جوش (آکنه) هورمونی نوعی بیماری التهاب پوستی است که در اثر تغییر هورمون‌‌ها انجام می‌شود. البته نبود تعادل هورمونی همیشه به جوش زدن منجر نمی‌شود و همین امر، تشخیص جوش‌های هورمونی را چالش‌برانگیز می‌کند.

بنا به گزارش وری‌ول‌ هلت، مکمل‌های گیاهی مختلف برای نقش بالقوه‌شان در درمان جوش‌های هورمونی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. با این حال، نتایج تحقیقات در مورد استفاده از گیاهان برای جوش‌های هورمونی متفاوت است.

دلایل

جوش هورمونی نوعی جوش صورت یا آکنه است که معمولا برای بزرگسالان رخ می‌دهد و فقط در نواحی خاصی از صورت ظاهر می‌شود.

این نوع جوش اغلب در پایین صورت از جمله خط فک و چانه یا در قسمت بالای گردن ایجاد می‌شود. این جوش‌ها به شکل برجستگی‌های ملتهب یا پر ازچرک و همچنین کیست‌های بزرگ نمایان می‌شوند. این نوع جوش‌ها هم در مردان هم در زنان ظاهر می‌شوند اما میزان ابتلای زنان به آن بیشتر از مردان است.

به طور معمول، این نوع جوش از افزایش سبوم ناشی می‌شود که یک ماده روغنی است و از لیپیدهای ترشح‌شده غدد پوست به وجود می‌آید. در حالی که سبوم برای محافظت از پوست مهم است، تجمع بیش از حد آن، التهاب پوست و در نتیجه تولید جوش را افزایش می‌دهد.

نبود تعادل هورمونی یکی از دلایل افزایش سبوم است. به طور خاص، زمانی که هورمون‌های آندروژن، زیاد و سایر هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون، کم می‌شوند، تولید سبوم افزایش می‌یابد.

این به هم‌خوردگی تعادل ممکن است به‌دلیل نبود تعادل هورمونی در دوران بلوغ، بارداری، یائسگی، چرخه قاعدگی، یا در نتیجه شرایط خاصی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) رخ دهد.

اضطراب و کم‌خوابی از دیگر عوامل برهم زننده تعادل هورمونی است.

آیا مکمل‌ها کمک می‌کنند؟

در مورد استفاده از مکمل‌ها برای درمان جوش‌های هورمونی روایت‌های زیادی وجود دارد، اما شواهد علمی چندانی در دست نیست.

نتایج یک بررسی در سال ۲۰۲۲ اثربخشی این مکمل‌ها را زیر سوال برد. 

مکمل‌های جوش‌های هورمونی اغلب ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی یا سایر مواد مغذی را شامل می‌شوند که به نظر می‌رسد جوش‌ها، التهاب و تولید سبوم را کاهش می‌دهند.

در حالی که برخی مواد مغذی مانند ویتامین آ، به‌دلیل اثرات ضد‌آکنه خود شناخته شده‌اند، برخی دیگر به تحقیقات بیشتری نیاز دارند.

در مواردی مشخص شده‌ است که به‌دلیل وجود برخی ویتامین‌ها در مکمل‌ها، تعداد جوش‌ها افزایش یافته است. مثلا ویتامین‌های‌‌ ب ۶ و ب ۱۲ می‌توانند موجب بروز آکنه ‌شوند.

مکمل‌های گیاهی 

مکمل‌های گیاهی فیتوکمیکال‌‌ها را شامل می‌شوند که مواد فعال زیستی استخراج‌شده از گیاهان‌اند. فیتوکمیکال‌ها به‌دلیل خواص مختلف از جمله اثرات ضدالتهابی، آنتی‌‌اکسیدانی، ضدمیکروبی و حتی ضدآکنه برای سلامت انسان مفیدند.

گیاه شاه‌توت طی قرن‌ها برای درمان بیماری‌های مختلف، مورد استفاده دارویی قرار گرفته است.

وقتی صحبت از جوش هورمونی به میان می‌آید، عصاره شاه‌توت (چستبری) یکی از موارد مفیدی است که در درمان جوش قبل از دوران عادت ماهیانه مورد بررسی قرار گرفته است.

برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد، شاه‌توت سطح هورمون‌های استروژن و پرولاکتین را کاهش، اما سطح پروژسترون را افزایش می‌دهد. پرولاکتین بالا ممکن است در برخی موارد به بروز جوش قبل از قاعدگی منجر شود.

از دیگر گیاهان مهم مفید آلوئه‌ورا است.

گیاه آلوئه‌ورا معمولا برای درمان آفتاب‌سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در بهبود جوش‌ها هم مفید است.

چند پژوهش از مزیت‌های ژل موضعی آلوئه‌ورا خبر داده‌‌اند که به نظر می‌رسد به‌‌دلیل خواص ضدالتهابی و ضد باکتریایی آن باشد.

از دیگر موارد موثر چای سبز است.

طبق پژوهش‌های انجام‌شده، عصاره چای سبز با کاهش تولید سبوم، جوش‌ها را بهبود می‌بخشد.

مصرف عصاره چای سبز به صورت موضعی ترشح سبوم را کاهش می‌دهد. همچنین ممکن است این عصاره مقدار ضایعات آکنه را کاهش دهد.

ویتامین‌هایی که مفیدند

برخی ریز‌مغذی‌ها، یعنی ویتامین‌ها و مواد مغذی به درمان جوش کمک می‌کنند. کمبود برخی ویتامین‌ها به جوش منجر می‌شود یا تغییرات هورمونی را به‌وجود می‌آورد که آکنه ایجاد می‌کنند.

هم ویتامین‌ها و هم مواد معدنی برای سلامت پوست مفیدند. شواهد علمی موجود نشان می‌دهد که برخی مکمل‌های ویتامین در بهبود و درمان جوش‌ها مفیدند.

بر اساس همین شواهد، ویتامین‌‌های آ، ای، دی و سی در بهبود مفیدند.

استفاده از ویتامین ب ۱۲ می‌تواند باعث بروز جوش یا تشدید آن شود، به خصوص زمانی که بیش از حد مصرف شود. دوزهای بالای ویتامین ب ۶ نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد. 

پزشکان گاهی از هورمون‌‌درمانی برای درمان جوش‌های هورمونی استفاده می‌کنند.

رژیم غذایی نیز یکی از روش‌های موثر در کاهش جوش‌های هورمونی است. خوردن غذاهای متنوع از جمله میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم به بهبود جوش کمک می‌کند.

در موارد جوش‌های هورمونی حتما باید با پزشک متخصص مشورت کرد و از درمان خودسرانه خودداری کرد.