در حالی که سوریه مرحله‌ای سرنوشت‌ساز از تاریخ خود را پشت سر می‌گذارد، احمد الشرع، رئیس دولت انتقالی این کشور، به‌عنوان چهره‌ای در عرصه سیاست داخلی و خارجی مطرح شده است. اما آنچه پشت این نام دیده می‌شود، هم خانواده‌ای با سابقه طولانی در اندیشه، مبارزه و خدمت به منافع ملی سوریه است.
احمد الشرع ۲۹ اکتبر ۱۹۸۲ در شهر ریاض، پایتخت عربستان سعودی، متولد شد؛ زمانی که پدرش، حسین الشرع، به‌عنوان کارشناس ارشد اقتصادی در وزارت نفت عربستان سعودی مشغول به کار بود. او سال ۱۹۸۹ به همراه خانواده به سوریه بازگشت و در محله المزه دمشق ساکن شد.
احمد الشرع با لطیفه دختر سمیر الدروبی، اهل شهر قریتین از استان حمص ازدواج کرده و این زوج سه فرزند دارند. سه برادر به نام‌های ماهر، جمال و حازم و دو خواهر هم دارد. اطلاعات بیشتری از خانواده الشرع در دست نیست، اما در ادامه، به نکاتی از زندگی این خاندان اشاره می‌کنیم:
حسین الشرع، پدر احمد الشرع، از شخصیت‌های شناخته‌شده حوزه اقتصاد سیاسی جهان عرب به شمار می‌رود. او که از خانواده‌ای اصیل با پیشینه مبارزه علیه استعمار فرانسه برآمده است، سال ۱۹۴۴ در شهرک فیق استان قنیطره در غرب سوریه چشم به جهان گشود. خانواده الشرع از ملاکان بزرگ در آن منطقه بودند و حدود ۸۵ درصد زمین‌های شهرک فیق را در اختیار داشتند.
حسین الشرع تحصیلات ابتدایی را در مکتب گذراند، بخش‌هایی از قرآن را حفظ کرد و اصول اولیه ریاضی را آموخت. سپس به مدرسه ابتدایی و راهنمایی شهرک فیق رفت و دبیرستان را هم در همان منطقه شروع کرد. دوران تحصیل حسین الشرع آسان نگذشت؛ زیرا او پس از کودتای ۸ مارس ۱۹۶۳ به دلیل مشارکت در تظاهرات طرفداران وحدت عربی و بازگشت اتحاد سوریه و مصر، بازداشت شد و پس از آزادی از زندان، ناچار به ترک سوریه و رفتن به عراق شد. او تحصیلات دبیرستانی را در دبیرستان مرکزی بغداد به پایان رساند و سپس به دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه بغداد رفت و سال ۱۹۶۹ فارغ‌التحصیل شد.
پس از بازگشت به سوریه، حسین الشرع دوباره با پیگردهای امنیتی مواجه و مدتی زندانی شد. بعد هم که آزاد شد، رژیم دمشق به او اجازه نداد در نهادهای دولتی کار کند. او یک سال به‌عنوان معلم زبان انگلیسی در استان درعا کار کرد، سپس در شرکت ملی نفت استخدام و بعدها مدیر امور اقتصادی و مشاور وزیر نفت سوریه شد.
در سال ۱۹۷۹، حسین الشرع برای کار در وزارت نفت عربستان سعودی به آن کشور رفت و به‌عنوان پژوهشگر اقتصادی آغاز به فعالیت کرد. او طی پنج دهه، ده‌ها مقاله در روزنامه‌ها و مجلات بیروت، ریاض و دمشق و ۱۵ کتاب منتشر کرد که در آن‌ها مسائلی چون اقتصاد نفت، توسعه پایدار، سیاست‌گذاری اقتصادی و حتی بازسازی سوریه پس از جنگ، را تحلیل کرد.
از مهم‌ترین آثار حسین الشرع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفت عرب میان امپریالیسم و توسعه، ۱۹۷۳
- نفت و سرمایه عرب در میدان نبرد رهایی و توسعه، ۱۹۷۴
- نفت و آینده توسعه در جهان عرب، ۱۹۸۲
- اقتصاد عربستان سعودی و آینده توسعه، ۱۹۸۳
- اقتصاد عربستان سعودی در مرحله ساخت زیرساخت‌ها (برنامه‌های پنج‌ساله ۱۹۷۰–۱۹۳۵) ۱۹۸۶
- اوپک ۱۹۸۵–۱۹۶۰: تحولات بزرگ و چالش‌های پایدار، ۱۹۸۷
- اهمیت اقتصادی و توسعه‌ای جاده‌ها و حمل‌ونقل، ۱۹۸۷
- اهمیت اقتصادی بندرگاه‌ها در توسعه، ۱۹۸۷
- نقش برق در توسعه فراگیر، ۱۹۸۸
- اقتصاد سوریه (نقاط قوت و ضعف)، ۱۹۹۸
- کله‌های داغ (رمانی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی)، ۲۰۲۰
- بغداد، شهر من، ۲۰۲۱
- رستاخیز سوریه (درباره چگونگی بازسازی سوریه)، ۲۰۲۲
- بردگی تاریخی و روش‌شناسی استعباد در حکومت سوریه، ۲۰۲۳
- احزاب سیاسی در جهان عرب، ۲۰۲۳
آثار یادشده حسین الشرع را به یکی از برجسته‌ترین کارشناسان اقتصادی جهان عرب تبدیل کرد؛ کسی که همواره خواستار تنوع‌بخشی به منابع درآمد کشورها بود. حتی پس از بازنشستگی هم صدای حسین الشرع همچنان در فضای عمومی شنیده می‌شود. او از منتقدان صریح سیاست‌های خصوصی‌سازی است که به گفته برخی منابع، ممکن است در دستور کار دولت پسرش قرار گیرد.
چهره‌های شاخص خانواده الشرع
در کنار احمد، برادران او نیز در عرصه‌های مختلف نقش‌آفرینی می‌کنند. دکتر ماهر الشرع، پزشک و سیاستمدار، از ۵ آوریل ۲۰۲۵ دبیرکل نهاد ریاست‌جمهوری شده است. پیش از آن نیز، در دولت انتقالی، مسئولیت وزارت بهداشت را برعهده داشت.
از سوی دیگر، حازم الشرع، برادر بزرگ‌تر خانواده، وکیل و فعال سیاسی است که در حال حاضر ریاست سازمان سرمایه‌گذاری سوریه را بر عهده دارد. او با همراهی احمد الشرع در نخستین سفر دیپلماتیک به عربستان سعودی، توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد؛ حضوری که گمانه‌زنی‌ها درباره نقش پشت‌پرده او در دولت را افزایش داد.
با توجه به پیشینه خانوادگی، برخی تحلیلگران امیدوارند، رهبری کنونی سوریه می‌تواند مسیری تازه به روی کشورش باز کند؛ مسیری مبتنی بر شفافیت، توسعه و بازسازی ملی.
