هم‌زمان به نزدیک شدن به آخرین مهلت اقامت افغان‌های بدون مدارک اقامت قانونی در پاکستان، شماری از زنان و مردان مهاجر افغان روز چهارشنبه سوم آبان (۲۵ اکتبر) مقابل دفتر آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) در اسلام‌آباد تظاهرات کردند.

معترضان در این تظاهرات از سازمان ملل خواستند مانع اخراج پناهجویان افغان از پاکستان شود. آن‌ها می‌گویند به دلیل خطرات جانی که از سوی طالبان متوجه آن‌ها است، به پاکستان آمده‌اند و نمی‌توانند به افغانستان بازگردند.

یکی از معترضان در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت که بخش زیادی از کسانی که اکنون فاقد مدارک اقامت قانونی در پاکستان‌اند، کسانی‌اند که منتظر طی شدن مراحل پرونده‌ مهاجرتشان به آمریکا یا کشورهای اروپایی‌اند. او افزود: «ما با ویزای قانونی وارد پاکستان شدیم اما پس از پایان اعتبار ویزایمان، با وجود تلاش‌های مکرر و حتی پرداخت پول نتوانستیم ویزایمان را تمدید کنیم.»

دولت پاکستان حدود یک ماه پیش تصمیم گرفت بیش از ۱.۷ میلیون مهاجر فاقد مدارک اقامت قانونی را از این کشور اخراج کرد. هرچند آژانس‌ها و مقام‌های ارشد سازمان ملل و نیز برخی مقام‌های کشورهای غربی به پاکستان توصیه کردند از این اخراج منصرف شود، وزارت خارجه پاکستان اعلام کرد که این تصمیم قطعی است و در موعد معین اجرا خواهد شد.

ممتاززهرا بلوچ، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، روز جمعه ۲۸ مهر، در یک نشست خبری گفت: «موضع دولت بسیار روشن است. مهلت بازگشت داوطلبانه شهروندان خارجی غیرقانونی به کشورشان تا ۳۱ اکتبر است و از اول نوامبر، برنامه بازگشت به کشورشان طبق قوانین پاکستان آغاز می‌شود.»

دولت پاکستان علاوه بر اخراج اجباری مهاجران افغان، تصمیم گرفته است که از اول نوامبر، طرح ورود با ویزا را در مرز افغانستان و پاکستان عملی کند. این در حالی است که پیش از این و از زمان تعیین خط دیورند به عنوان مرز افغانستان و پاکستان، تجار و ساکنان قبایل دو طرف خط مرزی می‌توانستند تنها با ارائه کارت شناسایی افغانستان یا پاکستان از مرز عبور کنند.

به همین دلیل شمار انبوهی از بازرگانان، کارگران و اعضای برخی احزاب ساکن نزدیکی دیورند در خاک پاکستان از روز شنبه ۲۹ مهر، در منطقه مرزی چمن پاکستان تحصن کرده‌اند.

معترضان در این تحصن که تا روز چهارشنبه سوم آبان همچنان ادامه دارد، شاهراه کویته‌ــ‌‌قندهار را مسدود و در آنجا چادر زده‌اند و خواستار لغو دستور اخذ ویزا هستند. آن‌ها با این تحصن که گفته می‌شود برای پنجمین روز متوالی تردد کامیون‌ها و سایر خودروهای مسافرتی و باری را مختل کرده است، از دولت پاکستان می‌خواهند به آنان اجازه دهد با ارائه شناسنامه‌هایشان از مرز بگذرند.

بر اساس قانون جدید، از اول نوامبر ساکنان دو طرف مرز بدون داشتن پاسپورت و ویزا اجازه عبور از مرز و سفر به پاکستان یا برعکس به افغانستان را نخواهند داشت. علاوه بر این، سازمان تحقیقات فدرال پاکستان روز دوشنبه اعلام کرد که سیستم کنترل ویزا را در گذرگاه مرزی تورخم نصب کرده است که سبب می‌شود پاسپورت، ویزا و مدارک سفر جعلی از اصلی تفکیک و جلو عبور غیرقانونی مسافران از مرز گرفته شود.

این در حالی است که از زمان به رسمیت شناخته شدن مرز دیورند و روی کار آمدن طرح عبور و مرور ساکنان دو طرف مرز بدون مدارک سفر، هزاران تن از شهروندان افغانستان و پاکستان در دو طرف مرز کاروبار ایجاد کرده‌اند و میان خانواده‌های دو طرف مرز نیز صدها مورد ازدواج و پیوند خانوادگی به وجود آمده است. با عملی شدن قانون جدید از اول نوامبر، احتمالا مرز دیورند به دیوار برلین تبدیل خواهد شد و بسیار از خانواده‌ها از دسترسی به نزدیکانشان محروم خواهند ماند. همچنین هزاران تن از تاجران و کارگرانی که روزانه در دو طرف مرز کار می‌کردند، بلاتکلیف می‌مانند.

حاجی جمال خان اچکزی، یکی از رهبران حزب پشتون‌خواه ملی عوامی، به روزنامه دان پاکستان گفت: «تصمیم دولت در مورد گذرنامه و ویزا برای عبور از مرز هزاران تن را در چمن و آن سوی مرز بیکار خواهد کرد.»

جلوگیری از عبور از خط مرزی میان افغانستان و پاکستان بدون گذرنامه و ویزا سال‌ها است که میان دولت وقت افغانستان و پاکستان موردبحث بود اما هرگز به نتیجه نرسید. اکنون پس از بازگشت طالبان به قدرت و تشدید ناامنی‌ها در دو سال اخیر در پاکستان، دولت این کشور پس از ناامیدی از طالبان افغانستان برای مهار تحریک طالبان پاکستانی که گفته می‌شود در خاک افغانستان مستقرند، تصمیم گرفت راه‌های ورود غیرقانونی افراد به این کشور را مسدود کند.