در بحبوحه به پایان رسیدن مهلت اقامت مهاجران افغان که بدون مدرک قانونی در پاکستان زندگی می‌کنند، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در بیانیه‌ای، اخراج مهاجران افغان را زمینه‌ساز افزایش خطر نقض حقوق بشر، بازداشت‌ها و شکنجه‌های غیرقانونی خواند و گفت این روند باید متوقف شود.
روینا شمداسانی، سخنگوی این کمیساریا، در این بیانیه نگرانی شدید کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل را در‌باره اخراج اجباری مهاجران افغان از اول نوامبر، ابراز کرد و گفت بیش از دو میلیون مهاجر افغان بدون مدرک قانونی در پاکستان زندگی می‌کنند که حداقل ۶۰۰ هزار نفر از آن‌ها پس از تسلط طالبان در اوت ۲۰۲۱، افغانستان را ترک کرده‌اند و ممکن است بازگشت آنان خطر بزرگی در‌پی داشته باشد.
او تصریح کرد: «ما بر این باوریم بسیاری از کسانی که با اخراج مواجه‌اند، در صورت بازگشتن به افغانستان در معرض خطر جدی نقض حقوق بشر از‌جمله دستگیری و بازداشت خودسرانه، شکنجه ظالمانه و سایر رفتارهای غیرانسانی قرار خواهند گرفت.»
کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، فعالان جامعه مدنی، روزنامه‌نگاران، مدافعان حقوق بشر، مقام‌های دولتی پیشین و اعضای نیروهای امنیتی، و زنان و دختران را از‌جمله گروه‌های در معرض «خطر خاص» معرفی کرده و گفته است بازگشت آنان به افغانستان فاجعه‌آفرین خواهد بود.
این در حالی‌ست که دولت پاکستان از سوم اکتبر با قاطعیت تصمیم گرفته است مهاجران افغان را که بدون مدرک قانونی در این کشور زندگی می‌کنند اخراج کند. مقام‌های دولت پاکستان تاکنون به درخواست سازمان ملل و مقام‌های بین‌المللی برای تعلیق یا لغو این تصمیم، توجهی نکرده‌اند و قرار است از اول نوامبر، روند اخراج اجباری را آغاز کنند.
به گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل و سازمان بین‌المللی مهاجرت، از ۱۵ سپتامبر تا ۱۵ اکتبر، دست‌کم ۵۹ هزار و ۷۸۰ نفر از پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند و ۷۸ درصد آنان گفته‌اند که از ترس بازداشت و زندان، پاکستان را ترک کرده‌اند.
کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، با اشاره به خطرات ناشی از بازگشت اجباری مهاجران به افغانستان، گفته است: «با نزدیک شدن به مهلت اول نوامبر، ما از مقام‌های پاکستان می‌خواهیم که بازگشت اجباری اتباع افغان را قبل از اینکه خیلی دیر شود، برای جلوگیری از یک فاجعه حقوق بشری متوقف کنند.»
این کمیساریا از دولت پاکستان خواسته است که به حمایت از افراد نیازمند ادامه دهند و اطمینان حاصل کنند که بازگشت‌های آینده، «ایمن، باعزت و داوطلبانه و کاملا مطابق با قوانین بین‌المللی است.»
کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، اخراج اجباری بدون تعیین شرایط شخصی را در مغایرت با قوانین بین‌المللی حقوق بشر، به‌ویژه کنوانسیون «منع شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز» خوانده که پاکستان یکی از اعضای آن است.
این کمیساریا هشدار داده است که علاوه بر خطرات امنیتی و حقوق بشری، اخراج دسته‌جمعی مهاجران در آستانه فصل سرما باعث تشدید بحران انسانی جاری در افغانستان خواهد شد، زیرا وضعیت بحرانی در افغانستان در یک ماه گذشته به‌دلیل یک رشته زمین‌لرزه در غرب این کشور-که سبب کشته شدن نزدیک به دو هزار نفر و آسیب دیدن ۱۰ هزار تن دیگر شد- بیش از پیش تشدید شده است.
به گزارش دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا)، در حال حاضر نزدیک به ۳۰ میلیون نفر در افغانستان به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند و دست‌کم سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در داخل کشور آواره شده‌اند.
