سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) دوشنبه، ۲۲ ژانویه (دوم بهمن)، اعلام کرد که در چهار ماه گذشته و پس از آغاز روند اخراج مهاجران افغان فاقد مدارک اقامت قانونی از پاکستان، دولت این کشور بیش از ۵۰۰ هزار مهاجر و پناهجوی افغان را اخراج کرده است.
دولت پاکستان اوایل اکتبر سال گذشته اعلام کرد که مهاجران افغان فاقد مدارک اقامت قانونی، یک ماه مهلت دارند تا پاکستان را ترک کنند. پس از پایان این مهلت، پلیس و نیروهای نظامی پاکستان عملیات گسترده‌ای برای بازداشت و اخراج اجباری مهاجران و پناهجویان در سراسر کشور راه‌اندازی کرد. براساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت، از ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۳ تا ۱۳ ژانویه ۲۰۲۴، بیش از ۵۰۰ هزار و ۲۰۰ افغان از پاکستان اخراج شده و به افغانستان برگشته‌اند.
خبرگزاری فرانسه به نقل از مسئولان سازمان بین‌المللی مهاجرت گزارش داد که بیشتر افغان‌های اخراج‌شده از پاکستان، پس از پایان مهلتی که اسلام‌آباد اعلام کرده بود، به مرز افغانستان هجوم بردند و همزمان، پاکستان ده‌ها مرکز نگهداری مهاجران ایجاد کرد و افراد پس از بازداشت، به صورت موقت در این مراکز نگهداری می‌شدند.
همزمان با انتشار گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، خلیل‌الرحمان حقانی، وزیر امور مهاجرین رژیم طالبان، در دیدار با آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد در کابل گفت در یک سال گذشته، یک میلیون مهاجر افغان به کشور خود برگشته‌اند. حقانی مشخص نکرد که این مهاجران از کدام کشورها برگشته‌اند، اما بیشترین مهاجران افغان در ایران و پاکستان به‌سر می‌برند، و روند اخراج مهاجران افغان از این دو کشور در یک سال گذشته تشدید شد.
بسیاری از مهاجران افغان در جریان بازداشت و اخراج از پاکستان، از بدرفتاری، سرقت دارایی‌ها و پول، تخریب خانه‌ها و جاگذاشتن اجباری اموال و لوازم در خانه‌های خود شاکی بودند. ملا محمدحسن آخوند، نخست‌وزیر رژیم طالبان، نیز دسامبر ۲۰۲۳ با انتقاد از برخورد خشونتبار پلیس پاکستان با مهاجران افغان، گفت در برخی مناطق پاکستان، نیروهای پلیس این کشور اموال و پول‌های افغان‌های مهاجر را سرقت کرده‌اند.
با وجود اعتراض گسترده سازمانهای حقوق بشری به پیامدهای اخراج اجباری مهاجران افغان از پاکستان، این روند همچنان ادامه دارد و دولت این کشور می‌گوید حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار مهاجر افغان که فاقد مدارک اقامت قانونی در پاکستان‌اند، باید به افغانستان برگردند.
یکی از نگرانی‌های عمده سازمانهای حقوق بشری از اخراج مهاجران و پناهجویان افغان، قرار گرفتن آنان در معرض پیگرد، تهدید و آزارواذیت طالبان است. هیئت نمایندگی سازمان ملل در امور افغانستان نیز دوشنبه در گزارشی درباره وضعیت حقوق بشر در افغانستان، آزارواذیت مهاجران افغان در پاکستان را تایید کرد و گفت: «برخی از افغان‌هایی که مجبور می‌شوند به کشورشان برگردند، ممکن است در معرض خطر آزارواذیت، پیگرد و بازداشت خودسرانه یا شکنجه و بدرفتاری قرار گیرند».
حکومت پاکستان پس از آن به اخراج اجباری مهاجران افغان اقدام کرد که حمله‌های تروریستی در این کشور افزایش یافت و نهادهای امنیتی پاکستان شواهدی مبنی بر مشارکت افغان‌ها در این حمله‌ها علنی کردند. انوارالحق کاکر، نخست‌وزیر دولت موقت پاکستان، یک هفته پیش در مصاحبه‌ای، اخراج مهاجران افغان فاقد مدارک قانونی را «یکی از بهترین تصمیم‌ها» خواند و گفت این روند ادامه می‌یابد.
اخراج مهاجران افغان از پاکستان در حالی ادامه دارد که به دلیل تنش میان طالبان و دولت پاکستان، مرز تورخم، گذرگاه پرازدحام میان افغانستان و پاکستان، از یک هفته پیش مسدود است. همچنین، شنبه گذشته میان طالبان و مرزبانان پاکستانی در منطقه کنر-باجور درگیری مسلحانه رخ داد.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام مرزی پاکستان نوشت که تا دوشنبه، ۲۲ ژانویه، حدود ۴۰۰ کامیون حامل کالاهای تجاری که قصد ورود به افغانستان دارند، پشت مرز مانده‌اند. پاکستان اصرار دارد که رانندگان کامیون‌ها و هر کسی که خواستار ورود به خاک پاکستان است، باید گذرنامه و روادید داشته باشد، اما طالبان می‌گویند طبق سنتی که از سال‌ها پیش در مرز افغانستان و پاکستان حاکم بوده است، گذرنامه و روادید نباید برای عبور از مرز دو کشور لازم باشد.
کامیون‌های حامل کالاهای تجاری در انتظار باز شدن گذرگاه تورخم، در خاک پاکستان-SHAFIULLAH KAKAR/AFP
پاکستان با این اقدام می‌کوشد از ورود اعضای باندهای تبهکار، قاچاقبران، طالبان پاکستانی و دیگر عناصر نامطلوب به خاک خود جلوگیری کند. ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، ۲۰ دی، در ملاقات با مولانا فضل‌الرحمان، رهبر جمعیت علمای اسلام پاکستان، خواستار رفع محدودیت‌هایی شد که پاکستان برای عبور‌و‌مرور از گذرگاه‌های مرزی با افغانستان وضع کرده است، اما مقام‌های پاکستان هنوز به این درخواست پاسخ نداده‌اند.
