بحران کمبود آب در ایران در نبود برنامه‌های جامع و کارآمد در حوزه آبخیزداری و ادامه خشکسالی‌ سال‌های اخیر، هر ماه رکورد جدیدی ثبت می‌کند. در حالی‌ که کارشناسان تاکید دارند مدیریت غیراصولی آب ایران را به مرحله‌ای برگشت‌ناپذیر از ورشکستگی آبی رسانده است، مقام‌های حکومتی همه مشکلات موجود را به خشکسالی و زیاده‌روی در مصرف نسبت می‌دهند و مشکلات موجود را توجیه می‌کنند.

مهدی دانشگر، معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران، روز سه‌شنبه دهم بهمن با ارائه آمار جدیدی از بحران خشکسالی در ایران، گفت: «سال گذشته می‌گفتیم وارد سومین سال خشکسالی شده‌ایم که در ۴۰ سال اخیر بی‌سابقه بود، اما امسال باید بگوییم وارد چهارمین سال خشکسالی بی‌سابقه در ۵۳ سال گذشته شده‌ایم.»

معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران «تداوم خشکسالی و الگوی نامنظم بارش» را از عواملی دانست که وضعیت منابع آب ایران را در شرایط خاص قرار داده است اما به سدسازی‌های گسترده، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، فرسودگی زیرساخت‌ها و پروژه‌های آسیب‌زایی که منابع آبی را هدف قرار می‌دهند، اشاره‌ای نکرد.

دانشگر متوسط سرانه مصرف آب در ایران را ۲۵۰ لیتر اعلام کرد و افزود که این رقم در برخی استان‌ها کمتر و در برخی استان‌ها بیشتر است. او موضوع آب را یک مسئله «فراوزارتخانه‌ای و فراقوه‌ای» خواند و تاکید کرد همه دستگاه‌ها باید برای مدیریت آب با یکدیگر همکاری کنند.

معاون شرکت مدیریت منابع آب ایران هشدار داد که اگر شرایط ایران به مخاطره بیفتد، دیگر امکان هیچ کاری وجود ندارد.

مقام‌های جمهوری اسلامی در موضوع کمبود منابع آبی همواره انگشت اتهام را به سوی مردم می‌گیرند و آنان را به «زیاده‌روی در مصرف» متهم می‌کنند. معاون شرکت مدیریت منابع ایران نیز در ادامه همین روند، در سخنانش بر «اصلاح الگوی مصرف» تاکید کرد و گفت که «اگر نتوانیم مصرف را مدیریت کنیم، در آینده با مشکلات بیشتری مواجه می‌شویم».

در حالی‌ که دولتی‌ها تنها راه چاره عبور از بحران آب را کاهش مصرف می‌دانند، کارشناسان تاکید می‌کنند که علاوه بر اصلاح مصرف باید مدیریت آب و نحوه آبخیزداری نیز در جمهوری اسلامی اصلاح شود.

کاوه مدنی، کنشگر محیط‌ زیست، پیش‌تر در تشریح وضعیت ایران گفته بود: «اینک به مرحله ورشکستگی آب رسیده‌ایم که یک مرحله پس از بحران است، زیرا چهار دهه افزایش سدسازی و افزایش استخراج معادن و نفت منابع آبی ایران را به‌شدت کاهش داده و اکنون میزان مصرف کل آب بسیار بیشتر از آب‌های تجدیدپذیر است.»

به گفته این کارشناس، مشکلات آب ایران به حدی وخیم شده است که اکوسیستم‌های آن قابل نجات و برگشت‌پذیر نیستند.

بحران آب اینک به‌شدت در حال گسترش به مناطق بیشتری از سرزمین ایران است. در جنوب شرقی، دریاچه هامون به مرز خشکی کامل رسیده و در شمال غربی ایران، دریاچه ارومیه به نابودی کامل نزدیک شده است. تالاب‌های میانکاله و انزلی در شمال ایران هم حال ناخوشی دارند، رودخانه ارس به‌شدت آلوده است و رودخانه اترک هم به‌تازگی کاملا خشک شده است. در جنوب هم خطری جدی رود کارون و تالاب هورالعظیم را تهدید می‌کند. در نقاط مرکزی هم تالاب‌ها به آستانه خشکی کامل نزدیک شده‌اند.

هم‌زمان با کسری شدید آبخوان‌های ایران که جمهوری اسلامی برنامه‌ موثری برای تقویت آن‌ها ندارد، مهاجرت‌های اقلیمی به شکل معناداری افزایش یافته‌اند. همچنین معیشت مردم در شهرهای دارای تنش آبی به‌شدت به خطر افتاده و فرونشست زمین در ایران چندین برابر متوسط جهانی شده است.

به گفته کارشناسان، تنها راه نجات ایران از بحران جدی آب تغییر سیاست‌های آبی، به‌روز کردن زیرساخت‌ها، توسعه طرح‌های آبخیزداری و نجات آبخوان‌های باقی‌مانده است؛ اما عملکرد مقام‌های جمهوری اسلامی طی چهار دهه گذشته نشان می‌دهد که رویه‌ای خلاف این در پیش گرفته‌اند.

تازه‌ترین آمار شرکت آب و فاضلاب ایران نشان می‌دهد که در حال حاضر دست‌کم ۳۳۹ شهر در وضعیت تنش آبی به سر می‌برند و شرایط ۲۶ استان ایران از حد معمول پایین‌تر است. در این میان، وضعیت چهار استان تهران، سیستان و بلوچستان، گلستان و مشهد بحرانی است و آب در ۱۶ استان و ۲۸ شهر ایران به صورت خاص و اضطراری تامین می‌شود.