جنگ غزه در حالی وارد دومین ماه شده است که بارها عبارت «از نهر تا بحر» محل مناقشه میان حامیان اسرائیل و فلسطین بوده است.

به گزارش اسوشیتدپرس، فعالان مدنی حامی فلسطین از لندن و رم تا واشنگتن شعار می‌دهند «از نهر تا بحر، فلسطین آزاد خواهد شد». اما استفاده یا حمایت از این شعار برای چهره‌های مطرح هزینه دارد، به‌عنوان مثال رشیده طلیب، نماینده مجلس نمایندگان آمریکا، به‌دلیل استفاده از این عبارت با توبیخ مواجه شد و مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۳۴ رای موافق و ۱۸۸ رای مخالف، او را محکوم کرد.

اما معنای این عبارت چیست که بسته به گوینده و شنونده تغییر می‌کند؟

اسوشیتدپرس در ادامه می‌نویسد بسیاری از فعالان فلسطینی می‌گویند این عبارت دعوت به صلح و برابری ۷۵ سال پس از تشکیل کشور اسرائیل و دهه‌ها حکومت نظامی اسرائیل بر میلیون‌ها فلسطینی است. اما برداشت یهودی‌ها از این شعار درخواست نابودی اسرائیل است.

پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، به نظر می‌رسد که این شعار حساسیت‌برانگیزتر شده است.

به نوشته اسوشیتدپرس، برای برخی این شعار درخواست تشکیل کشوری واحد در حدفاصل رود اردن و دریای مدیترانه است. در سال ۲۰۱۲، روشن شد که حماس با این شعار مدعی مالکیت بر سرزمینی است که اسرائیل، نوار غزه و کرانه باختری را شامل می‌شود.

خالد مشعل، رهبر سابق حماس، در سال ۲۰۱۲ در سخنرانی به‌مناسبت بیست‌و‌پنجمین سالگرد تاسیس حماس، گفت:‌«فلسطین از نهر تا بحر و از جنوب تا شمال متعلق به ما است. حتی از یک وجب خاک این سرزمین چشم‌پوشی نخواهیم کرد.»

اما داستان پشت این عبارت بزرگ‌تر است و دهه‌ها قدمت دارد.

در جریان جنگ سال ۱۹۴۸، حدود ۷۰۰ هزار فلسطینی از اسرائیل کنونی گریختند یا بیرون رانده شدند. بسیاری انتظار داشتند که به خانه‌هایشان بازگردند. اسرائیل در جنگ سال ۱۹۶۷، کرانه باختری، غزه و شرق بیت‌المقدس/اورشلیم را تصرف کرد. در سال ۲۰۰۵، اسرائیل از غزه خارج شد و در سال ۲۰۰۷، حماس پس از کودتایی توام با خشونت علیه تشکیلات خودگردان فلسطین، کنترل نوار غزه را به دست گرفت.

یهودی‌ها چه می‌گویند؟

در اعتراض‌ها در حمایت از فلسطینیان، در رسانه‌های اجتماعی و روی اقلام تبلیغی از سوییشرت گرفته تا شمع، شعار «از نهر تا بحر» به چشم می‌خورد.

اما از یهودی‌های اروپا بپرسید، بسیاری معتقدند این نشانه‌‌ای از وقایع هولناک بعدی است.

در نامه سرگشاده‌ای که ۳۰ خبرگزاری یهودی سراسر جهان امضا و منتشر کردند، آمده است: «تردیدی نیست که حماس شعار از نهر تا بحر را تشویق می‌کند، زیرا فلسطینی که بین نهر تا بحر واقع شود حتی یک وجب خاک برای اسرائیل باقی نمی‌گذارد.»  

برخی، از جمله گروه‌هایی مانند اتحادیه ضدافترا، معتقدند که این شعار نه فقط ضداسرائیلی، بلکه ضدیهودی است.

فعالان فلسطینی چه می‌گویند؟

رشیده طلیب، نماینده فلسطینی‌ـ‌آمریکایی مجلس نمایندگان آمریکا، در توییتی نوشت «از نهر تا بحر درخواستی آرزومندانه برای آزادی، حقوق بشر، و همزیستی مسالمت‌آمیز است، نه مرگ، ویرانی، یا نفرت» و هشدار داد تلفیق احساسات ضداسرائیلی با یهودستیزی «چندصدایی در حمایت از حقوق بشر را خفه می‌کند».

یوسف منیر، مدیر برنامه فلسطین/اسرائیل و عضو ارشد مرکز عرب واشنگتن، در توییتی نوشت: «بین نهر تا بحر، حتی یک وجب خاک نیست که در آن فلسطینی‌ها از آزادی، عدالت و برابری برخوردار باشند و هرگز به اندازه اکنون تاکید بر این موضوع اهمیت نداشته است.»  

راه‌حل دوکشوری

بخش بزرگی از جامعه بین‌المللی از راه‌حل تقسیم سرزمین و تشکیل دو کشور اسرائیل و فلسطین حمایت می‌کنند. اما از نظر بسیاری، دهه‌ها گسترش شهرک‌های اسرائیلی این راه‌حل را ناممکن می‌کند.

اسرائیلی‌های راست‌گرا مرزهای بین اسرائیل و کرانه باختری را از بین برده‌اند و اکنون نیم میلیون نفر در شهرک‌ها زندگی می‌کنند. بسیاری از مقام‌های دولت اسرائیل از الحاق کرانه باختری حمایت می‌کنند و در نقشه‌های دولتی اسرائیل هیچ اشاره‌ای به «خط سبز» حد فاصل بین دو سرزمین نمی‌شود.

حزب لیکود نسخه دیگری از این شعار را منتشر کرد که می‌گوید بین نهر و بحر فقط اسرائیل حاکم خواهد بود.

پیامدهای استفاده از شعار «از نهر تا بحر»

استفاده از این عبارت برای چهره‌های مطرح هزینه دارد. رشیده طلیب به‌دلیل «ترویج روایت نادرست حماس» تا آستانه اخراج از مجلس نمایندگان آمریکا رفت.

ماه گذشته، پلیس وین اشاره به شعار «از نهر تا بحر» در اعلامیه دعوت به تظاهرات در حمایت از فلسطینیان را «دعوت به خشونت» خواند و مانع برگزاری تجمع شد.

و در بریتانیا، حزب کارگر اندی مک‌دانلد، از اعضای پارلمان، را به‌دلیل استفاده از این عبارت در تجمعی برای درخواست توقف بمباران غزه، توبیخ کرد.

او در توییتی نوشت: «ما تا برقراری عدالت آرام نمی‌گیریم. تا وقتی تمام مردم، اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها، بین نهر و بحر بتوانند آزادانه و در صلح زندگی کنند.»

او سپس توضیح داد: «این کلمات را نباید به گونه‌ای متفاوت با آنچه مدنظر دارد تفسیر کرد، یعنی خواسته‌ای قلبی برای پایان کشتار در اسرائیل، غزه، و کرانه باختری اشغالی، و زندگی آزادانه و دور از خشونت برای تمام مردم منطقه.»