تیمهایی که در کورس قهرمانی لیگ برترند، با بحران خدمت سربازی ستارههای خود مواجه شدهاند. میلاد سرلک و محمد عمری، بازیکنان پرسپولیس، پیام نیازمند، دروازهبان سپاهان، ابوالفضل جلالی، مدافع استقلال، رضا ميرزایی، هافبک مصدوم استقلال، امید نورافکن، هافبک سپاهان، و چندین بازیکن دیگر در لیگ برتر، میانه فصل جاری سرباز میشوند و برای ادامه فوتبال، باید به یک تیم نظامی بروند.
در نمونه پیشین، استقلال دو فصل پیش وقتی برای قهرمانی در لیگ میجنگید، مجبور شد دو مدافع خود - سیاوش یزدانی و حسین مرادمند- را به خدمت سربازی بفرستد و پر کردن جای خالی دو بازیکن موثر، برایش پرهزینه و دشوار بود. اینها صرفا تازهترین و مشهورترین نمونههای این معضلاند و سالها است که باشگاههای ایرانی باید بازیکنان خود را در بهترین سنین شکوفایی و جوانی، به تیمهای نظامی تقدیم کنند.
بازیکنان شناختهشده ایرانی که در اروپا بازی میکنند، نیز معافیتهای موقت دارند، از جمله لژیونرهایی مانند سردار آزمون، سعید عزتالهی، علیرضا جهانبخش و حتی سامان قدوس، که ممکن است هر لحظه با دستور نظاموظیفه، بالاجبار راهی پادگان شوند.
قوانین خدمت سربازی برای ورزشکاران هرگز به شیوهای که باشگاههای سازنده را متضرر نکند و استعدادهای ورزشی را هدر ندهد، تنظیم نشده است. حتی در گذشته باشگاههایی مثل پاس تهران، فجرسپاسی شیراز و ملوان انزلی که بازیکنان سرباز را از باشگاههای دیگر به خدمت میگرفتند، لقب باشگاه سازنده را از آن خود کرده بودند. اما آنها صاحب این رانت بودند که ساختههای باشگاههای دیگر را در جوانی به سرباز-بازیکن خود تبدیل کنند؛ ترکیبی از باشگاه و پادگان.
هر چند سال، قوانین تازهای برای خدمت سربازی ورزشکاران تصویب میشود و هر بار پس از اجرای قوانین جدید، به مشکلات و تبعیضهای تازه آنها پی میبرند، و این دور باطل قانونگذاری نامتناسب ادامه دارد. در این میان، هر بار نسل تازهای گرفتار قوانینی میشود که بدون تحقیق و بیدقت نوشته شدهاند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
خدمت اجباری سربازی در ایران، برای بسیاری از جوانان مانع شکل گرفتن زندگی حرفهای آنها در بهترین سالهای جوانی میشود. فقط ورزشکاران حرفهای نیستند که در بهترین سالهای حرفهای خود باید به خدمت سربازی بروند. از این گذشته، ورزشکاران حرفهای دستکم این بخت را دارند که در یک تیم نظامی، به فعالیت ورزشی خود ادامه دهند و حتی بسیاری از آنها دستمزد حرفهای از تیمهای نظامی دریافت میکنند. اما شهروندان دیگری در طول دوران سربازی از حرفه و تخصص خود دور میشوند و این وقفه و روزگذرانی بیهوده و طولانی در پادگانها، امکان رشد آنان را در رشته تخصصی و حرفهای مطلوبشان سلب میکند. در دوران سربازی، هنوز و همچنان، به بسیاری از رشتههای تخصصی سربازان بیتوجهاند.
تضادهای جوانان ایرانی با حاکمیت و نظام مستقر، خدمت اجباری سربازی را برای آنها دشوارتر میکند. خدمت در ساختار نظامی جمهوری اسلامی، که جوان امروز ایرانی نسبتی بین خود و ایدئولوژی آن نمییابد، وجه میهندوستی را از دوران سربازی دور کرده است.
فوتبال ایران قوانین دستوپاگیر علیه باشگاهداری حرفهای کم ندارد. باشگاهداری دولتی و دخالت دولت و حکومت در این عرصه باعث شده است که باشگاهها برای وضع قوانین بهروز و یاری رساننده به باشگاهداری حرفهای، استقلال نداشته باشند. باشگاههایی که به دلیل انحصار صداوسیما، از حق پخش تلویزیونی محروماند، از قوانین کپیرایت بهره چندانی ندارند و از نشان تجاری آنها سوءاستفاده میشود، حتی صاحب بازیکنان خود نیستند و خدمت سربازی، هر بازیکنی را میتواند از باشگاهی که با آن قرارداد دارد، جدا کند.
برای باشگاه ایرانی که باید بازیکن خود را در اوج جوانی به سربازی بفرستد، انگیزه ورزشی و تجاری باقی نمیماند که به ساخت بازیکن فکر کند و بازیکنسازی را جریانی موثر برای اقتصاد باشگاه بداند. به دلایل متعددی، بازیکنسازی جریانی جاافتاده، تعریفشده، مستمر و هدفمند در باشگاهداری ایرانی نیست، و خدمت اجباری سربازی بازیکنان، یکی از دلایل مهم و اصلی این نقصان است.
از سوی دیگر، قوانین معافیت ورزشکاران سرباز نیز در ایران همواره به گونهای نوشته میشوند که برای سایر شهروندان تبعیضآمیز به نظر میآید. این تبعیض، هم به خوشنامی ورزشکاران لطمه میزند، هم حقوق سایر شهروندان جوان را پایمال میکند.
وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و فدراسیون فوتبال و سایر فدراسیونها و نهادهای ورزشی هیچگاه نتوانستهاند با سازمان نظاموظیفه رابطهای منطقی با نتایج مفید برای ورزش حرفهای برقرار کنند و هر بار، نهادهای ورزشی در پی فرصتهای مقطعی و غیرقانونی برای معافیتهای قهرمانان ورزشیاند.
بسیاری از ورزشکاران حرفهای با طولانی کردن دوران تحصیل خود در دانشگاه، از معافیت تحصیلی استفاده میکنند. دانشگاه نه محلی برای تحصیل در رشته محبوب، بلکه بهانهای برای به تعویق انداختن اعزام به خدمت سربازی است. این وضعیت هم وجهه دانشگاه را تخریب میکند، هم مدرک تحصیلی بسیاری از ورزشکاران حرفهای را که حتی در کلاسهای دانشگاه شرکت نمیکنند، بیاعتبار نشان میدهد.