمان نوسازی مدارس، مشارکت مردم در ساخت این پروژه‌ها بالغ‌ بر ۵۰ درصد بوده است. به معنای دیگر، دولت ابراهیم رئیسی کمک‌های مردمی را هم به عنوان دستاورد در کارنامه کاری خود ثبت می‌کند و آن‌ را «تجلی رویکرد مردمی‌سازی دولت» می‌نامد.

این ادعا را حمیدرضا خان‌محمدی در مراسم تحویل این دو هزار پروژه آموزشی مطرح کرد. او همچنین گفت ۱۰۴ هزار کلاس درس در ایران وجود دارند که باید تخریب، مقاوم‌سازی و بازسازی شوند و چنانچه قرار باشد این کار با اعتبارهای دولتی انجام شود، ۵۰ سال طول می‌کشد؛ بنابراین به گفته او، این مشکل را باید با کمک خیرین حل کرد.

نبود امکانات اولیه ایمنی و بهداشتی در مدارس به‌خصوص در نقاط محروم تاکنون بارها به وقوع حوادثی منجر شده است. مهرماه سال ۱۳۹۷، دیوار فرسوده مدرسه‌ای در یکی از روستاهای سنندج روی سر دختر هفت ساله‌ای به نام دنیا ویسی فروریخت و جان این کودک کلاس‌ اولی را گرفت.

آذرماه همان سال نیز بخاری نفتی دبستان اسوه در زاهدان آتش‌ گرفت و به دنبال آن چهار دختر دانش‌آموز این مدرسه در آتش سوختند. پیش از آن نیز حادثه مشابهی برای دختران دانش‌آموز در شین‌آباد رخ داده بود.